Witamina K

Witamina K znana jest przede wszystkim z działania przeciwkrwotocznego i udziału w procesach krzepnięcia krwi. I świetnie, bo taką też funkcję pełni w organizmie. Jednak czy wiesz, że witamina K odgrywa również inne, istotne role w ustroju? Może regulować gospodarkę wapniową, dbać o mocne i zdrowe kości, a także działać antybakteryjnie. Dlatego tak ważna jest odpowiednia podaż związku wraz z codzienną dietą.

Czym jest witamina K?

Witamina K to grupa związków chemicznych, które wykazują podobne właściwości i działanie. Naturalnie witamina K występuje w dwóch postaciach, choć ogólnie wyróżniamy trzy podstawowe formy związku, a mianowicie:

• filochinon (witamina K1) - syntetyzowana jest przez rośliny,
• menachinon (witamina K2) - wytwarzana jest przez bakterie obecne w układzie pokarmowym,
• menadion - syntetyczna forma witaminy K, zwana witaminą K3.

Związki witaminy K zawierają pierścień naftochinonowy i grupę metylową w drugiej pozycji. Zarówno witamina K1, jak i K2 jest substancją rozpuszczalną w tłuszczach. Tylko menadion charakteryzuje się rozpuszczalnością w wodzie. Witamina K magazynowana jest w wątrobie.

Żywieniowe źródła witaminy K

Produkty spożywcze bogate w witaminę K to przede wszystkim zielone warzywa, m.in.: brokuły, jarmuż, szpinak, brukselka, sałata, czy szparagi. Ponadto substancję znajdziemy również w innych produktach pochodzenia roślinnego, takich jak kapusta włoska, natka pietruszki, cukinia, olej sojowy, awokado, kalafior, ziemniaki czy produkty zbożowe.

Witamina K występuje także w żywności pochodzenia zwierzęcego, m.in. w jajkach, mleku i produktach mlecznych oraz w wątróbce.

Witamina K - właściwości

Witamina K bierze udział w wielu zjawiskach fizjologicznych zachodzących w organizmie człowieka. Przede wszystkim, uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi - jest niezbędna do syntezy protrombiny i trombiny, może wpływać także na aktywność tromboplastyny.

Ponadto witamina K może wzmacniać układ sercowo-naczyniowy oraz wykazywać działanie przeciwkrwotoczne, czy przeciwdziałać powstawaniu widocznych siniaków. Może wzmacniać ściany naczyń krwionośnych oraz zapobiegać ich zwapnieniom i uszkodzeniom.

Związek uczestniczy również w utrzymaniu równowagi gospodarki wapniowej w ustroju i wychwytywaniu wapnia przez układ szkieletowy, a także w metabolizmie kości i przemianach wapnia. Witamina K wraz z witaminą D wpływa na tworzenie tkanki kostnej, a także na syntezę osteokalcyny, czyli niekolagenowego białka odpowiedzialnego za mineralizację kości w osteoblastach.

Witamina K wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwbólowe. Bierze udział w transporcie lipoprotein i wydalaniu żółci, a także uczestniczy w regulacji stężenia glukozy w surowicy krwi.

Wykorzystywana jest także w kosmetykach, gdyż może wpływać na redukcję zaczerwienień. Ponadto może rozjaśniać skórę i poprawiać jej koloryt.

Zapotrzebowanie na witaminę K

Zgodnie z Normami Żywienia, poziom wystarczającego spożycia (AI) witaminy K wśród mężczyzn wynosi 65 ug na dobę, natomiast w gronie kobiet - 55 ug na dzień. Zarówno w okresie ciąży, jak i laktacji, nie wzrasta zapotrzebowanie na ten mikroskładnik.

Dzieci powinny dostarczać od 15 do 65 ug związku na dobę. Wartość ta zależy od płci i wieku.

Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę K można zaobserwować wśród osób cierpiących na choroby wątroby, niedożywienie czy wśród stosujących niektóre leki.

Niedobór witaminy K w organizmie

Wśród osób dorosłych rzadko dochodzi do niedoborów witaminy K. Wynika to z faktu, iż znaczną część dziennego zapotrzebowania na mikroskładnik pokrywa witamina K2, która syntetyzowana jest w organizmie przez mikroflorę jelitową. Jedynie pozostała część uzupełniana jest wraz z pożywieniem.

Do niedoborów substancji dochodzi najczęściej wśród cierpiących na zespół złego wchłaniania, a także w gronie osób z chorobami wątroby czy jelit. Również długotrwała antybiotykoterapia może przyczynić się do wystąpienia niedoborów związku. Na braki witaminy K w organizmie narażone są także osoby po poważnych zabiegach operacyjnych, chorujące na celiakię, przewlekłe zapalenie trzustki czy mukowiscydozę.

Możliwe objawy niedoboru witaminy K to:

• obfite miesiączki,
• zwiększona podatność na infekcje bakteryjne,
• skłonność do powstawania siniaków,
• częste biegunki,
• zaburzenia pracy jelit,
• krwotoki z nosa,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,

Przedłużający się niedobór witaminy K może przyczynić się do wystąpienia poważnych zaburzeń i problemów zdrowotnych, takich jak:

• osteoporoza,
• żółtaczka,
• zwapnienie naczyń krwionośnych,
• niedokrwistość,
• uszkodzenia wątroby.

Niedostateczna podaż związku może być także przyczyną choroby krwotocznej noworodków, czyli niebezpiecznego schorzenia, które może prowadzić do wewnętrznych krwotoków, zagrażających życiu dziecka.

Nadmiar witaminy K w ustroju

Ryzyko wystąpienia nadmiaru witaminy K również jest niskie. Najczęściej do przedawkowania substancji dochodzi w wyniku nieprawidłowego stosowania suplementów diety.

Objawami nadmiaru witaminy K mogą być:

• uczucie gorąca,
• nadmierna potliwość,
• bóle w klatce piersiowej,
• zaburzenia funkcjonowania wątroby.

Suplementacja witaminy K

Suplementy diety bogate w witaminę K są zalecane osobom cierpiącym na niedobory oraz tym, którzy znajdują się w grupie ryzyka, tzn. osobom z mukowiscydozą, celiakią, chorobami wątroby czy stosującym antybiotykoterapię.

Wśród sportowców i osób starszych witamina K może wspierać prawidłowy stan tkanki mięśniowej. Substancja ma także znaczenie w utrzymaniu sprawności i siły.

Interakcje witaminy K z innymi preparatami

Antagonistami witaminy K są leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna, dikumarol czy pochodne indandionu. Dlatego też osoby przyjmujące wymienione leki nie powinny stosować suplementów diety bogatych w witaminę K. Należy także uważać na naturalne źródła tej substancji w diecie. Witamina K może przyczynić się do osłabienia działania leków przeciwzakrzepowych, a tym samym zmniejszyć ich skuteczność.