Matcha - co to? Właściwości, smak i sposób parzenia japońskiej zielonej herbaty
W ostatnim czasie coraz częściej można usłyszeć o matchy. Sproszkowana zielona herbata wywodząca się z Japonii szturmem podbija świat. Niektórzy piją ją dla smaku, inni dla zdrowia. Sekret jej popularności tkwi w wysokiej zawartości antyoksydantów, które zgodnie z wynikami najnowszych badań, może przewyższać nawet dziesięciokrotnie stężenie przeciwutleniaczy obecnych w zwykłej zielonej herbacie.
Czym dokładnie jest matcha i jak się ją przygotowuje? Jak smakuje ten wyjątkowy napój i dlaczego warto wprowadzić go do codziennej rutyny? Gdzie kupić matchę? Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje na temat japońskiej zielonej herbaty, która potrafi zaskoczyć nie tylko kolorem i aromatem, ale i siłą działania.
Spis treści
- Czym jest matcha?
- Historia i uprawianie matchy
- Jak smakuje matcha?
- Co daje picie herbaty matcha?
- Matcha herbata - jak często należy ją pić?
- Jak prawidłowo parzyć matchę?
- Jak pić matchę? Matcha latte, z wodą czy w koktajlu?
- Czy każdy może pić matchę?
- Matcha od A do Z: japoński sekret energii i zdrowia - podsumowanie
Czym jest matcha?
Matcha to sproszkowana zielona herbata powstająca z liści krzewu Camellia sinensis, która jest używana w tradycyjnej ceremonii herbacianej cha-no-yu. Ma postać jedwabistego pudru o charakterystycznym, szmaragdowo-zielonym kolorze. W odróżnieniu od klasycznych naparów przyrządzanych na bazie zielonej herbaty, do jej produkcji wykorzystuje się całe, zmielone liście, co oznacza znacznie większe stężenie składników aktywnych.
Ze względu na właściwości prozdrowotne i wyjątkowy smak matcha zyskuje popularność w wielu krajach na całym świecie. Jest to jeden z najstarszych gatunków japońskiej herbaty, który początkowo uprawiano głównie na owianych tajemnicą przyklasztornych plantacjach. Spożywanie matchy było związane z relaksem, medytacją oraz ceremonią o bardzo uroczystym i podniosłym charakterze.
Spożywając matchę, możesz dostarczyć do ustroju znacznie więcej składników odżywczych (aminokwasów, witamin, minerałów oraz błonnika) niż podczas picia zwykłego naparu z liści zielonej herbaty. Ze względu na wysoką zawartość teiny oraz dobroczynnych katechin niektórzy nazywają matchę „herbacianym espresso”.
Rodzaje matchy (klasyczna vs kulinarna)
Na rynku można znaleźć dwa podstawowe typy matchy. Matcha ceremonialna powstaje z młodych liści i jest od stuleci wykorzystywana w japońskiej tradycji uroczystego przygotowania i podawania herbaty. Ma delikatny smak, wyrazisty kolor i aksamitną teksturę.
Matcha kulinarna pochodzi natomiast ze starszych liści i służy głównie do wypieków, koktajli, lodów czy przyrządzania matcha latte. Choć jest mniej delikatna w smaku, nadal zawiera wiele prozdrowotnych właściwości.
Historia i uprawianie matchy
Matcha jest produkowana z najwyższych jakościowo liści Tencha pozyskiwanych z krzewów uprawianych w cieniu przez około 20–30 dni przed zbiorami. Korzenie tego znanego dziś na całym świecie napoju sięgają cesarskiej dynastii Tang w Chinach. Do Japonii herbata matcha została sprowadzona przez buddyjskich mnichów na początku XII wieku, bardzo szybko stając się integralnym elementem tradycyjnej ceremonii herbacianej.
Liście do przyrządzania matchy są zbierane ręcznie, parzone na parze, a następnie mielone na drobny proszek za pomocą kamieni młyńskich. Jako ciekawostkę można dać fakt, że zacienienie plantacji na ok. miesiąc przed zbiorem surowca wynosi niemalże 90%. Dzięki takim warunkom zwiększa się ilość chlorofilu w herbacie, który ulega przekształceniu się w katechinę.
Dziś zielona herbata matcha jest symbolem kultury i tradycji Kraju Kwitnącej Wiśni. Ponieważ jej uprawa wymaga specjalnej pielęgnacji i okoliczności, jest uznawana za unikatowy produkt. To, co czyni ją wyjątkową, to przede wszystkim wysoka zawartość aminokwasów, witamin, błonnika oraz antyoksydantów zwanych przeciwutleniaczami.
Jak smakuje matcha?
Wiesz już, co to jest i z czego powstaje herbata matcha. Jaki natomiast smak ma matcha japońska? Ponieważ liście do jej produkcji są zbierane ręcznie i mielone na drobny proszek za pomocą dużych, okrągłych kamieni młyńskich, napój odznacza się intensywnym smakiem. Jego aromat jest lekko gorzkawy, z delikatnie wyczuwalną nutą traw i subtelną słodyczą.
Tym, co naprawdę wyróżnia prawdziwą, wysoko jakościową japońską herbatę matcha jest umami. To jeden z pięciu podstawowych smaków, obok słodkiego i słonego, który pochodzi z naturalnego aminokwasu, glutaminianu, nadającego naparowi bogatego, wyrazistego i intensywnego aromatu.
Co daje picie herbaty matcha?
W Japonii napój matcha słynie z wielu korzyści zdrowotnych dla organizmu. Japończycy nie bez powodu nazywają go „eliksirem zdrowia”. Wszechstronność matchy i jej właściwości sprawiają, że jest zaliczana do grona najpotężniejszych produktów żywnościowych na świecie.
Dzięki wysokiej zawartości EGCG (wyjątkowo silnego antyoksydantu), L-teaniny i kofeiny, regularne picie matchy:
- przyczynia się do wzrostu poziomu energii,
- wspomaga metabolizm i spalanie tłuszczu,
- poprawia jakość snu,
- obniża poziom złego cholesterolu LDL i stabilizuje poziom glukozy we krwi,
- wspiera układ krążenia i chroni serce,
- działa antybakteryjnie i przeciwwirusowo,
- poprawia pamięć, koncentrację i łagodzi stres,
- wspiera oczyszczanie organizmu za sprawą chlorofilu.
Osoby, które dopiero rozpoczynają przygodę z parzeniem herbaty matcha, często zastanawiają się, czy matcha pobudza, ile zawiera kofeiny i czy jest zdrowsza od kawy. Napój matcha do picia zawiera kofeinę działającą pobudzająco, ale jej efekt jest bardziej stabilny i utrzymuje się dłużej niż w przypadku kawy. Na uwagę zasługuje też obecność L-teaniny, aminokwasu występującego naturalnie w liściach herbaty, który wspiera relaksację i ułatwia koncentrację.
Oprócz wyżej wymienionych związków herbata matcha kryje w sobie również witaminę A, witaminę C, witaminy z grupy B, pierwiastki śladowe, chlorofil oraz polifenole.
Matcha herbata - jak często należy ją pić?
By cieszyć się dobroczynnymi właściwościami herbaty matcha i lepszym samopoczuciem, zaleca się spożywanie od 1 do 2 filiżanek napoju dziennie. Można wprowadzić ją np. do porannego lub wczesnopopołudniowego rytuału. Dzięki temu będzie najskuteczniej oddziaływać na organizm, poprawiając nastrój i zwiększając poziom energii.
O jakiej porze dnia pić matchę?
Ze względu na zawartość kofeiny, picie matchy zaleca się rano lub wczesnym popołudniem. Działa wtedy jak łagodniejsza alternatywa dla kawy, zapewniając jasność umysłu bez nadmiernego pobudzenia. Rekomenduje się natomiast ograniczenie spożywanie matchy wieczorem, szczególnie przed snem. Wypicie już jednej filiżanki napoju może utrudnić zasypianie.
Ile można pić matchy dziennie?
Bezpieczna dzienna porcja to 1-2 łyżeczki proszku, co odpowiada jednej lub dwóm filiżankom. Nadmiar składników aktywnych obecnych w herbacie może obciążyć układ pokarmowy lub powodować nerwowość, zwłaszcza u osób wrażliwych na kofeinę. Dlatego ważne jest, aby ten wyjątkowy napój spożywać z umiarem, uważnie obserwując przy tym reakcje organizmu.
Jak prawidłowo parzyć matchę?
Wypijana w ramach porannego lub popołudniowego rytuału zielona herbata matcha obfitująca w antyoksydanty idealnie sprawdzi jako wartościowy dodatek do codziennej diety. Jej wszechstronność sprawia, że można spożywać ją nie tylko w postaci napoju. Doskonale nadaje się też do wzbogacania smaku różnych potraw i deserów.
Jak parzyć matchę, aby uzyskać najlepsze efekty? Herbatę możesz przygotować tradycyjnie, używając bambusowej miotełki i miseczki, lub nowocześnie, wykorzystując spieniacz do mleka.
Aby wydobyć pełnię smaku i aromatu matchy, najlepiej użyć wody o temperaturze nieprzekraczającej 60–70 stopni Celsjusza. Łyżeczkę herbaty wsyp do wysokiej szklanki, a następnie energicznie wymieszaj ją z wodą, do uzyskania gładkiej, delikatnie spienionej konsystencji. Matcha jest gotowa do spożycia od razu po przygotowaniu.
Jak pić matchę? Matcha latte, z wodą czy w koktajlu?
Japońska matcha doskonale sprawdza się nie tylko jako czysty napar, ale także w innych formach. Matcha latte to popularna alternatywa z dodatkiem mleka krowiego lub roślinnego, spienianego przy pomocy spieniacza. Możesz też dodawać proszek matcha do koktajli, lodów, ciast czy owsianek. Dzięki temu w kilka chwil uzyskasz zdrowy napój lub pyszną przekąskę wypełnioną po brzegi witaminami, minerałami i antyoksydantami.
Przepis na domowe matcha latte
Wśród miłośników zdrowego stylu życia coraz większą popularność zdobywa matcha latte - napój stanowiący połączenie zielonej herbaty i mleka. Jak przygotować go w domowym zaciszu?
Do przyrządzenia pysznej domowej matcha latte potrzebne są następujące składniki:
- 1 łyżeczka matchy,
- 60 ml gorącej wody,
- 150 ml spienionego mleka (np. roślinnego).
Proszek rozpuść w wodzie (ubij chasenem lub spieniaczem), a następnie dolej mleko. W razie potrzeby napój możesz dosłodzić miodem, ksylitolem lub syropem klonowym.
Czy każdy może pić matchę?
Pomimo swoich rozlicznych zalet herbata matcha nie jest dla wszystkich. Szczególną ostrożność w jej regularnym spożywaniu powinny zachować osoby wrażliwe na kofeinę, kobiety w ciąży oraz osoby przyjmujące na co dzień leki przeciwzakrzepowe (matcha zawiera dużą ilość witaminy K). Należy też pamiętać, że bez względu na sposób przygotowania, nadmiar składników aktywnych zawartych w napoju może powodować dolegliwości żołądkowe.
Matcha od A do Z: japoński sekret energii i zdrowia - podsumowanie
Tradycyjna zielona herbata matcha to nie tylko napój, ale nieodłączny element japońskiej kultury, harmonii i zdrowego stylu życia. Przez ponad tysiąc lat japońscy mnisi wykorzystywali napar z liści krzewów dojrzewających w głębokim cieniu jako środek, dzięki któremu mogli się zrelaksować i medytować.
Dziś napój charakteryzujący się jasnozielonym kolorem i cierpkim smakiem zajmuje ważne miejsce w diecie coraz większej liczby osób. Niezależnie od tego, czy wybierzesz matcha latte, czy klasyczny napar, ta wyjątkowa herbata z Kraju Kwitnącej Wiśni może odmienić Twoje codzienne rytuały i stanowić wartościowe wsparcie dla zdrowia.
Bibliografia