CLA kwas linolowy - właściwości, występowanie, zastosowanie

CLA, znany również jako sprzężony kwas linolowy, to wielonienasycony kwas tłuszczowy, który nie jest naturalnie syntetyzowany w organizmie człowieka, jednak może być dostarczany do ustroju wraz z codzienną dietą, a także w postaci suplementów. To związek, który ze względu na swoją specyficzną budowę może wykazywać wszechstronny wpływ na ludzki organizm, oddziałując m.in. na działanie układu odpornościowego czy funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Sprzężony kwas linolowy uznawany jest także za substancję, która może pozytywnie wpływać na proces odchudzania. Jakie są najlepsze źródła CLA? Jakie właściwości wykazuje sprzężony kwas linolowy? Czy kwas CLA uznawany jest za bezpieczny związek?

Kwas linolowy CLA - co to takiego?

Kwas CLA to związek, który zawiera 18 atomów węgla i dwa sprzężone wiązania podwójne w łańcuchu. To wielonienasycony kwas tłuszczowy należący do grupy omega-6, który stanowi pochodną kwasu linolowego. CLA najczęściej określany jest mianem sprzężonego kwasu linolowego, jednak substancja jest znana również jako kwas rumenowy.

Sprzężony kwas linolowy różni się od kwasu linolowego, ponieważ podwójne wiązania, które występują w CLA, są izolowane tylko jednym wiązaniem pojedynczym, co stanowi niezwykle rzadko spotykaną właściwość i może pozytywnie wpływać na działanie związku na organizm człowieka.

Sprzężony kwas linolowy stanowi nienasycony związek występujący w produktach pochodzenia zwierzęcego, który nie jest naturalnie syntetyzowany w ludzkim ustroju, dlatego też musi być dostarczany do organizmu wraz z codzienną dietą lub w postaci suplementów. Co więcej, kwasy CLA to substancje zaliczane do grupy tłuszczów trans, które jednak powstają naturalnie i nie powinny być utożsamiane z uwodornionymi tłuszczami roślinnymi, które nie są pożądanymi związkami występującymi w żywności.

Sprzężony kwas linolowy - gdzie występuje?

CLA kwas linolowy to wielonienasycony kwas tłuszczowy pochodzenia zwierzęcego, który nie jest syntetyzowany przez ludzki organizm, dlatego też związek należy dostarczać do ustroju wraz z codzienną dietą. Izomery CLA są naturalnie obecne we frakcji lipidowej produktów pochodzących od przeżuwaczy, a największe ilości sprzężonego kwasu linolowego można znaleźć w mleku owczym. Substancja występuje również w produktach, takich jak:

• czerwone mięso,
• masło,
• tłuste mleko,
• jogurty,
• sery,
• śmietana.

CLA można pozyskiwać również z olejów roślinnych bogatych w kwas linolowy, do których można zaliczyć tłuszcze takie jak olej słonecznikowy czy sojowy, olej kukurydziany, a także olej z krokosza barwierskiego, znany również jako olej szafranowy.

Stężenie CLA w poszczególnych produktach spożywczych może różnić się w zależności od rodzaju paszy, jaką spożywały przeżuwacze, a także od wieku i rasy zwierzęcia. Wpływ na zawartość sprzężonego kwasu linolowego w ustroju zwierząt może mieć również pH żwacza oraz pora roku.

Sprzężony kwas linolowy - właściwości CLA

Dotychczas przeprowadzone badania naukowe sugerują, iż CLA może wykazywać szerokie spectrum działania, a ponieważ w przyrodzie występują różne izomery sprzężonego kwasu linolowego, fizjologiczne działanie związku może różnić się pomiędzy poszczególnymi formami substancji.

Kwas rumenowy może wykazywać właściwości antyoksydacyjne, a tym samym może neutralizować wolne rodniki i reaktywne formy tlenu oraz zmniejszać stres oksydacyjny i opóźniać procesy starzenia się organizmu. Dodatkowo związek może normalizować metabolizm glukozy i wykazywać działanie przeciwcukrzycowe wśród osób borykających się z cukrzycą typu II. CLA może również działać hipotensyjnie, przyczyniając się do obniżenia wartości ciśnienia tętniczego krwi, a co więcej, sprzężony kwas linolowy może wykazywać potencjał przeciwmiażdżycowy. Wykazano, że mieszanka dwóch najliczniej występujących w tłuszczach przeżuwaczy izomerów, jakimi są c9,t11-CLA oraz t10,c12-CLA, może hamować progresję oraz indukować regresję miażdżycy. Wzbogacanie diety w kwas rumenowy może przyczyniać się do zwiększenia poziomu cholesterolu HDL w ustroju oraz zmniejszenia stosunku frakcji cholesterolu LDL do HDL wśród osób borykających się z cukrzycą typu II. Wykazano także, iż CLA może pozytywnie wpływać na czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, powodując obniżenie stężenia triacylogliceroli w ustroju i zmniejszając poziom lipoprotein o bardzo niskiej gęstości (VLDL). Dane pozyskane z badań in vivo informują, że CLA może również zmniejszać ryzyko miażdżycy poprzez hamowanie odpowiedzi zapalnej oraz modulację krążącego cholesterolu.

Co więcej, sprzężony kwas linolowy może pozytywnie oddziaływać na układ odpornościowy - dane naukowe sugerują bowiem, iż suplementacja CLA może powodować wzrost cytokin przeciwzapalnych i spadek poziomu cytokin prozapalnych, a także może przyczyniać się do obniżenia poziomu granulocytów odpowiedzialnych za reakcje alergiczne i zmniejszać mediatory stanu zapalnego.

Choć wyniki badań naukowych dotyczące wpływu CLA na ludzki organizm często są sprzeczne, niektóre dane sugerują, że sprzężony kwas linolowy może korzystnie oddziaływać na masę kostną i modulowanie wchłaniania wapnia, a tym samym może wpływać na zdrowie kości, poprawiać skład ciała oraz parametry antropometryczne.

Kwas linolowy - odchudzanie

Duże zainteresowanie budzi również możliwy pozytywny wpływ sprzężonego kwasu linolowego na redukcję masy ciała. Czy kwas rumenowy rzeczywiście może wykazywać działanie odchudzające? Dane naukowe sugerują, iż kwas linolowy CLA może przyczyniać się do redukcji tkanki tłuszczowej, powodując zmniejszenie wielu parametrów otyłości, m.in. wpływając na redukcję masy całkowitej tkanki tłuszczowej, zmniejszenie procentowej zawartości androidalnej czy gynoidalnej tkanki tłuszczowej, a także powodując wzrost beztłuszczowej masy ciała. Korzystny wpływ CLA na proces odchudzania może być efektem obniżenia aktywności lipazy lipoproteinowej i zmniejszenia wychwytu lipidów do adipocytów. Związek może również przyczyniać się do zwiększenia utleniania tłuszczu i wzrostu wydatku energetycznego podczas snu.

Chociaż większość badań nad wpływem sprzężonego kwasu linolowego na otyłość koncentruje się na redukcji tkanki tłuszczowej, wiele danych naukowych wskazuje, że kwas CLA może zwiększać również beztłuszczową masę ciała i przyczyniać się do poprawy wydolności fizycznej. Badania przeprowadzone na zwierzętach sugerują, że w wyniku suplementacji kwasem CLA może dojść do poprawy wytrzymałości biegowej, poprzez podwyższoną beta-oksydację w adipocytach pochodzących z mięśni szkieletowych. Dodatkowo sprzężony kwas linolowy może zwiększać wydzielanie testosteronu i zmniejszać zmęczenie związane z wykonywaniem intensywnego wysiłku fizycznego.

CLA - dawkowanie sprzężonego kwasu linolowego

Normy Żywienia opracowane przez Instytut Żywności i Żywienia nie określają referencyjnej wartości spożycia CLA, a codzienny jadłospis dostarcza do ustroju ok. 0,5-1,5 g sprzężonego kwasu linolowego na dobę. Zgodnie z licznymi badaniami naukowymi, rekomendowana dawka sprzężonego kwasu linolowego, która może pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie ludzkiego organizmu, oscyluje w granicach 3 g CLA na dobę. Dlatego też dobrym rozwiązaniem, szczególnie wśród osób narażonych na długotrwały stres, czy też w gronie tych, którym zależy na redukcji tkanki tłuszczowej oraz wsparciu układu immunologicznego, może okazać się regularne przyjmowanie CLA i stosowanie suplementów diety zawierających kwas rumenowy.

Polecane produkty z CLA

Z czym można łączyć CLA?

Kwas linolowy CLA to związek, który w suplementach diety często wykorzystywany jest wraz z innymi składnikami. Aby wzmocnić działanie kwasu rumenowego lub uzupełnić jego właściwości, warto rozważyć stosowanie CLA wraz z L-karnityną, beta-alaniną czy chromem. Dobrym rozwiązaniem może być uwzględnienie w diecie również ekstraktów z zielonej herbaty czy związków takich, jak kwasy omega-3.

Kwas CLA - bezpieczeństwo stosowania, skutki uboczne i przeciwwskazania

W 2008 roku sprzężony kwas linolowy CLA uzyskał status GRAS i został uznany za substancję bezpieczną dla człowieka. Producenci wykorzystujący sprzężony kwas linolowy nie muszą więc umieszczać na etykietach produktów żywnościowych informacji o obecności szkodliwych tłuszczów trans, ponieważ zgodnie z wynikami licznych badań, spożywanie kwasów tłuszczowych trans, które pochodzą od zwierząt przeżuwających, nie zwiększa ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, a niekiedy może nawet wykazywać działanie ochronne.

Niektóre publikacje medyczne informują jednak, iż długotrwałe stosowanie CLA (powyżej 6 miesięcy przyjmowania suplementów diety zawierających sprzężony kwas linolowy) może przyczynić się do występowania niepożądanych dolegliwości, takich jak biegunki lub zaparcia, a także wymioty czy osłabienie organizmu. Dlatego też decydując się na stosowanie CLA, warto przestrzegać zaleceń producenta umieszczonych na opakowaniu produktu i nie nadużywać preparatów zawierających sprzężony kwas linolowy.

Co więcej, choć stosowanie CLA może nieść ze sobą szereg korzyści, z produktów zawierających związek powinny zrezygnować osoby, które borykają się z zaburzeniami krzepliwości krwi, ponieważ kwas CLA może wykazywać właściwości rozrzedzające krew.

Bibliografia:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25434907/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27037767/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32560516/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26729488/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37763810/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37644566