Kolagen
Kolagen to jedno z najważniejszych białek w ludzkim organizmie. Występuje w skórze, mięśniach, a nawet w rogówce oka i stanowi główny składnik substancji międzykomórkowej.
Czym jest kolagen?
Kolagen to naturalny polimer, białko strukturalne, które stanowi ważny składnik wszystkich organizmów zwierzęcych. Włókna kolagenowe są budulcem m.in. skóry, chrząstek czy mięśni, a synteza związku odbywa się głównie w fibroblastach. W skład kolagenu wchodzą wyłącznie aminokwasy endogenne, a podstawową jednostką strukturalną substancji jest potrójna helisa zwana tropokolagenem.
Kolagen wytwarzany jest naturalnie przez organizm człowieka i stanowi około 30% wszystkich ludzkich białek. Jest też jednym z głównych składników tkanki łącznej oraz swoistym spoiwem, które łączy ze sobą różne komórki. Niestety, wraz z wiekiem i upływem lat, naturalna produkcja kolagenu w ludzkim organizmie ulega zmniejszeniu - wówczas dobrym rozwiązaniem może być dostarczanie związku do ustroju z zewnątrz, wraz z pożywieniem lub suplementami diety.
Kolagen naturalny wyróżnia się specyficzną budową, a struktura związku jest złożona - substancja nie stanowi pojedynczego białka. W organizmie człowieka istnieje bowiem wiele typów kolagenu, które różnią się między sobą cechami strukturalnymi i funkcjonalnymi. Rozkładając substancję na czynniki pierwsze, można wyróżnić składniki takie jak glicyna (33% składu aminokwasowego), prolina (10%) oraz inne aminokwasy takie jak np. 4-hydroksyprolina (10%), czy 5-hydroksylizyna (1%).
Typy kolagenu
Dotychczas w tkankach człowieka odkryto 29 typów kolagenu, które różnią się między sobą pełnionymi funkcjami, strukturą, a także lokalizacją i miejscem występowania.
Najlepiej poznanym rodzajem związku jest kolagen typu I, który stanowi nawet 90% wszystkich włókien kolagenowych i występuje przede wszystkim w kościach, skórze, a także w rogówce oka. Dobrze zbadany jest również kolagen typu II, który znaleźć można wyłącznie w chrząstce - to związek, który tworzy wspólne włókna z kolagenem typu XI. Pozostałe typy substancji występują m.in. w mięśniach szkieletowych, jelitach, nerkach czy macicy.
Źródła kolagenu
Kolagen można znaleźć w żywności, w produktach takich jak np.:
- podroby,
- kurze łapki,
- żelatyna spożywcza,
- galaretki.
Kolagen można pozyskać również z kości, skór czy ścięgien zwierzęcych.
Choć są to dobre źródła kolagenu, nie należy stosować ich w dużych ilościach, ponieważ to produkty, które jednocześnie stanowią bogate źródło nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu.
Co ciekawe, za źródło związku można uznać również ryby, których kolagen pod względem budowy przypomina kolagen naturalnie występujący w ludzkim organizmie.
Niedobór i nadmiar kolagenu
Wraz z wiekiem zdolność do odbudowy kolagenu maleje. Już po 25 roku życia można zaobserwować zmniejszanie się poziom substancji w organizmie, z kolei po 50 roku życia dochodzi do gwałtownego spadku syntezy związku.
Do niskiego poziomu kolagenu w ustroju może prowadzić także wzmożona aktywność fizyczna, stres, zaburzenia hormonalne czy obciążenia mechaniczne. Z kolei nadmiar substancji w organizmie może być związany z występowaniem naturalnych zaburzeń przemian białka w organizmie.
Suplementy diety z kolagenem
Na rynku dostępne są różne rodzaje i formy związku. W suplementach diety wykorzystuje się zwykle czysty kolagen oraz jego hydrolizaty. Preparaty kolagenowe dostępne są m.in. w tabletkach, w proszku czy w kapsułkach, a wybór właściwego produktu to tak naprawdę kwestia indywidualna.
Za najlepszy preparat kolagenowy uznaje się suplement diety bazujący na kolagenie morskim, który ma podobną strukturę do kolagenu ludzkiego. Kolagen rybi wyróżnia się także świetną rozpuszczalnością i wysoką przyswajalnością. Ponadto popularnością cieszy się także hydrolizat kolagenu, czyli białko kolagenowe, które zostało poddane hydrolizie i uległo rozłożeniu na mniejsze peptydy. Hydrolizowany kolagen jest łatwiej wchłaniany w jelitach i wyróżnia się lepszą rozpuszczalnością, co wykorzystywane jest często w suplementach przeznaczonych do picia.
Preparaty zawierające kolagen są rekomendowane szczególnie dla sportowców, a także osób starszych, wśród których naturalny poziom substancji występuje na niskim poziomie. Odpowiednia dawka suplementu zależy od rodzaju przyjmowanego produktu oraz indywidualnych potrzeb konsumenta. Zawsze należy przyjmować preparaty kolagenowe zgodnie z zaleceniami producenta umieszczonymi na opakowaniu.
Przeciwwskazania i skutki uboczne kolagenu
Suplementy diety zawierające kolagen są dobrze tolerowane przez ludzki organizm. Niepożądane objawy mogą pojawić się głównie wśród osób, które nie stosują się do zaleceń producenta i spożywają nadmierne ilości preparatu.
Nie należy przyjmować suplementów kolagenowych w przypadku uczulenia czy nadwrażliwości na składniki odżywcze obecne w preparacie.
