Dieta wątrobowa to lekkostrawny model odżywiania wykorzystywany w profilaktyce i schorzeniach wątroby. To sposób żywienia z ograniczeniem tłuszczu, stosowany w celu ochrony istotnego narządu. Jaka dieta na wątrobę jest najlepsza? Jak wygląda jadłospis na diecie wątrobowej? Jakie są zasady diety wątrobowej?
Spis treści
Rola wątroby w organizmie człowieka
Wątroba to wielofunkcyjny gruczoł, który stanowi jeden z najważniejszych organów w organizmie człowieka. To część układu pokarmowego, zlokalizowana pod przeponą, bezpośrednio nad żołądkiem, prawą nerką oraz jelitami.
Wątroba odgrywa istotną rolę w ustroju, pełniąc funkcje metaboliczne, magazynujące, a także detoksykacyjne i filtracyjne. Narząd odpowiada m.in. za produkcję żółci, niezbędnej do rozkładu tłuszczów, za metabolizm węglowodanów i odpowiednie stężenie glukozy we krwi, a także za magazynowanie witamin i składników mineralnych. Co więcej, organ może wspierać funkcje odpornościowe, filtrować krew i usuwać z krwioobiegu niepożądane substancje, jak również może regulować stężenie aminokwasów i wspierać witaminę K w produkcji białek niezbędnych do procesu krzepnięcia krwi.
Najczęstsze schorzenia wątroby
Wątroba to organ niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego ustroju. Niekiedy optymalna praca narządu może jednak zostać zaburzona. Do najczęstszych schorzeń wątroby występujących w organizmie człowieka można zaliczyć:
- ostre i przewlekłe zapalenie wątroby,
- alkoholowe stłuszczenie wątroby,
- niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
- marskość wątroby,
- toksyczne uszkodzenie wątroby.
Wątroba wykazuje zdolność do regeneracji, co sprawia, że w wielu przypadkach, przy wprowadzeniu odpowiednich modyfikacji w prowadzonym stylu życia, możliwy jest powrót uszkodzonego narządu do pełnej sprawności. Jeśli jednak kondycja wątroby nie jest regularnie monitorowana i badana, może dojść do nieodwracalnych zwłóknień w komórkach miąższu. Dlatego też niezwykle istotna jest prawidłowa dieta oraz regularne przeprowadzanie badań profilaktycznych.
Polecane produkty wspomagające układ pokarmowy
Dieta wątrobowa - co to? Kiedy stosować dietę wątrobową?
Dieta wątrobowa, znana również jako dieta na chorą wątrobę, to sposób żywienia wykorzystywany w schorzeniach wątroby. To dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu, która stanowi zmodyfikowaną formę żywienia podstawowego. Dokładne wytyczne jadłospisu zależą natomiast od wydolności narządu, stanu odżywienia, a także od indywidualnej tolerancji organizmu.
Dieta na wątrobę to model odżywiania rekomendowany w szczególności wśród osób zmagających się z chorobami wątroby i pęcherzyka żółciowego, który może być zalecany także wśród osób cierpiących na cukrzycę typu II.
Cel i ogólne zasady diety wątrobowej
Celem stosowania diety wątrobowej jest poprawa stanu odżywienia oraz ochrona wątroby, dróg żółciowych i trzustki poprzez zmniejszenie ich aktywności wydzielniczej.
Ze względu na fakt, iż istnieją różne schorzenia wątroby, zalecenia żywieniowe w różnych jednostkach chorobowych mogą być odmienne, zależne również od stopnia uszkodzenia narządu. Dlatego też najlepszym rozwiązaniem wśród osób zmagających się z chorobami wątroby, wydaje się konsultacja z wykwalifikowanym dietetykiem i indywidualne dopasowanie restrykcji żywieniowych do pacjenta.
Najczęściej w chorobach wątroby zaleca się stosowanie diety łatwostrawnej z ograniczeniem podaży tłuszczów. To model żywienia obfitujący w węglowodany złożone i białko, który jednocześnie eliminuje z codziennego jadłospisu ciężkostrawne dania i produkty. Podczas stosowania diety na wątrobę wskazana jest również rezygnacja z wysokoprzetworzonej żywności, obfitującej w cukry proste i nasycone kwasy tłuszczowe.
Dieta na stłuszczenie wątroby powinna dostarczać do organizmu wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Energetyczność jadłospisu należy natomiast dopasować indywidualnie w taki sposób, aby dieta wątrobowa umożliwiała utrzymanie prawidłowej masy ciała lub, w przypadku osób zmagających się z nadwagą i otyłością, aby sprzyjała redukcji zbędnych kilogramów. Dieta na oczyszczenie wątroby powinna uwzględniać 4-5 posiłków w ciągu dnia, które należy spożywać powoli, w regularnych odstępach czasu. Aby wspierać regenerację i prawidłowe funkcjonowanie wątroby, zaleca się konsumpcję ciepłych, lecz nie gorących potraw, a także wykluczenie z jadłospisu dań tłustych i smażonych. Wśród osób zmagających się z chorobą, jaką jest encefalopatia wątrobowa, wskazane mogą być dodatkowe modyfikacje, takie jak np. znaczne ograniczenie spożycia białka i stosowanie specjalnych, niskobiałkowych produktów zbożowych.
Dieta wątrobowa - co jeść?
Dieta wątrobowa to prawidłowo zbilansowany, lekkostrawny model żywienia ograniczający spożycie tłuszczów. Po jakie produkty spożywcze można sięgać, stosując dietę wątrobową? Jaka żywność jest dozwolona i jakie pokarmy stanowią fundament codziennego jadłospisu na chorą wątrobę?
Produkty zalecane podczas diety wątrobowej to m.in.:
- warzywa i owoce,
- produkty zbożowe pełnozarniste - pieczywo razowe, grube kasze, makaron pełnoziarnisty, brązowy ryż, komosa ryżowa, płatki owsiane,
- produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, takie jak np. ser twarogowy chudy, mleko do 2% tłuszczu, kefir, maślanka, jogurt naturalny,
- chude mięsa - kurczak, indyk, chuda wołowina, cielęcina,
- tłuszcze roślinne, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany,
- suche nasiona roślin strączkowych (jeśli są dobrze tolerowane),
- ryby i owoce morza,
- przyprawy i zioła, takie jak np. tymianek, rozmaryn, bazylia, cynamon, oregano, lubczyk,
- orzechy, pestki i nasiona (ze względu na zawartość tłuszczu - w umiarkowanych ilościach).
Dieta na wątrobę - czego nie jeść?
Podczas stosowania diety wątrobowej, niezależnie od rodzaju schorzenia, należy wyeliminować z codziennego jadłospisu alkohol i produkty alkoholowe. Co więcej, warto wykluczyć z menu ostre przyprawy, takie jak np. papryka chili czy pieprz cayenne, a także zrezygnować z gotowych marynat i mieszanek przyprawowych, które zawierają znaczne ilości soli. Niewskazane są także duże ilości suchych nasion roślin strączkowych, które mogą działać wzdymająco. Podczas diety wątrobowej warto zrezygnować też z mocnej herbaty i kawy oraz innych używek.
Ponadto dieta na wątrobę powinna ograniczać spożycie produktów, takich jak np.:
- majonez, masło, śmietana,
- tłuste mięso wołowe, wieprzowe, a także baranina, dziczyzna, kaczka, gęś,
- podroby i tłuste wędliny,
- ryby smażone, w panierkach,
- pieczywo pszenne, biały ryż, kasza manna, kasza kuskus, makaron pszenny,
- tłuste mleko,
- tłuste sery twarogowe, sery podpuszczkowe i długo dojrzewające,
- słodycze, dżemy, wyroby cukiernicze,
- słodzone napoje gazowane,
- wysokoprzetworzone produkty,
- dania typu fast-food.
Dieta wątrobowa - jadłospis
"Dieta wątrobowa jadłospis na 7 dni" to zagadnienie, które budzi spore zainteresowanie wśród konsumentów borykających się ze schorzeniami cennego narządu. Decydując się na stosowanie diety wątrobowej, warto jednak skonsultować się z doświadczonym dietetykiem, który prawidłowo zbilansuje jadłospis, dopasowując menu do indywidualnych preferencji i możliwości organu. Dostępne w internecie propozycje, powinny stanowić jedynie wskazówkę, jak może wyglądać wartościowa dieta na wątrobę. Przykładowy jadłospis na diecie wątrobowej może prezentować się następująco:
- Śniadanie - Owsianka na mleku niskotłuszczowym z borówkami i truskawkami;
- II śniadanie - Świeża sałatka warzywna z rukoli, pomidora, rzodkiewki i buraka;
- Obiad - Pieczona pierś z kurczaka w ziołach z warzywami i kaszą gryczaną;
- Podwieczorek - Smoothie warzywno-owocowe;
- Kolacja - Pieczywo pełnoziarniste z chudym serem twarogowym i hummusem z dodatkiem warzyw.
Dieta wątrobowa - przepisy
Jadłospis wątrobowy różni się od diety podstawowej. Mimo konieczności wprowadzenia pewnych modyfikacji w codziennym menu, na diecie wątrobowej wciąż możliwe jest spożywanie wielu produktów spożywczych. Jakie przepisy warto uwzględnić w codziennym menu w chorobach zapalnych wątroby? Jakie dania można spożywać, cierpiąc na wirusowe zapalenie wątroby, alkoholowe zapalenie wątroby czy też w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby? Oto kilka przykładów!
Gryczanka z owocami
Potrzebne składniki: 0,5 szklanki kaszy gryczanej niepalonej, 1 szklanka mleka o obniżonej zawartości tłuszczu, 1 łyżeczka erytrolu, 1 jabłko, garść borówek, woda do ugotowania kaszy.
Sposób przygotowania: Kaszę ugotować w wodzie, a następnie przepłukać pod bieżącą wodą i umieścić w garnku z mlekiem. Dodać erytrytol, wymieszać. Gotować kaszę na mleku, aż napęcznieje, a następnie przełożyć do miseczki, dodać umyte borówki i umyte, pokrojone w plasterki lub kostkę jabłko.
Czekoladowy koktajl truskawkowy
Potrzebne składniki: 0,5 kg truskawek, 1 banan, 1 łyżka kakao, 1 szklanka napoju sojowego.
Sposób przygotowania: Owoce umyć, truskawki odszypułkować, banana obrać i umieścić w kielichu blendera. Dodać napój sojowy i łyżkę kakao. Blendować produkty do uzyskania gładkiej konsystencji.
Risotto z kurczakiem i warzywami
Potrzebne składniki: 100 g ryżu brązowego, 1 pierś z kurczaka, 2 marchewki, 1 burak, 1 korzeń pietruszki, 1 papryka czerwona, ulubione przyprawy, łyżka oleju rzepakowego, woda.
Sposób przygotowania: Mięso umyć, osuszyć i pokroić w kostkę. Warzywa obrać i umyć, a następnie drobno pokroić. Wszystkie warzywa oraz mięso umieścić w garnku z wodą i ugotować pod przykryciem, dodając ulubione przyprawy. Ugotowane produkty wyjąć z garnka. Na dużej patelni umieścić ryż i zalać bulionem pozostałym z gotowania mięsa i warzyw. Gdy ryż będzie miękki, dodać warzywa i mięso. Gotowe danie skropić olejem rzepakowym.
Grillowane warzywa z pastą twarogową
Potrzebne składniki: 1 burak, 1 marchew, 1 batat, 1 ziemniak, 50 g chudego sera twarogowego, 1 łyżka jogurtu naturalnego, 1 łyżeczka szczypiorku, 3 rzodkiewki, 1 łyżeczka oliwy z oliwek, ulubione przyprawy.
Sposób przygotowania: Warzywa umyć, obrać i pokroić w słupki. Umieścić na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia i piec w 180 stopniach aż warzywa będą miękkie. W trakcie pieczenia warzyw przygotować pastę twarogową - ser wymieszać z jogurtem, dodać ulubione przyprawy, oliwę z oliwek oraz drobno pokrojony szczypiorek i rzodkiewki. Gotowe warzywa spożywać maczając je w przygotowanej paście twarogowej.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30144956/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33213977/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30712783/
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/produkty-zalecane-w-chorobie-stluszczeniowej-watroby/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29295475/
