Witamina E
Witamina E to jedna z substancji rozpuszczalnych w tłuszczach, która wspiera pracę całego organizmu. Nazywana jest witaminą młodości i płodności, gdyż pozytywnie wpływa na kondycję skóry, hamując proces starzenia, a także wspiera funkcjonowanie układu rozrodczego i dba o właściwy przebieg ciąży. Witamina E zapewnia również prawidłowy metabolizm mięśni i odgrywa wiele innych, istotnych ról w ustroju.
Witamina E - czym jest?
Witamina E to grupa organicznych związków chemicznych, określana mianem tokoferoli. Naturalnie istnieją różne formy witaminy E, wyróżnić możemy więc alfa-, beta-, gamma- i delta-tokoferol oraz alfa-, beta-, gamma- i delta-tokotrienol. Postaci te mają różne poziomy aktywności, jednak za najbardziej aktywny biologicznie uznaje się alfa-tokoferol.
Witamina E należy do substancji rozpuszczalnych w tłuszczach tak, jak witamina A, D czy K. Jest więc magazynowana w organizmie człowieka, głównie w tkance tłuszczowej i nadnerczach, a nie, jak w przypadku witamin rozpuszczalnych w wodzie, wydalana wraz z potem i moczem.
Źródła witaminy E w żywności
Witamina E występuje w różnych produktach spożywczych. Gdzie jest jej najwięcej? Dobrym źródłem mikroskładnika są produkty takie jak:
- oleje roślinne - bogactwo witaminy E występuje przede wszystkim w oleju słonecznikowym i oleju z zarodków pszennych,
- orzechy laskowe,
- zarodki nasion zbóż,
- kiełki,
- szpinak,
- nasiona słonecznika,
- pestki dyni,
- migdały,
- ryby
- natka pietruszki.
Witamina E - właściwości
Witamina E w organizmie pełni wiele różnorodnych funkcji. Przede wszystkim jest silnym przeciwutleniaczem, który ze względu na właściwości antyoksydacyjne może chronić organizm przed stresem oksydacyjnym, niszcząc wolne rodniki, a tym samym spowalniać procesy starzenia.
Dodatkowo związek może chronić czerwone krwinki przed rozpadem i wspierać transport tlenu w organizmie, a także wzmacnia ściany w naczyniach krwionośnych i chronić je przed rozpadem. Uczestniczy również w przekazywaniu sygnałów nerwowych w całym ustroju.
Mikroskładnik zwany jest również witaminą płodności, gdyż jest niezbędny do prawidłowej pracy narządów rozrodczych. Uczestniczy w spermatogenezie, wspiera owulację, a także może wpłynąć na prawidłowy rozwój płodu i uczestniczy w kształtowaniu wzroku. W połączeniu z kwasem foliowym może zapobiegać rozwojowi wad wrodzonych płodu i uszkodzeniom układu nerwowego. Dba też prawidłową masę urodzeniową dziecka.
Ze względu na opóźnianie procesów starzenia skóry, witaminę E określa się także mianem witaminy młodości. Mikroskładnik może odżywiać, nawilżać i regenerować skórę, a także widocznie poprawić jej kondycję. Stanowi także naturalny filtr UV, co sprawia, że witamina ta jest wykorzystywana nie tylko w kosmetykach przeciwzmarszczkowych, ale również w kremach do opalania.
Jakby tego było mało, witamina E może wspierać i chronić wzrok, zapewnia jego sprawność, a także dba o ostrość widzenia. Może wspomagać także prawidłową wydolność mięśni i ich pracę, dlatego jest ważna w życiu każdego sportowca.
Zapotrzebowanie na witaminę E
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę E, tak jak i w przypadku innych witamin, zależy od płci, wieku oraz stanu fizjologicznego.
Wśród kobiet dobowa podaż mikroskładnika, według Norm Żywienia na poziomie wystarczającego spożycia, powinna wynosić 8 mg, z kolei wśród mężczyzn - 10 mg. Wśród dzieci zapotrzebowanie wynosi od 4 do 10 mg/dobę, natomiast w przypadku kobiet w ciąży - 10 mg. W czasie karmienia zaleca się przyjmowanie 11 mg alfa-tokoferolu każdego dnia.
Zapotrzebowanie wzrasta także wśród osób, u których stwierdzono zaburzenia wchłaniania lub niedobór mikroskładnika.
Objawy i skutki niedoboru witaminy E
Niedobory witaminy E występują głównie wśród osób z zaburzeniami wchłaniania tłuszczów, z celiakią czy też mukowiscydozą. Mogą zdarzać się także wśród dzieci urodzonych przedwcześnie.
Główne, możliwe objawy i skutki niedoboru witaminy E to:
- wypadanie włosów,
- zmęczenie i rozdrażnienie,
- przedwczesne starzenie,
- zwiększona podatność na infekcje,
- zaburzenia neurologiczne,
- zaburzenia funkcjonowania mięśni i osłabienie mięśni,
- anemia,
- pogorszenie wzroku,
- bezpłodność.
Niedobór mikroskładnika zmniejsza też wydzielanie hormonu gonadotropowego, co może powodować występowanie nieprawidłowości w strukturze męskich plemników. Z kolei wśród kobiet niedostateczna podaż witaminy E może przyczynić się do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i przedwczesnego porodu, a w skrajnych przypadkach do poronienia i obumarcia płodu.
Nadmiar witaminy E w organizmie
Przedawkowanie witaminy E zdarza się niezwykle rzadko. Jest szczególnie trudne, jeśli mikroskładnik dostarczany jest do organizmu wyłącznie z pożywieniem.
Nadmierna podaż alfa-tokoferolu jest możliwa w przypadku niewłaściwego przyjmowania suplementów diety i może prowadzić do wystąpienia objawów takich jak:
- bóle głowy,
- zaburzenia jelitowe,
- podwójne widzenie,
- zmęczenie,
- osłabienie.
Suplementacja witaminy E
Przyjmowanie witaminy E w formie suplementu diety powinny rozważyć szczególnie kobiety w III trymestrze ciąży, gdyż jest to niezwykle istotny mikroskładnik dla prawidłowego rozwoju płodu.
Ponadto warto, aby preparaty zawierające alfa-tokoferol do swojego jadłospisu wprowadzili mężczyźni borykający się z bezpłodnością, a także kobiety skarżące się na bolesne miesiączki.
Suplementy diety z witaminą E mogą wspomóc także osoby narażone na niedobory tego składnika, m.in. z celiakią, mukowiscydozą czy chorobami układu pokarmowego.
Ponieważ witamina E zaliczana jest do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, aby zwiększyć jej wchłanianie i biodostępność, zaleca się jej przyjmowanie wraz z bogato tłuszczową żywnością.