Dekstroza

Dekstroza to izomer glukozy, określany często mianem cukru gronowego. To powszechnie wykorzystywany w przemyśle spożywczym monosacharyd, którego suplementacja może pozytywnie wpływać na osiągnięcia sportowe wśród osób aktywnych fizycznie.

Dekstroza - co to jest?

Dekstroza, zwana też D-glukozą to prawoskrętna wersja glukozy. Często określana jest również mianem cukru gronowego.

To cukier prosty, który wyróżnia się wysokim indeksem glikemicznym. Po spożyciu dekstrozy wzrasta ilość wydzielanej insuliny.

Naturalnie wytwarzana jest na drodze fotosyntezy przez rośliny zielone. W warunkach laboratoryjnych można ją uzyskać na drodze hydrolizy enzymatycznej z wykorzystaniem amylazy glukozowej lub kwasów.

Co ciekawe, dekstroza została po raz pierwszy wyizolowana z rodzynek w 1747 roku przez niemieckiego chemika. Z kolei cukier gronowy odkryto dopiero 45 lat później w winogronach i uznano za inną formę monosacharydu.

Dekstroza a glukoza

Dekstroza to prawoskrętna wersja glukozy. Stanowi izomer optyczny glukozy, co oznacza, że związki te różnią się jedynie budową przestrzenną.

Pojęcia "dekstroza" i "glukoza" są więc często używane zamiennie.

Dekstroza - gdzie występuje?

Dekstrozę naturalnie znaleźć można m.in. w miodzie, nektarach kwiatowych, owocach oraz sokach z nich wytworzonych.

Z kolei dekstroza wykorzystywana w suplementach diety, najczęściej pozyskiwana jest poprzez enzymatyczną hydrolizę skrobi kukurydzianej lub ziemniaczanej.

Z cukru prostego wytwarza się również syrop glukozowy, który charakteryzuje się mniejszą słodkością niż czysta dekstroza i jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle spożywczym, m.in. w słodyczach, bezalkoholowych napojach czy pieczywie i wyrobach cukierniczych.

Właściwości dekstrozy

Dekstroza w ekspresowym tempie może podnosić poziom cukru we krwi, a jednocześnie może pobudzać trzustkę do wydzielania insuliny, której zadaniem jest obniżenie stężenia cukru w surowicy krwi.

Dodatkowo insulina może wyłapywać cząsteczki dekstrozy i wraz z kreatyną czy aminokwasami transportować je do mięśni i wątroby, gdzie może stanowić uzupełnienie zapasów glikogenu. Dlatego też dekstroza znana jest z tego, iż może być doskonałym transporterem kreatyny do mięśni. Tym samym cieszy się dużą popularnością wśród osób aktywnych fizycznie, szczególnie tych, którzy trenują kulturystykę.

Co więcej, monosacharyd spożywany po treningu może przyczynić się do przyspieszenia procesów regeneracji organizmu poprzez resyntezę glikogenu mięśniowego. Dekstroza może szybko uzupełnić zapasy glikogenu, a tym samym energii, i pośrednio wspomóc rozbudowę masy i siły mięśniowej oraz wzrost wydolności organizmu.

Ponieważ dekstroza wyróżnia się szybkością wchłaniania, często wykorzystywana jest w odżywkach treningowych dla sportowców. Ten monosacharyd nie tylko pobudza trzustkę do wydzielania insuliny, ale także "wędrując" do mięśni transportuje aminokwasy i kreatynę, co może wpływać na odżywienie mięśni, a tym samym na szybszy przyrost masy mięśniowej, zwiększenie wydolności i wytrzymałości oraz siły. Dekstroza spożywana przed treningiem może natomiast zapewnić potężny zastrzyk energii do działania.

Kiedy warto stosować dekstrozę?

Dekstroza wyróżnia się wysokim indeksem glikemicznym i nie powinna być wykorzystywana jako zamiennik cukru. Jej nadmierne spożycie może przyczynić się do wystąpienia niepożądanych konsekwencji.

Zaleca się, aby dekstrozę stosowały osoby, które regularnie uprawiają aktywność fizyczną. Jednak i wśród sportowców ważny jest umiar, i przestrzeganie zaleceń producenta dotyczących spożycia substancji.

Bezpieczna, dzienna dawka dekstrozy to ok. 40-70 g cukru prostego w postaci proszku rozpuszczonego w wodzie. Wyższe wartości mogą być wykorzystywane przez sportowców zajmujących się kulturystyką, z kolei niższe - przez osoby uprawiające sporty wytrzymałościowe.

Dekstroza może być również stosowana przez osoby cierpiące na hipoglikemię, jako szybki środek zaradczy w momencie gwałtownego spadku cukru.

Suplementacja dekstrozą powinna być jednak krótkotrwałą, okresową praktyką, a nie długoterminowym działaniem.

Skutki uboczne stosowania dekstrozy

Dekstroza nie powinna być wykorzystywana przez osoby, które nie uprawiają regularnie sportów.

Jej nadmiar może prowadzić do uszkodzenia pracy trzustki, a także do wahań nastroju, nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy.

Wśród osób nietrenujących, dekstroza może wywołać również senność i zwiększyć ryzyko rozwoju chorób serca i układu nerwowego.

Nadmierne spożywanie cukrów prostych może także zwiększać ryzyko zwiększenia masy ciała, a także rozwoju nadwagi i otyłości.