Astaksantyna
Astaksantyna to jeden z najsilniejszych antyoksydantów, który naturalnie występuje głównie w algach. Ze względu na prozdrowotne właściwości i szerokie spektrum działania zwana jest królową karotenoidów.
Czym jest astaksantyna?
Astaksantyna (3,3’-dihydroksy-β, β-karoten-4,4’-dion) to związek chemiczny z grupy karotenoidów, a dokładniej organiczny ksantofil. Charakteryzuje się czerwono-różowym ubarwieniem i bywa wykorzystywana jako barwnik do żywności (E161j).
Powstaje jako efekt przemian chemicznych zachodzących w komórkach z zeaksantyny i kataksantyny.
Człowiek nie potrafi syntetyzować astaksantyny, dlatego jedynym rozwiązaniem jest dostarczanie związku do organizmu wraz z pokarmem lub w formie suplementów diety.
Źródła astaksantyny
Astaksantyna pozyskiwana jest z naturalnych źródeł lub otrzymywana w wyniku wieloetapowej syntezy chemicznej. Naturalnie substancja produkowana jest przez:
- algi Haematococcus pluvialis,
- algi Chlorella zofingensis,
- drożdże Phaffia rhodozyma,
- bakterie Argobacterium auranticum, Mycobacterium laticola, Brevibacterium spp.
Na skalę przemysłową wykorzystuje się głównie astaksantynę, która wytwarzana jest przez algi Haematococcus pluvialis.
Ponieważ ksantofil spożywany jest przez ryby i owoce morza, i kumuluje się w ich organizmie, do źródeł astaksantyny można zaliczyć także organizmy zwierząt takich jak krewetki, łosoś, pstrągi, raki, homary i kraby.
Co ciekawe, charakterystyczna barwa flamingów również jest efektem obecności tego karotenoidu. W organizmie tych zwierząt żółta zeaksantyna i pomarańczowy beta-karoten ulegają przemianom do różowej astaksantyny, która odpowiada za barwę piór ptaków.
Właściwości astaksantyny
Astaksantyna wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i znana jest głównie z działania antyoksydacyjnego. Może zmniejszać stres oksydacyjny, chronić przed działaniem wolnych rodników, a tym samym opóźniać procesy starzenia się i chronić przed uszkodzeniem DNA komórek, mitochondriów i błon lipidowych.
Uznawana jest za jeden z najsilniejszych antyoksydantów, gdyż wykazuje 65 razy silniejsze działanie od witaminy C i 50 razy mocniejsze niż witamina E.
Astaksantyna pozytywnie wpływa na profil lipidowy, mogąc zmniejszać stężenie cholesterolu LDL i trójglicerydów, jednocześnie zwiększając stężenie cholesterolu HDL. Dzięki temu związek może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego.
Substancja może obniżać poziom glukozy we krwi, zwiększać wrażliwość na insulinę, pomagać zachować zdolność trzustki do wydzielania insuliny, a tym samym może zmniejszać ryzyko rozwoju cukrzycy typu II.
Dodatkowo ksantofil może korzystnie wpływać na układ odpornościowy organizmu, łagodzić stany zapalne i zmniejszać ryzyko infekcji. Wynika to głównie z potwierdzonego działania przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego związku.
Ponadto substancja może poprawiać ukrwienie mózgu i pozytywnie wpływać na pamięć. Astaksantyna przenika przez barierę krew-mózg, chroniąc układ nerwowy przed wolnymi rodnikami. Trwają badania nad możliwością wykorzystania związku w chorobach neurodegeneracyjnych.
Ksantofil korzystnie oddziałuje także na działanie narządu wzroku. Dzięki zdolności przechodzenia przez barierę krew-siatkówka, astaksantyna może chronić oko przed wystąpieniem zwyrodnienia plamki żółtej i stanami zapalnymi. Może obniża także objawy przemęczenia i suchości oka oraz poprawiać zdolność gałki ocznej do akomodacji.
Substancja pomaga oczyszczać organizm ze szkodliwych toksyn i ma także dobroczynny wpływ na skórę. Nie tylko może hamować proces starzenia się, ale także jest naturalnym filtrem słonecznym i działa ochronnie w kontakcie z promieniowaniem UV. Wpływa także na elastyczność skóry, zwiększa poziom jej nawilżenia oraz zapobiega powstawaniu przebarwień. Pozytywnie oddziałuje także na wytwarzanie kolagenu i elastyny. Tym samym astaksantyna znajduje zastosowanie jako składnik wielu kosmetyków.
Astaksantyna a aktywność fizyczna
Astaksantyna ze względu na swoje właściwości znajduje także zastosowanie w świecie sportu. Ksantofil działa przeciwzapalnie i zmniejsza dolegliwości bólowe, poprzez zmniejszanie poziomu kwasu mlekowego powstałego w czasie aktywności fizycznej.
Dodatkowo substancja przyspiesza regenerację, co korzystnie wpływa na poprawę wydolności zawodników, a tym samym przekłada się na lepsze wyniki sportowe.
Astaksantyna wychwytuje wolne rodniki powstające w czasie wysiłku fizycznego. Ksantofil przyspiesza także spalanie tkanki tłuszczowej i zapewnia lepszą przemianę kwasów tłuszczowych w organizmie.
Jaką astaksantynę wybrać i jak ją przyjmować?
Wspomnieliśmy już wcześniej, iż istnieją dwie możliwości pozyskiwania związku - drogą naturalną z alg i organizmów morskich oraz w sposób sztuczny.
Warto więc zaznaczyć, iż naturalny ksantofil wykazuje silniejsze działanie antyoksydacyjne niż syntetyczny i cechuje się większą stabilnością.
Astaksantyna w suplementach diety występuje zwykle w formie łatwych do połknięcia kapsułek i może zawierać zarówno naturalne źródła związku, jak i sztuczne.
Rekomendowana dzienna porcja suplementu to 2-8 mg astaksantyny, w zależności od przyczyny jego stosowania. W przypadku wykorzystywania związku profilaktycznie, jako antyoksydantu, zalecana dawka preparatu jest niższa, niż gdy stosujemy ją np. w czasie występowania stanów zapalnych.
Według Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków, znanej jako FDA, człowiek może bezpiecznie przyjmować od 7,8 do 12 mg dziennie astaksantyny.
Ponieważ jest to substancja lipofilna, warto przyjmować ją wraz z posiłkami bogatymi w tłuszcze, aby zwiększyć jej biodostępność w organizmie.
Warto pamiętać, aby suplementy diety stosować zawsze zgodnie z zaleceniami umieszczonymi na opakowaniu lub ulotce preparatu i nie przekraczać rekomendowanych porcji produktów.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Nie zaobserwowano występowania żadnych skutków ubocznych podczas stosowania astaksantyny, jednak zaleca się przyjmowanie preparatów z jej udziałem zgodnie ze wskazówkami producenta lub lekarza.
Jedynie u osób uczulonych na składniki produktu lub wśród osób z uczuleniem na owoce morza, które sięgają po suplementy zawierające ksantofile naturalnego pochodzenia, może dojść do wystąpienia reakcji uczuleniowych.
Nie stwierdzono również żadnych przeciwwskazań do korzystania z dobrodziejstw związku.