Antyoksydanty

Antyoksydanty to substancje bioaktywne, które mogą wykazywać dobroczynny wpływ na organizm człowieka. Ich głównym źródłem są warzywa i owoce, jednak znaleźć je można również w innych produktach np. w czerwonym winie i suplementach diety.

Przeciwutleniacze mogą neutralizować wolne rodniki i zmniejszać stres oksydacyjny, a tym samym chronić komórki przed uszkodzeniami i zmniejszać ryzyko rozwoju poważnych chorób.

Antyoksydanty - co to takiego?

Antyoksydanty, zwane również przeciwutleniaczami, to grupa związków chemicznych, które wykazują zdolność do wstrzymywania lub opóźniania procesów utleniania w ludzkim organizmie. Ich zadaniem jest neutralizowanie wolnych rodników i ochrona przed stresem oksydacyjnym.

Antyoksydanty można podzielić na:

• endogenne, które naturalnie występują w ludzkim organizmie (np. glutation, syntetyzowany w komórkach przez witaminę C),
• egzogenne, które muszą być dostarczane do ustroju wraz z pożywieniem lub w formie suplementów diety np. beta-karoten czy luteina.

Czym są wolne rodniki i stres oksydacyjny?

Skoro antyoksydanty mogą neutralizować wolne rodniki, to czym one właściwie są?

Wolne rodniki to atomy, jony bądź cząsteczki, które posiadają co najmniej jeden, niesparowany elektron. Dążąc do przyłączenia brakującego elektronu, są wyjątkowo reaktywne, a tym samym mogą atakować i uszkadzać inne komórki organizmu.

Ponieważ wolne rodniki atakują często białka, nienasycone kwasy tłuszczowe, które wchodzą w skład błon komórkowych, lub cząsteczki DNA, są wyjątkowo niebezpieczne dla ustroju człowieka.

A skąd się biorą wolne rodniki? Cząsteczki te mogą powstawać w wyniku:

• licznych reakcji metabolicznych,
• zanieczyszczeń środowiskowych,
• stosowania niezdrowej diety,
• nieodpowiedniego trybu życia,
• szkodliwego promieniowania,
• braku snu,
• palenia tytoniu.

Negatywne działanie wolnych rodników jest zwykle konsekwencją ich nadmiernej kumulacji.

Działanie antyoksydantów może natomiast polegać na przekazaniu wolnemu rodnikowi brakującego elektronu, co może powodować neutralizację cząsteczki. W dalszej kolejności wolny rodnik jest usuwany z organizmu.

A co do tego wszystkiego ma stres oksydacyjny?

Gdy w organizmie człowieka występuje nadmiar wolnych rodników, antyoksydanty mogą nie nadążać z ich neutralizowaniem i dezaktywacją. Wówczas może dojść do stresu oksydacyjnego, czyli braku równowagi pomiędzy działaniem reaktywnych form tlenu a zdolnością do detoksykacji szkodliwych związków. Stres oksydacyjny może zwiększać ryzyko rozwoju wielu chorób i przyspieszać procesy starzenia się ustroju.

Źródła przeciwutleniaczy w diecie

Na szczęście antyoksydanty to związki, które powszechnie występują w żywności. Dlatego też stosując zdrową i zbilansowaną dietę dostarczamy do organizmu wiele cennych substancji.

Przeciwutleniacze są obecne m.in. w produktach spożywczych takich jak:

• warzywa,
• owoce,
• mleko i produkty mleczne,
• produkty zbożowe z pełnego przemiału,
• orzechy i nasiona,
• suche nasiona roślin strączkowych,
• kiełki zbóż,
• czerwone wino,
• zielona herbata,
• jaja,
• ryby.

W przypadku zwiększonego zapotrzebowania organizmu na antyoksydanty np. w wyniku nadmiernego, długotrwałego stresu czy w czasie intensywnych wysiłków fizycznych, warto rozważyć także stosowanie suplementów diety bogatych w przeciwutleniacze, aby organizm "nadążał" z neutralizowaniem wolnych rodników i usuwaniem szkodliwych cząsteczek z ustroju.

Dlaczego antyoksydanty są ważne?

Dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości antyoksydantów może wpływać na wzmocnienie układu immunologicznego i odporności organizmu, a także na spowolnienie procesów starzenia.

Dodatkowo regularna podaż przeciwutleniaczy może wspierać zdrowie i urodę, a także zmniejszać ryzyko rozwoju wielu poważnych chorób.

Antyoksydanty mogą nie tylko neutralizować wolne rodniki, ale także wspomagać regenerację już uszkodzonych komórek. Mogą również wykazywać działanie przeciwmutagenne i przeciwzapalne.

Najpopularniejsze i najsilniejsze antyoksydanty

Wiele związków, które dostarczamy do organizmu wraz z pożywieniem, może wykazywać działanie antyoksydacyjne. I dobrze, bo w dzisiejszym świecie, kiedy jesteśmy nieustannie narażeni na działanie szkodliwych czynników, stres i smog, jest to bardzo potrzebne. Popularne i silne antyoksydanty to m.in.:

• Astaksantyna - to organiczny związek chemiczny z grupy ksantofili. Działanie antyoksydacyjne astaksantyny ocenia się na 54 razy silniejsze od beta-karotenu oraz o wiele mocniejsze od witaminy C czy E. Jej źródłem są algi morski Haematococcus Pluvialis.Może dezaktywować wolne rodniki, spowalniać powstawanie reaktywnych form tlenu, a także chronić komórki przed uszkodzeniami.
• Witamina C - może zwiększać odporność organizmu, a także pozytywnie oddziaływać na cerę i koloryt skóry. Dodatkowo może pobudzać syntezę kolagenu i spowalniać procesy starzenia.
• Witamina A - może wspierać kondycję skóry i pozytywnie wpływać na proces widzenia. Dodatkowo może wzmacniać układ odpornościowy, neutralizować wolne rodniki i zmniejszać stres oksydacyjny.
• Witamina E - to najsilniejszy antyoksydant witaminowy, określany mianem witaminy młodości. Jej niedobór może przyczyniać się do przyspieszenia procesów starzenia w organizmie. Oprócz działania antyoksydacyjnego witamina E może wzmacniać odporność ustroju i wspierać przebieg procesów metabolicznych.
• Selen - może pozytywnie oddziaływać na odporność organizmu, korzystnie wpływać na wytwarzanie limfocytów T i B oraz makrofagów. Dodatkowo może chronić komórki przed stresem oksydacyjnym.
• Cynk - może zmniejszać toksyczne działanie metali ciężkich, regulować pracę układu krążenia i uczestniczyć w biosyntezie insuliny. Ponadto może neutralizować wolne rodniki.
• Luteina - może wspierać wzrok i chronić siatkówkę przed uszkodzeniami spowodowanymi działaniem wolnych rodników. Może także hamować ich aktywność i przyspieszać usuwanie z organizmu.
• Resweratrol - jeden z najsilniejszych antyoksydantów, który znaleźć można m.in. w winogronach, a także w czerwonym winie. To właśnie z resweratrolem związany jest paradoks francuski. Związek może działać przeciwwirusowo i przeciwzapalnie. Może także hamować agregację czerwonych krwinek.
• Kwercetyna - to naturalny barwnik, który należy do grupy flawonoidów. Oprócz działania antyoksydacyjnego może wykazywać także właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe.
• Koenzym Q10 - zwany też ubichinonem, to substancja witaminopodobna, która może uczestniczyć w niezbędnych do życia przemianach metabolicznych. Koenzym Q10 obecny w kosmetykach może zabezpieczać skórę przed szkodliwym działaniem zanieczyszczeń pochodzących ze środowiska. Ponadto związek może neutralizować wolne rodniki i usuwać je z organizmu.