Astaksantyna

Astaksantyna to jeden z najsilniejszych antyoksydantów, który naturalnie występuje głównie w algach. Ze względu na prozdrowotne właściwości i szerokie spektrum działania zwana jest królową karotenoidów.

Czym jest astaksantyna?

Astaksantyna (3,3’-dihydroksy-β, β-karoten-4,4’-dion) to związek chemiczny z grupy karotenoidów, a dokładniej organiczny ksantofil. Charakteryzuje się czerwono-różowym ubarwieniem i bywa wykorzystywana jako barwnik do żywności (E161j).

Powstaje jako efekt przemian chemicznych zachodzących w komórkach z zeaksantyny i kataksantyny.

Człowiek nie potrafi syntetyzować astaksantyny, dlatego jedynym rozwiązaniem jest dostarczanie związku do organizmu wraz z pokarmem lub w formie suplementów diety.

Źródła astaksantyny

Astaksantyna pozyskiwana jest z naturalnych źródeł lub otrzymywana w wyniku wieloetapowej syntezy chemicznej. Naturalnie substancja produkowana jest przez:

• algi Haematococcus pluvialis,
• algi Chlorella zofingensis, 
• drożdże Phaffia rhodozyma, 
• bakterie Argobacterium auranticum, Mycobacterium laticola, Brevibacterium spp.

Na skalę przemysłową wykorzystuje się głównie astaksantynę, która wytwarzana jest przez algi Haematococcus pluvialis.

Ponieważ ksantofil spożywany jest przez ryby i owoce morza, i kumuluje się w ich organizmie, do źródeł astaksantyny można zaliczyć także organizmy zwierząt takich jak krewetki, łosoś, pstrągi, raki, homary i kraby.

Co ciekawe, charakterystyczna barwa flamingów również jest efektem obecności tego karotenoidu. W organizmie tych zwierząt żółta zeaksantyna i pomarańczowy beta-karoten ulegają przemianom do różowej astaksantyny, która odpowiada za barwę piór ptaków.

Właściwości astaksantyny

Astaksantyna wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i znana jest głównie z działania antyoksydacyjnego. Może zmniejszać stres oksydacyjny, chronić przed działaniem wolnych rodników, a tym samym opóźniać procesy starzenia się i chronić przed uszkodzeniem DNA komórek, mitochondriów i błon lipidowych.

Uznawana jest za jeden z najsilniejszych antyoksydantów, gdyż wykazuje 65 razy silniejsze działanie od witaminy C i 50 razy mocniejsze niż witamina E.

Astaksantyna pozytywnie wpływa na profil lipidowy, mogąc zmniejszać stężenie cholesterolu LDL i trójglicerydów, jednocześnie zwiększając stężenie cholesterolu HDL. Dzięki temu związek może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego.

Substancja może obniżać poziom glukozy we krwi, zwiększać wrażliwość na insulinę, pomagać zachować zdolność trzustki do wydzielania insuliny, a tym samym może zmniejszać ryzyko rozwoju cukrzycy typu II.

Dodatkowo ksantofil może korzystnie wpływać na układ odpornościowy organizmu, łagodzić stany zapalne i zmniejszać ryzyko infekcji. Wynika to głównie z potwierdzonego działania przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego związku.

Ponadto substancja może poprawiać ukrwienie mózgu i pozytywnie wpływać na pamięć. Astaksantyna przenika przez barierę krew-mózg, chroniąc układ nerwowy przed wolnymi rodnikami. Trwają badania nad możliwością wykorzystania związku w chorobach neurodegeneracyjnych.

Ksantofil korzystnie oddziałuje także na działanie narządu wzroku. Dzięki zdolności przechodzenia przez barierę krew-siatkówka, astaksantyna może chronić oko przed wystąpieniem zwyrodnienia plamki żółtej i stanami zapalnymi. Może obniża także objawy przemęczenia i suchości oka oraz poprawiać zdolność gałki ocznej do akomodacji.

Substancja pomaga oczyszczać organizm ze szkodliwych toksyn i ma także dobroczynny wpływ na skórę. Nie tylko może hamować proces starzenia się, ale także jest naturalnym filtrem słonecznym i działa ochronnie w kontakcie z promieniowaniem UV. Wpływa także na elastyczność skóry, zwiększa poziom jej nawilżenia oraz zapobiega powstawaniu przebarwień. Pozytywnie oddziałuje także na wytwarzanie kolagenu i elastyny. Tym samym astaksantyna znajduje zastosowanie jako składnik wielu kosmetyków.

Astaksantyna a aktywność fizyczna

Astaksantyna ze względu na swoje właściwości znajduje także zastosowanie w świecie sportu. Ksantofil działa przeciwzapalnie i zmniejsza dolegliwości bólowe, poprzez zmniejszanie poziomu kwasu mlekowego powstałego w czasie aktywności fizycznej.

Dodatkowo substancja przyspiesza regenerację, co korzystnie wpływa na poprawę wydolności zawodników, a tym samym przekłada się na lepsze wyniki sportowe.

Astaksantyna wychwytuje wolne rodniki powstające w czasie wysiłku fizycznego. Ksantofil przyspiesza także spalanie tkanki tłuszczowej i zapewnia lepszą przemianę kwasów tłuszczowych w organizmie.

Jaką astaksantynę wybrać i jak ją przyjmować?

Wspomnieliśmy już wcześniej, iż istnieją dwie możliwości pozyskiwania związku - drogą naturalną z alg i organizmów morskich oraz w sposób sztuczny.

Warto więc zaznaczyć, iż naturalny ksantofil wykazuje silniejsze działanie antyoksydacyjne niż syntetyczny i cechuje się większą stabilnością.

Astaksantyna w suplementach diety występuje zwykle w formie łatwych do połknięcia kapsułek i może zawierać zarówno naturalne źródła związku, jak i sztuczne.

Rekomendowana dzienna porcja suplementu to 2-8 mg astaksantyny, w zależności od przyczyny jego stosowania. W przypadku wykorzystywania związku profilaktycznie, jako antyoksydantu, zalecana dawka preparatu jest niższa, niż gdy stosujemy ją np. w czasie występowania stanów zapalnych.

Według Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków, znanej jako FDA, człowiek może bezpiecznie przyjmować od 7,8 do 12 mg dziennie astaksantyny. 

Ponieważ jest to substancja lipofilna, warto przyjmować ją wraz z posiłkami bogatymi w tłuszcze, aby zwiększyć jej biodostępność w organizmie.

Warto pamiętać, aby suplementy diety stosować zawsze zgodnie z zaleceniami umieszczonymi na opakowaniu lub ulotce preparatu i nie przekraczać rekomendowanych porcji produktów.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Nie zaobserwowano występowania żadnych skutków ubocznych podczas stosowania astaksantyny, jednak zaleca się przyjmowanie preparatów z jej udziałem zgodnie ze wskazówkami producenta lub lekarza.

Jedynie u osób uczulonych na składniki produktu lub wśród osób z uczuleniem na owoce morza, które sięgają po suplementy zawierające ksantofile naturalnego pochodzenia, może dojść do wystąpienia reakcji uczuleniowych.

Nie stwierdzono również żadnych przeciwwskazań do korzystania z dobrodziejstw związku.