Dieta lekkostrawna - jadłospis - jak prawidłowo go zbilansować? Dieta lekkostrawna to modyfikacja diety podstawowej, która zalecana jest m.in. w wielu chorobach przewodu pokarmowego. Powinna być prawidłowo zbilansowana, jednak aby tego dokonać, warto wiedzieć, jakie produkty są zalecane, a jakich z kolei należy unikać na tej diecie.
Na czym polega dieta lekkostrawna i jak właściwie przygotować jadłospis, aby dostarczyć do organizmu wszystkie niezbędne składniki odżywcze?
Spis treści
Co to jest dieta lekkostrawna?
Dieta lekkostrawna, zwana również łatwostrawną, to modyfikacja diety podstawowej, która polega na ograniczeniu w jadłospisie udziału potraw i produktów ciężkostrawnych.
Dieta lekkostrawna powinna w pełni pokryć zapotrzebowanie na energię i dostarczyć do organizmu takiej samej ilości składników pokarmowych, co dieta podstawowa.
Jadłospis diety lekkostrawnej bazuje na produktach łatwostrawnych i technikach kulinarnych, które sprawiają, że potrawa jest łatwoprzyswajalna. W diecie ogranicza się natomiast (a niekiedy całkowicie wyklucza) produkty i potrawy tłuste, które długo zalegają w żołądku i są ciężkostrawne, a także te, które powodują wzdęcia i są ostro przyprawione.
Jaki jest cel stosowania diety lekkostrawnej?
Celem diety lekkostrawnej jest dostarczenie do organizmu człowieka wszystkich niezbędnych składników odżywczych, przy jednoczesnym oszczędzaniu przewodu pokarmowego.
Ponadto stosowanie diety łatwostrawnej ma na celu poprawę stanu zdrowia przez zapewnienie jak najlepszego przebiegu procesów trawienia i wchłaniania oraz złagodzenie wszelkich dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Kiedy warto stosować dietę lekkostrawną?
Dieta lekkostrawna jest zalecana m.in.:
- w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit,
- w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
- przed niektórymi badaniami, takimi jak kolonoskopia czy USG jamy brzusznej,
- w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych,
- w ostrych i przewlekłych chorobach układu oddechowego,
- w nowotworach przewodu pokarmowego,
- w czasie infekcji przebiegających z gorączką,
- w żywieniu osób starszych i chorych wymagających długiego leżenia,
- w celu wyrównania chorób nerek i dróg moczowych,
- w przypadku uczucia ciężkości.
Okres stosowania diety lekkostrawnej zależy od stanu zdrowia, występujących objawów oraz zaleceń lekarza.
Powinna być stosowana do momentu poprawy, która umożliwi stopniowe rozszerzenie diety i powrót do podstawowego jadłospisu.
Ogólne zasady przygotowywania jadłospisu na diecie lekkostrawnej
W czasie stosowania diety łatwostrawnej warto bazować na posiłkach gotowanych i duszonych. Zrezygnować należy z potraw smażonych, przygotowywanych na głębokim oleju oraz marynowanych, wędzonych i konserwowych.
W codziennym jadłospisie warto uwzględnić lekkostrawne produkty zbożowe, dojrzałe i delikatne owoce i warzywa, chude wędliny, mięsa i ryby, produkty mleczne oraz niskotłuszczowe.
W czasie stosowania diety lekkostrawnej dobowa podaż błonnika pokarmowego nie powinna przekraczać 25 g. Warto wówczas ograniczyć także udział w jadłospisie nierozpuszczalnej frakcji włókna pokarmowego, której spożycie może zwiększać wydzielanie soków trawiennych i gastryny oraz nasilać perystaltykę jelit. Nierozpuszczalna frakcja błonnika występuje w pełnoziarnistych produktach zbożowych, pestkach owoców i warzyw, a także w orzechach i nasionach.
W żadnej diecie nie jest zalecany alkohol, jednak w przypadku łatwostrawnego jadłospisu należy się go szczególnie wystrzegać. Alkohol może drażniąco działać na błonę śluzową żołądka i jelit, a także przyczynić się do nasilenia niepożądanych dolegliwości, takich jak zgaga czy biegunki.
Polecane produkty
Dieta lekkostrawna - co jeść? Produkty lekkostrawne i techniki kulinarne
Na diecie lekkostrawnej jadłospis powinien zawierać produkty takie jak:
- łatwostrawne produkty zbożowe, m.in. pieczywo pszenne, drobne kasze (manna, jęczmienna, jaglana), ryż, drobne makarony,
- mleko i produkty mleczne, takie jak jogurt naturalny, kefir, biały ser,
- jaja gotowane na miękko, jaja sadzone czy w formie ściętej na parze jajecznicy,
- chude mięso i wędliny, m.in. kurczak, cielęcina, mięso z królika,
- chude ryby, takie jak dorsz, leszcz czy sandacz,
- tłuszcze - oleje roślinne, miękkie margaryny, masło,
- dojrzałe owoce i warzywa, najlepiej bez skórki i pestek. Warto stosować owoce i warzywa w formie gotowanej czy w postaci przecieru lub puree,
- woda niegazowana, rozcieńczone soki czy delikatne kompoty,
- przyprawy, takie jak wanilia, cynamon, pietruszka, majeranek, kminek czy melisa.
Zalecane są także zupy:
- w postaci kleików,
- przygotowywane na słabych wywarach,
- czyste (np. barszcz),
- mleczne.
Potrawy powinny być gotowane w wodzie lub na parze. Dozwolone jest także pieczenie w folii aluminiowej albo pergaminie. Warto też przecierać produkty przez sito i spulchniać potrawy przez dodawanie do nich ubitych białek jaj lub namoczonej bułki.
Tłuszcz do potraw warto dodawać pod koniec ich przygotowywania, aby posiłki nie były nim nasiąknięte i ciężkostrawne.
Dieta lekkostrawna - czegu unikać? Produkty zakazane
Na diecie lekkostrawnej warto wyeliminować ze swojego jadłospisu produkty i potrawy, które mogą nasilać występowanie niepożądanych dolegliwości i utrudniać pracę przewodu pokarmowego. Do niezalecanych w diecie lekkostrawnej składników można zaliczyć:
- pełnoziarniste produkty zbożowe, grube kasze, brązowy ryż, razowe makarony,
- tłuste mięsa i wędliny - wieprzowina, baranina, kaczki i gęsi oraz konserwy mięsne,
- tłuste ryby, takie jak węgorz, łosoś, karp czy sum,
- sery o dużej zawartości tłuszczu,
- ciężkostrawne warzywa, czyli kapustne, czosnek, cebula, ogórki, por, szczaw,
- nasiona roślin strączkowych,
- ciężkostrawne owoce, czyli wiśnie, śliwki, owoce suszone,
- mocna kawa i herbata, napoje gazowane oraz alkoholowe,
- ostre przyprawy, takie jak chili, ziele angielskie, liść laurowy, pieprz, gorczyca,
- słodycze i desery,
- tłuste, zawiesiste i zasmażane zupy, pikantne i przygotowywane z warzyw kapustnych.
Niewskazane są techniki kulinarne, takie jak smażenie (szczególnie na głębokim tłuszczu), tradycyjne pieczenie i zapiekanie oraz sporządzanie zasmażek.
Przykładowa dieta lekkostrawna - jadłospis na cały dzień i przepisy
Jeśli znasz już teorię diety lekkostrawnej i wiesz, jakie produkty są zalecane, a jakie wręcz zabronione, czas przejść do praktyki!
Poniżej znajdziesz propozycję posiłków, które sprawią, że jadłospis diety lekkostrawnej będzie łatwy w przygotowaniu, smaczny i co najważniejsze, łatwostrawny.
Śniadanie - jaglanka z pieczonym jabłkiem i cynamonem
Mówi się, że śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. W końcu to od śniadania zależy porcja energii, z jaką rozpoczynasz dzień. Powinien to być pełnowartościowy i zbilansowany posiłek. Jaglanka właśnie taka jest - zdrowa, smaczna i pożywna, a do tego lekkostrawna!
Składniki potrzebne do przygotowania dania:
- 50 g kaszy jaglanej,
- 200 ml mleka (lub wody)
- 1 jabłko,
- cynamon.
Sposób przygotowania: Ugotuj kaszę jaglaną na mleku (lub wodzie, wedle uznania). Podczas gotowania, cały czas mieszaj zawartość garnka. Gdy kasza będzie miękka, dodaj cynamon i zblenduj składniki. Jabłko obierz, wydrąż gniazdo nasienne i pokrój na ćwiartki. Umieść je w żaroodpornym naczyniu i włóż do piekarnika lub mikrofali na kilka minut. Piecz, aż będzie miękkie. Upieczone jabłko dodaj do jaglanki, wymieszaj i delektuj się smakiem pożywnego śniadania z korzenną, cynamonową nutą.
II śniadanie - jogurt naturalny z bananem
Szybka przekąska, która nie przeciąży twojego układu pokarmowego to np. jogurt naturalny z bananem.
Potrzebne składniki do przygotowania dania:
- małe opakowanie jogurtu naturalnego,
- 1 dojrzały banan.
Sposób przygotowania: Po prostu obierz banana i pokrój w plasterki (możesz go też podusić widelcem na słodkie puree) i dodaj do jogurtu. Składniki wymieszaj i pyszne II śniadanie gotowe!
Obiad - dorsz pieczony w pergaminie z gotowanymi ziemniakami i gotowaną na parze marchewką
Obiad to posiłek, który wyróżnia się największą energetycznością w ciągu dnia. Co powiesz na rybę w towarzystwie gotowanych warzyw? Takie proste, a jakie pyszne!
Potrzebne składniki:
- 1 tusza dorsza,
- 4 ziemniaki,
- 3 marchewki,
- oliwa z oliwek,
- ulubione, dozwolone przyprawy.
Sposób przygotowania: Rybę przypraw ulubionymi przyprawami (które są dozwolone na diecie lekkostrawnej) np. pietruszką i sokiem z cytryny. Następnie zawiń w pergamin i ułóż na blaszce. Piecz w piekarniku w 200 stopniach przez ok. 35 minut.
Ziemniaki obierz, pokrój na ćwiartki i ugotuj. Podobnie przygotuj marchewkę - obierz, pokrój w plasterki i ugotuj na parze. Gdy warzywa będą miękkie, przełóż je na talerz. Obok ułóż także upieczoną rybę. Danie delikatnie skrop oliwą z oliwek. Smacznego!
Podwieczorek - bułka pszenna z twarożkiem i pomidorem
Szybka przekąska na diecie lekkostrawnej? Bułka pszenna! Raz, dwa i posiłek gotowy!
Potrzebne składniki:
- bułka pszenna,
- 10 g masła,
- 1 plaster chudego twarogu,
- 1 pomidor.
Sposób przygotowania: Bułkę przekrój na dwie części, posmaruj masłem. Ułóż wewnątrz pieczywa plaster chudego twarogu. Pomidora sparz i obierz ze skórki, pokrój w plasterki lub w ćwiartki i zjedz razem z bułką z serem.
Kolacja - krem z dyni
Rozgrzewająca zupa krem sprawdzi się doskonale w czasie chłodniejszych wieczorów. Możesz przygotować od razu większą jej ilość i uraczyć pyszną zupą również pozostałych domowników.
Składniki niezbędne do przygotowania jednej porcji dania:
- 150 g dyni,
- 50 ml wody,
- ulubione, dozwolone przyprawy,
- mleko niskotłuszczowe.
Sposób przygotowania: dynię obierz, pokrój w kostkę i włóż do garnka. Zalej wodą i gotuj do miękkości warzywa. Następnie zblenduj zupę i w razie potrzeby dodaj odrobinę mleka. Dopraw ulubionymi, dozwolonymi przyprawami i delektuj się rozgrzewającym kremem z dyni.
Jak widzisz, jadłospis na diecie lekkostrawnej to nic trudnego!
Bibliografia:
- Jarosz M. (red.) Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa; 2017.
- Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa; 2017.
- Chojnacka R. Dieta lekkostrawna czyli jaka? Agrotechnika. Poradnik rolnika. 05.2012
