Elektrolity to składniki mineralne, które występują w organizmie w postaci jonów. To związki, które odpowiadają za regulowanie gospodarki wodno-elektrolitowej, a także za przewodnictwo nerwowe i nerwowo-mięśniowe. Elektrolity są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a ich niedobór może nieść ze sobą poważne konsekwencje, zagrażając zarówno zdrowiu, jak i życiu człowieka.
Zwiększony ubytek elektrolitów w organizmie następuje w wyniku utraty większej ilości wody - wraz z potem, moczem lub podczas biegunek i wymiotów. Jak elektrolity wpływają na organizm? Kto i kiedy powinien je pić? Które elektrolity wybrać?
Czym są elektrolity i jak wpływają na organizm?
Elektrolity to składniki mineralne występujące w organizmie człowieka - we krwi, osoczu i płynach tkankowych, w postaci wodnych roztworów jonów. Powstają w wyniku dysocjacji soli, kwasów i zasad, i są niezbędne do zachowania równowagi wodno-elektrolitowej w ustroju. Umożliwiają przewodzenie impulsów nerwowych niezbędnych do funkcjonowania organizmu, a także utrzymują napięcie w błonach komórkowych.
Do elektrolitów zalicza się związki, takie jak:
- sód,
- potas,
- magnez,
- wapń,
- chlor w chlorkach,
- fosfor w fosforanach,
- dwuwęglan.
Polecane elektrolity
Funkcje elektrolitów w organizmie
Właściwy poziom elektrolitów w ustroju zapewnia prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Elektrolity wpływają na pracę mięśni, mózgu i pracę serca, a zaburzenie ich ilości w tkankach może powodować skurcze mięśni czy zakłócenie przewodnictwa nerwowego. Za jakie jeszcze działania odpowiadają elektrolity?
- Funkcjonowanie układu nerwowego – mózg komunikuje się ze wszystkimi komórkami ciała poprzez przekazywanie impulsów nerwowych, a przekaźnictwo nerwowe odbywa się z udziałem elektrolitów.
- Prawidłowe napięcie mięśni – elektrolity biorą udział w mechanizmach skurczu i rozluźniania mięśni zarówno podczas ruchu, jak i w spoczynku, utrzymując prawidłowe napięcie wszystkich mięśni ciała.
- Prawidłowe nawodnienie – aby organizm był prawidłowo nawodniony, nie wystarczy samo dostarczanie płynów do ustroju. Woda musi dostać się do wnętrza komórek i pozostać w przestrzeniach komórkowych w odpowiednich proporcjach. W procesie transportu płynów do i z komórek biorą udział elektrolity.
- Utrzymywanie właściwego pH płynów organizmu – każdy płyn we wnętrzu ciała ma swoje unikalne pH (odczyn, miara kwasowości i zasadowości roztworu) zależne od tego, jaka jest rola danego związku. Rozregulowanie wartości pH płynów ustrojowych może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a za utrzymanie prawidłowego odczynu odpowiadają właśnie elektrolity.
Dodatkowo elektrolity mogą oddziaływać na ciśnienie tętnicze krwi, kondycję kości i zębów, oraz na proces krzepnięcia krwi. Co więcej, wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego, a także wspomagają produkcję kwasu solnego i termoregulację.
Przyczyny, objawy i skutki niedoboru elektrolitów w organizmie - kto powinien pić elektrolity?
Niedobór elektrolitów najczęściej jest konsekwencją odwodnienia, do którego może dojść w organizmie w wyniku intensywnego wysiłku fizycznego, a także nadmiernego pocenia się, które może być spowodowane przebywaniem w gorącym klimacie, pracą w czasie upałów lub uprawianiem sportu w pełnym słońcu. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej w ustroju mogą występować również w związku z wysoką gorączką, wymiotami, biegunką, a także być konsekwencją spożywania znacznych ilości napojów alkoholowych. Dodatkowo mogą wynikać ze stosowania restrykcyjnych diet, a także niektórych leków moczopędnych i przeczyszczających.
Nieprawidłowy poziom elektrolitów w organizmie może być także związany z niektórymi, bardzo poważnymi stanami chorobowymi - wówczas konieczna jest interwencja medyczna. Na co dzień jednak, szczególnie przy dużym wysiłku, wysokiej temperaturze i problemach żołądkowo-jelitowych, podczas występowania niewielkich niedoborów elektrolitów, równowagę związków w ustroju można przywrócić samodzielnie.
Jakie mogą być objawy zbyt niskiego poziomu elektrolitów w organizmie? Niedobór elektrolitów może przyczyniać się do występowania:
- zmęczenia i senności,
- przyspieszonego lub nieregularnego bicia serca,
- drętwienia i mrowienia kończyn,
- dezorientacji,
- osłabienia i skurczów mięśni,
- zawrotów i bólów głowy,
- drgawek,
- pogorszenia samopoczucia.
Niskie stężenie elektrolitów w organizmie może skutkować omdleniami, a także może prowadzić do zwiększenia ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego. Dodatkowo może powodować obrzęk kończyn i uszkodzenie nerek, a także może prowadzić do zaburzeń neurologicznych.
Jak zbadać poziom elektrolitów w ustroju?
Wśród osób, które obserwują u siebie występowanie niepożądanych objawów związanych z zaburzeniem gospodarki wodno-elektrolitowej, warto rozważyć wykonanie odpowiednich badań. Aby sprawdzić poziom elektrolitów w ustroju, warto wykonać badanie jonogramu, które polega na pobraniu próbki krwi i oznaczeniu stężenia poszczególnych jonów w organizmie. Prawidłowe stężenia poszczególnych jonów powinny mieścić się w poniższych normach:
- sód – 135-145 mmol/l,
- potas – 3,5-5,5 mmol/l,
- wapń – 2,25-2,75 mmol/l,
- magnez – 0,7-1,2 mmol/l,
- chlorki – 98-110 mmol/l,
- fosforany – 0,9-1,60 mmol/l.
Jak uzupełniać poziom elektrolitów w organizmie?
Zaburzenia równowagi elektrolitów mogą przyczynić się do występowania niepożądanych objawów i być niebezpieczne dla zdrowia człowieka. Dlatego też warto dbać o prawidłowy poziom elektrolitów w ustroju. Jak to zrobić? W czym są elektrolity i jakie produkty włączyć do diety, aby zapobiegać niedoborom?
Przede wszystkim należy pamiętać o regularnym spożywaniu wody, aby nie doprowadzić do odwodnienia organizmu. Ponadto warto zwrócić uwagę na stosowaną dietę - codzienny jadłospis powinien być zróżnicowany i zbilansowany, i powinien pokrywać zapotrzebowanie na cenne składniki odżywcze. Pomocne mogą okazać się również napoje izotoniczne oraz odpowiednie suplementy diety, wyrównujące poziom istotnych jonów w ustroju.
Elektrolity z apteki
Zastanawiasz się gdzie kupić elektrolity? W przypadku nadmiernej utraty płynów z organizmu, a także podczas wymiotów i biegunki, często stosowanym rozwiązaniem jest zakup elektrolitów w aptece.
Apteki, a także sklepy z suplementami diety oferują duży wybór różnorodnych substancji. Najczęściej dostępne są elektrolity w postaci tabletek musujących lub elektrolity musujące w proszku pakowane w saszetki pozwalające bardzo łatwo odmierzyć odpowiednią porcję. Niekiedy dostępne są również elektrolity w płynie. Dostępne elektrolity musujące mają różne smaki, ale też różne składy. Często zapakowane są w barwne opakowania, aby zachęcić do ich spożycia dzieci.
Podstawowe składniki elektrolitów z apteki to sód, potas i glukoza. Sód i potas to najważniejsze elektrolity w organizmie człowieka. To właśnie na ich podstawie definiuje się zaburzenia poziomu elektrolitów w podstawowych badaniach lekarskich. Te dwa główne związki znajdują się w każdym preparacie musującym, a także w tych występujących w postaci proszku i w tabletkach. W niektórych elektrolitach z apteki można znaleźć także inne składniki jak magnez, chlorki, wapń, a czasem witaminę C i wybrane witaminy z grupy B.
Poszukując odpowiedniego preparatu, które elektrolity wybrać? Decydując się na elektrolity z apteki, warto sugerować się zalecaną dawką. Dużo wygodniej jest, kiedy pojedyncza dawka elektrolitów zawarta jest w jednej tabletce lub saszetce, a nie w trzech. Ponadto zaletę produktu stanowi także obecność dodatkowych elektrolitów w preparacie, poza sodem i potasem.
Elektrolity do picia - domowe sposoby
Mogłoby się wydawać, że elektrolity do picia kupione w aptece to jedyny sposób na dostarczenie do organizmu cennych składników odżywczych. Nic bardziej mylnego! Choć nie można zaprzeczyć, że zakup gotowych elektrolitów do picia to najłatwiejszy i zdecydowanie zalecany sposób na uzupełnienie ich strat, dobrym rozwiązaniem na co dzień może być również samodzielne przygotowanie elektrolitów do picia. Jakie są domowe sposoby na uzupełnienie istotnych jonów w ustroju?
Najprostszy napój elektrolitowy, który można przygotować we własnej kuchni, bez zbędnego wysiłku, bazuje na składnikach, takich jak: woda mineralna niegazowana, sól kuchenna, miód. Wystarczy wymieszać litr wody z dwoma łyżeczkami miodu i połową łyżeczki soli, a następnie porządnie wstrząsnąć.
Istnieje jednak wiele innych, równie efektownych metod na uzupełnienie elektrolitów w ustroju. Przykładowe, domowe elektrolity do picia to:
- Zmiksowany melon z arbuzem,
- Koktajl z banana na mleku,
- Woda kokosowa,
- Sok z granatów.
Takie napoje sprawdzą się również jako elektrolity na kaca. Najlepszym rozwiązaniem, aby zwiększyć ich skuteczność, jest rozpoczęcie ich spożywania w tym samym czasie, co alkoholu.
Jak długo stosować elektrolity?
Gotowe elektrolity w postaci tabletek musujących lub saszetek do picia przeznaczone są do krótkotrwałego spożywania. Zawsze preparaty elektrolitowe należy dostarczać do ustroju przez okres wskazany przez producenta na opakowaniu wybranego produktu.
Decydując się na samodzielne przygotowywanie napojów elektrolitowych, warto stosować je jedynie w okresie wzmożonego zapotrzebowania, np. podczas wykonywania intensywnego wysiłku fizycznego czy w czasie wymiotów lub biegunki.
Warto pamiętać bowiem, że nadmiar elektrolitów również może niekorzystnie oddziaływać na pracę ustroju i przyczyniać się do zaburzeń funkcjonowania organizmu. Zbyt wysokie stężenie jonów może prowadzić do zaburzenia pracy serca, a także do drętwienia kończyn, apatii, osłabienia i skurczów mięśni.
Bibliografia:
