Selen

Selen to składnik mineralny zaliczany do grupy mikroelementów, który w organizmie człowieka występuje w znikomych ilościach. Mimo to, selen odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu ustroju, gdzie m.in. wspiera właściwą pracę tarczycy. To pierwiastek, który można dostarczać do organizmu wraz z pożywieniem, a także w postaci suplementów diety.

Selen - co to?

Selen to pierwiastek chemiczny z grupy niemetali, zaliczany do mikroelementów. To związek śladowy, który w organizmie człowieka występuje w mikroskopijnych ilościach, a zapotrzebowanie na substancję nie przekracza 100 mg na dobę. Selen stanowi składnik enzymów i białek, a największe ilości pierwiastka w ustroju można znaleźć w tarczycy i tkance mięśniowej.

Formy selenu

Selen dostarczany do ustroju wraz z pożywieniem lub w postaci suplementów diety może występować w dwóch formach chemicznych - organicznej, do której zalicza się związki takie jak selenometionina i selenocysteina, a także nieorganicznej, która uwzględnia selenian sodu i selenin sodu.

Zarówno selen w postaci organicznej, jak i w formie nieorganicznej wyróżnia się dobrą przyswajalnością i stanowi cenne źródło pierwiastka. Za najlepiej przyswajalny związek selenu uznaje się jednak selenometioninę.

Źródła selenu w żywności

Selen można znaleźć zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, pierwiastek pozyskiwany ze składników roślinnych wyróżnia się lepszą biodostępnością, jednak pokarmy zwierzęce mogą dostarczać do ustroju znacznie większe ilości selenu. Za źródła pokarmowe selenu można uznać składniki, takie jak m.in.:

orzechy brazylijskie,
łosoś,
tuńczyk,
małże,
ziarna zbóż,
mięso,
jaja,
mleko,
czosnek,
kakao,
suche nasiona roślin strączkowych.

Warto zaznaczyć, iż spożycie 50 g orzechów brazylijskich może zaspokoić dobowe zapotrzebowanie na składnik mineralny, a 100 g łososia umożliwia pokrycie średniego dobowego zapotrzebowania na selen w 95%.

Mikroelement warto dostarczać do organizmu wraz z produktami uznawanymi za źródło białka, witaminy E, a także składników takich, jak witamina C czy A, co może pozytywnie oddziaływać na przyswajalność selenu.

Selen - właściwości

Selen pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym i wspiera organizm w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Co więcej, wspomaga optymalną pracę tarczycy, pomaga zachować zdrowe włosy i paznokcie oraz przyczynia się do prawidłowego przebiegu spermatogenezy.

Dzienne zapotrzebowanie na selen

Zgodnie z Normami Żywienia opracowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia, zalecane dzienne spożycie selenu (RDA) wśród młodzieży od 13 roku życia i w gronie osób dorosłych wynosi 55 μg/dobę. Wśród dzieci do 12 roku życia zapotrzebowanie na mikroelement oscyluje wokół 20-40 μg/dobę i zależy od wieku, natomiast w gronie kobiet w ciąży i okresie laktacji potrzeby organizmu ulegają zwiększeniu, dlatego też rekomendowane jest dostarczanie wraz z codzienną dietą odpowiednio 60 μg i 70 μg selenu na dobę.

Niedobór selenu w organizmie

Niedobór selenu to powszechne zjawisko, które może być efektem stosowania nieprawidłowej i źle zbilansowanej diety. Na niski poziom selenu narażone są także osoby, które borykają się z zaburzeniami wchłaniania, a także cierpiące na niektóre choroby i schorzenia.

Wśród objawów niedoboru selenu można wyróżnić występowanie niepożądanych dolegliwości takich jak m.in. zwiększona podatność na infekcje, bóle mięśni, pogorszenie kondycji włosów, skóry i paznokci, a także nudności i wymioty.

Nadmiar selenu w organizmie

Selen to pierwiastek toksyczny, którego nadmiar w organizmie człowieka może przyczynić się do zatrucia, zwanego selenozą. Nadmiar selenu w ustroju jest rzadkim zjawiskiem, które najczęściej jest efektem nieprawidłowego stosowania suplementów diety zawierających związek. Zbyt wysoki poziom selenu w organizmie może przyczynić się do występowania niepożądanych objawów takich jak m.in.:

nadmierne wypadanie włosów,
drażliwość,
uczucie zmęczenia,
nieprzyjemny zapach z ust,
nudności,
biegunki.

Selen - suplement diety

Selen to mikroelement, który wykorzystywany jest jako składnik suplementów diety. Na rynku można znaleźć selen w proszku, a także selen tabletki czy kapsułki. Związek można dostarczać do organizmu w postaci jednoskładnikowych preparatów, a także w formie kompleksowych produktów, które zawierają również inne, wartościowe składniki, m.in. witaminę C czy E, które mogą zwiększać wchłanianie pierwiastka w ustroju, a także biotynę czy cynk. Dobór odpowiedniej postaci przyjmowania składnika to kwestia indywidualnych preferencji i potrzeb organizmu. Wybierając preparat zawierający pierwiastek śladowy, warto jednak zwrócić uwagę nie tylko na formę występowania związku czy zagadnienie, jakim jest "selen-cena", ale również na skład produktu. Najlepszy suplement diety bogaty w selen, powinien zawierać odpowiednie ilości pierwiastka w formie organicznej i być wolny od zbędnych wypełniaczy.

Decydując się na suplementy selenu, należy zachować ostrożność, aby nie doprowadzić do nadmiernej podaży mikroelementu i tym samym nie przyczynić się do występowania niepożądanych działań i skutków ubocznych.