Odwodnienie organizmu – jak rozpoznać pierwsze objawy odwodnienia? Odpowiadamy!
Odwodnienie to stan nadmiernej utraty wody oraz elektrolitów z organizmu, który może dotknąć każdego. Zwykle rozwija się stopniowo, ale jego pierwsze objawy często bywają bagatelizowane. Tymczasem, jeśli nie zareagujesz w porę, konsekwencje mogą być bardzo poważne. Jak rozpoznać odwodnienie u dorosłego, a jak u dziecka? Jak wygląda człowiek odwodniony? Kiedy utrata wody z organizmu zagraża życiu? Jak szybko nawodnić organizm?
Spis treści
- Odwodnienie – czym jest i dlaczego jest tak groźne?
- Najczęstsze przyczyny odwodnienia – od upałów po choroby przewlekłe
- Objawy odwodnienia organizmu – jak je rozpoznać na czas?
- Ciężkie odwodnienie – kiedy utrata wody w organizmie zagraża życiu?
- Skutki odwodnienia – co się dzieje w naszym organizmie?
- Leczenie odwodnienia – skuteczne sposoby na szybkie nawodnienie
- Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu na co dzień?
- Jak się nawadniać? Ile wody pić i jakie płyny wybierać?
Odwodnienie – czym jest i dlaczego jest tak groźne?
Odwodnienie organizmu to stan, w którym ilość płynów i elektrolitów w ustroju człowieka spada poniżej prawidłowego poziomu. Zawartość wody w organizmie zmniejsza się wraz z wiekiem. U noworodków zwykle stanowi 75% masy ciała, natomiast u osób w podeszłym wieku może wynosić ok. 50%. Jej stężenie w ustroju zależy od wieku, płci, a także ilości tkanki tłuszczowej.
Woda stanowi ponad 60% masy ciała dorosłego człowieka, ale nawet niewielka jej utrata (1–2%) może pogorszyć koncentrację, sprawność i samopoczucie. Poważniejsze zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej mogą prowadzić do objawów neurologicznych, problemów z sercem, nerkami. W przypadku odwodnienia, gdy deficyt wody przekracza 8% masy ciała, istnieje realne zagrożenie dla życia.
Najczęstsze przyczyny odwodnienia – od upałów po choroby przewlekłe
Do odwodnienia dochodzi nie tylko podczas upałów czy intensywnej aktywności fizycznej. Również choroby przewlekłe, infekcje wirusowe lub bakteryjne oraz wymioty lub biegunki zwiększają ryzyko odwodnienia. Straty wody w ustroju rosną, gdy:
- występują gorączka, biegunka i wymioty,
- rozwijają się choroby nerek,
- pojawia się niekontrolowana lub nieleczona cukrzyca,
- wzrasta temperatura ciała,
- występuje wstrząs krwotoczny spowodowany małą objętością krwi.
Do zmniejszenia ilości wody w organizmie może też prowadzić przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza moczopędnych. Odwodnienie często rozwija się niezauważalnie, ale jego skutki mogą być bardzo poważne zarówno dla samopoczucia, jak i dla zdrowia.
Kto jest najbardziej narażony na odwodnienie?
Na odwodnienie szczególnie narażone są małe dzieci, osoby starsze oraz pacjenci zmagający się ze schorzeniami przewlekłymi. U niemowląt i dzieci ilość płynów w organizmie jest mniejsza, a ich straty postępują szybciej. Co więcej, małe dzieci często nie potrafią powiedzieć, że chce im się pić. U seniorów wraz z wiekiem rezerwa płynów w organizmie zmniejsza się, a odczuwanie pragnienia słabnie. Na odwonienie narażeni są też sportowcy, osoby pracujące fizycznie oraz kobiety w okresie ciąży i karmiące piersią.
Polecane izotoniki w proszku
Objawy odwodnienia organizmu – jak je rozpoznać na czas?
Pierwsze objawy pojawiają się szybko i łatwo je rozpoznać, jeśli nauczysz się uważnie obserwować swój organizm. 10 oznak, że pijesz za mało wody to:
- wzmożone pragnienie,
- suchość w ustach,
- ciemniejszy mocz i rzadsze jego oddawanie,
- bóle głowy,
- senność,
- zmęczenie,
- sucha skóra,
- przyspieszone tętno,
- uczucie oszołomienia,
- problemy z koncentracją.
Warto też wiedzieć, że istnieją nietypowe objawy odwodnienia, takie jak np. zaburzenia koordynacji ruchów, apatia, nudności, rozdrażnienie.
Odwodnienie można sprawdzić w prosty sposób, oceniając kolor moczu. Ciemny, bursztynowy kolor moczu przy odwodnieniu stanowi sygnał alarmowy. Stan nadmiernej utraty płynów, wody i elektrolitów z ustroju, można też rozpoznać, wykonując prosty test na odwodnienie na grzbiecie dłoni. Wystarczy uszczypnąć skórę i obserwować, jak szybko wraca do pierwotnego kształtu.
Oznaki odwodnienia u dziecka i niemowlęcia – sygnały ostrzegawcze dla rodziców
Odwodnienie u dziecka rozwija się szybciej niż u dorosłego. Szczególnie niebezpieczny jest deficyt wody u niemowląt, które nie potrafią komunikować pragnienia. Do oznak odwodnienia należą brak łez podczas płaczu, suchy język, brak mokrej pieluchy przez kilka godzin, a u najmłodszych zapadnięte ciemię. Drażliwość i apatia to sygnały, że bilans płynów w organizmie jest zaburzony i konieczne jest jak najszybsze nawodnienie.
Ciężkie odwodnienie – kiedy utrata wody w organizmie zagraża życiu?
Ciężkie odwodnienie wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej. W takim stanie często można zaobserwować objawy neurologiczne odwodnienia: splątanie, drgawki, a nawet utratę przytomności. Dochodzi też do przyspieszenia oddechu, zaburzeń pracy serca, przyspieszenia tętna i zmniejszenia objętości krwi krążącej w ustroju. To sytuacja, w której niezbędna jest pilna hospitalizacja i wdrożenie odpowiedniego leczenia, gdyż grozi wstrząsem, niewydolnością nerek, a nawet zgonem.
Skutki odwodnienia – co się dzieje w naszym organizmie?
Nawet umiarkowane odwodnienie wpływa na nasze codzienne funkcjonowanie. Brak odpowiedniej ilości wody w organizmie prowadzi do zmniejszenia wydolności, spadku koncentracji i osłabienia pamięci. Zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej, takie jak niedobór sodu, potasu czy glukozy, wpływają też negatywnie na pracę mięśni i układu nerwowego. Poważne odwodnienie, które jest niebezpieczne zwłaszcza w przypadku dzieci i osób starszych, może też prowadzić do uszkodzenia nerek i zaburzeń krążenia.
Leczenie odwodnienia – skuteczne sposoby na szybkie nawodnienie
Leczenie odwodnienia zależy w głównej mierze od stopnia jego nasilenia. Co na odwodnienie organizmu? W lżejszych przypadkach wystarczy nawodnić organizm poprzez picie wody i napojów izotonicznych zawierających sód, potas i glukozę. Gdy biegunce towarzyszą wymioty, pomocne mogą być doustne roztwory elektrolitów. W poważniejszych sytuacjach, gdy odwodnienie wymaga pomocy medycznej, stosuje się nawadnianie dożylne roztworami wodno-elektrolitowymi.
Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu na co dzień?
Najważniejsze to regularne picie wody w ciągu dnia. Nie czekaj, aż poczujesz pragnienie, gdyż to już sygnał deficytu. Pamiętaj, że zapotrzebowanie na wodę zależy od wielu czynników, w tym od płci, temperatury otoczenia i aktywności fizycznej. Przyjmuje się, że dorosły człowiek powinien pić od 1,5 do 2,5 litra wody dziennie. Płyny są też dostarczane do organizmu wraz z warzywami i owocami, dlatego zadbaj o ich odpowiednią ilość w codziennej diecie. Jeśli chcesz uniknąć odwodnienia, pamiętaj też o kontrolowaniu koloru moczu i częstotliwości jego oddawania.
Jak się nawadniać? Ile wody pić i jakie płyny wybierać?
Ludzkie ciało składa się niemal w 70% z wody, którą tracimy między innymi w trakcie oddychania czy pocenia się. Dlatego tak ważne jest uzupełnianie jej strat. Wody w ciągu dnia nie zastąpią słodkie napoje gazowane czy mocna kawa. Najlepsza jest woda mineralna, ale możesz też włączyć do diety herbaty ziołowe, rozcieńczone soki, a w przypadku dużych strat płynów napoje izotoniczne. Dobrą praktyką jest picie szklanki wody po przebudzeniu i przed każdym posiłkiem, co pozwala utrzymać stabilne nawodnienie organizmu i uniknąć odwodnienia.
Bibliografia