Graviola to wiecznie zielona roślina która, choć wykorzystywana jest od lat w medycynie naturalnej m.in. w Ameryce Południowej, w Polsce nie jest zbyt popularna. W krajach tropikalnych powszechnie stosuje się różne części rośliny, jednak najczęściej wykorzystywane są owoce gravioli.
Flaszowiec miękkociernisty wyróżnia się nie tylko smakiem, ale również prozdrowotnymi właściwościami - roślina może być pomocna wśród diabetyków, a także wśród osób borykających się z nadciśnieniem tętniczym. Dodatkowo guanabana może działać przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo. Jakie jeszcze właściwości może wykazywać graviola? Jak ją stosować? Czy guanabana jest dostępna w Polsce?
Graviola - co to jest?
Graviola (z łac. Annona muricata) to wiecznie zielone drzewo należące do rodziny flaszowcowatych ( z łac. Annonaceae), które może osiągać 5-7 metrów wysokości. To roślina pochodząca z Antyli, którą spotkać można w krajach o tropikalnym klimacie - najczęściej porasta tereny Ameryki Południowej, m.in. Brazylię czy Kolumbię, i Ameryki Środkowej, np. Meksyk, jednak niekiedy występuje również w Australii czy niektórych regionach Azji.
Graviola ma okazałe, ciemnozielone liście, które przyjmują sercowaty kształt. To roślina, która kwitnie przez cały rok, a jej kwiaty wyróżniają się niewielkimi rozmiarami i żółtym ubarwieniem. Owoce gravioli przyjmują natomiast nerkowaty lub stożkowaty kształt. Niedojrzałe są ciemnozielone, a wraz z upływem czasu przyjmują jasnożółtą barwę. Skórka owocu, ze względu na zawartość gorzkich substancji, stanowi część niejadalną i pokryta jest niewielkimi kolcami. Miąższ guanabany ma natomiast biały kolor, a jego konsystencja przypomina kremowy budyń. Wewnątrz owocu znaleźć można także liczne czarne nasionka, a charakterystyczny, unikatowy smak gravioli zależy od odmiany owocu - niektóre rodzaje przypominają bardziej aromat truskawki i ananasa, inne natomiast połączenie banana, kokosa i cytrusów.
Graviolę w różnych regionach świata można spotkać pod różnymi nazwami. W krajach hiszpańskojęzycznych występuje jako guanabana, natomiast w Brazylii nazywana jest guyabano. Niekiedy można spotkać się z nazwą soursop, natomiast po polsku graviola często określana jest mianem flaszowca miękkociernistego.
Graviola - wartości odżywcze i skład owocu
Graviola to soczysty owoc - ponad 80% flaszowca miękkociernistego stanowi woda. W guanabanie znaleźć można również węglowodany, niewielkie ilości białka i tłuszczu, a także sporą dawkę witamin i składników mineralnych - roślina zawiera przede wszystkim witaminy z grupy B (m.in. kwas foliowy) i >witaminę C, a także potas, żelazo, fosfor, wapń i magnez.
Wśród świeżych owoców gravioli znaleźć można także seskwiterpeny, które mogą wykazywać antyoksydacyjne działanie oraz związki fenolowe, karotenoidy i kwercetynę, czyli substancje o właściwościach przeciwutleniających.
Właściwości gravioli
Graviola od lat wykorzystywana jest w medycynie naturalnej wśród ludności południowoamerykańskiej i afrykańskiej. W kulturze ludowej doceniane są wszystkie części rośliny. Gravioli przypisuje się działanie przeciwbólowe podczas nerwobóli, a także w czasie występowania dolegliwości związanych ze stawami. Roślinę stosuje się także wśród kobiet karmiących, aby pobudzić produkcję mleka. Owocową pulpę z gravioli wykorzystuje się natomiast podczas biegunki i w czasie wysypki, z kolei liści rośliny używa się, aby wspomóc walkę z bezsennością i migreną, a także podczas infekcji dróg moczowych. W tradycyjnej medycynie południowoamerykańskiej zmiażdżone nasiona rośliny stosuje się jako środek przeciwpasożytniczy, a kora, korzenie i liście gravioli używane są w celach uspokajających i obniżających ciśnienie tętnicze krwi.
Co na ten temat mówią jednak współczesne badania kliniczne?
Aktualne dane sugerują, że flaszowiec miękkociernisty może wykazywać właściwości przeciwdrobnoustrojowe, a także przeciwwrzodowe i przyspieszające gojenie się ran. Ponadto wyniki badań in vitro, skupiające się wokół enzymów uczestniczących w gospodarce cukrzycowej organizmu, takich jak alfa-amylaza czy alfa-glukozydaza, sugerują, że ekstrakt z owoców gravioli może wykazywać właściwości hamujące aktywność tych enzymów, a także może zwiększać tolerancję glukozy i wychwyt glukozy przez tkanki obwodowe. Dodatkowo roślina może działać ochronnie na komórki beta-trzustki, które są odpowiedzialne za wydzielanie insuliny, będącej hormonem, przyczyniającym się do obniżania stężenia cukru we krwi. Tym samym wyniki analiz informują, że ekstakt z owoców flaszowca miękkociernistego może być pomocny w terapii cukrzycy typu II.
Naukowcy wysnuli także wnioski, że guanabana może działać przeciwnadciśnieniowo - ekstrakt z flaszowca miękkociernistego może bowiem hamować aktywność ACE, czyli kluczowego enzymu w rozwoju nadciśnienia tętniczego krwi. Badania przeprowadzone na ludziach, którzy borykając się z nadciśnieniem, spożywali sok z gravioli wykazały, że owoc może korzystnie oddziaływać na zdrowie, przyczyniając się do obniżenia wartości zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego krwi.
Ponadto związki zawarte w gravioli mogą wykazywać właściwości hepatoprotekcyjne, działając ochronnie na wątrobę, a także mogą działać przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie, przyczyniając się do neutralizowania wolnych rodników i zmniejszania stresu oksydacyjnego, a tym samym mogą opóźniać procesy starzenia.
Istnieją także badania sugerujące, że ekstrakt z liści gravioli może hamować napływ lipidów do wątroby oraz adipogenezę w tkankach tłuszczowych, a tym samym może być pomocny w zapobieganiu otyłości. Potrzeba jednak dalszych analiz, aby potwierdzić korzystne działanie rośliny w tym zakresie.
Zastosowanie gravioli - jak jeść guanabanę?
Świeży owoc gravioli powszechnie wykorzystuje się w krajach tropikalnych, w których roślinę można spotkać w środowisku naturalnym. Wówczas guanabana używana jest do produkcji lodów czy sorbetów, a także sałatek owocowych, dżemów i napojów, choć równie często spożywana jest na surowo. Co ciekawe, niedojrzała graviola stosowana jest często również jako składnik zupy.
Na Kubie z owocu rośliny przygotowuje się napój zwany champola, który oprócz gravioli zawiera również cukier trzcinowy i mleko, z kolei w Indonezji, guanabanę gotuje się z dodatkiem cukru i przyrządza z niej dodol sirsak, czyli słodkie żelki.
W Polsce i Europie świeży flaszowiec miękkociernisty jest trudny do zdobycia. Na rynku znaleźć można jednak produkty zawierające guanabanę, takie jak sok z gravioli, a także pulpę z miąższu owoców rośliny oraz suplementy diety bogate w ekstakt z guanabany, które występują w postaci tabletek, kapsułek lub proszku.
Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i przeciwdrobnoustrojowym, preparaty z gravioli cieszą się coraz większą popularnością i są coraz chętniej wybierane przez zwolenników medycyny naturalnej, jednak do sięgania po flaszowca miękkociernistego zachęca również jego wyjątkowy smak i szerokie zastosowanie.
Jak długo stosować flaszowca miękkociernistego?
Aktualnie nie oszacowano jak długo należy stosować graviolę, aby móc zaobserwować zalety wynikające z włączenia rośliny do codziennej diety. Niektóre badania naukowe sugerują, że guanabana może mieć korzystny wpływ na organizm człowieka dopiero po ok. 12 tygodniach stosowania. Powszechnie uznaje się jednak, że flaszowiec miękkociernisty nie powinien być stosowany zbyt długo, gdyż brakuje szczegółowych badań naukowych skupiających się wokół wpływu rośliny na ludzki organizm.
Gdzie w Polsce można kupić graviolę?
Preparaty zawierające ekstrakty z flaszowca miękkociernistego czy też sok z gravioli w naszym kraju można znaleźć przede wszystkim w sklepach ze zdrową żywnością, czy produktami ekologicznymi. Suplement diety zawierający guanabanę to produkt, dostępny zwykle w aptece czy w sklepach zielarskich. Świeżych owoców można szukać natomiast na sklepowych półkach w marketach i dużych dyskontach, jednak warto pamiętać, że guanabana to roślina rzadko spotykana w krajach europejskich.
Graviola - przeciwwskazania i skutki uboczne
Stosując preparaty czy sok zawierający graviolę należy zawsze kierować się dawką zalecaną przez producenta, gdyż flaszowiec miękkociernisty spożywany w nadmiarze może negatywnie oddziaływać na organizm człowieka.
Mimo bogactwa wartościowych składników, w guanabanie można znaleźć również substancje, takie jak swainsoniny, które mogą zaburzać pracę całego ustroju. Dane naukowe informują także, że graviola w nadmiernych ilościach może wykazywać działanie neurotoksyczne.
Stosowanie zbyt dużych dawek suplementów diety zawierających składnik może wiązać się również z występowaniem skutków ubocznych, takich jak wymioty, nudności czy biegunka, a także bóle głowy.
Ostrożność podczas stosowania gravioli powinny zachować osoby borykające się z nadciśnieniem tętniczym, a także diabetycy przyjmujący leki, ponieważ guanabana może nasilać działanie farmaceutyków.
Nasze bestsellery
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35076315/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36836708/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35208993/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34866508/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29973884/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33908983/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36196736/
