Johimbina to alkaloid indolowy, pozyskiwany z afrykańskiego drzewa znanego jako johimba lekarska, lub nieco rzadziej również z azjatyckiego krzewu, jakim jest rauwolfia żmijowa. To substancja, która zgodnie z wynikami badań naukowych, może wspomagać termogenezę, czyli produkcję ciepła, a tym samym pozytywnie wpływać na redukcję masy ciała. To związek, który często wykorzystywany jest również w celu poprawy sprawności seksualnej wśród mężczyzn. Jaki jest mechanizm działania johimbiny? Jakie właściwości może wykazywać związek? Czy substancja jest bezpieczna?
Spis treści
Johimbina - co to jest?
Johimbina jest organicznym związkiem chemicznym pochodzenia naturalnego. To alkaloid, który pozyskiwany jest z kory wiecznie zielonego, afrykańskiego drzewa, jakim jest johimba lekarska (z łac. Pausinystalia johimbe), które naturalnie występuje w krajach takich jak Kamerun, Kongo, Gabon czy Nigeria. Ponadto substancję można znaleźć również w krzewie, jakim jest rauwolfia żmijowa, porastająca tereny Azji południowej i południowo-wschodniej.
Czysta johimbina to związek o niskiej rozpuszczalności w wodzie. Ponieważ w niektórych krajach świata substancja cieszy się dużą popularnością i jest wykorzystywana jako suplement diety lub naturalny środek wspomagający podczas różnego rodzaju schorzeń, aktualnie związek dostępny jest również jako produkt syntezy chemicznej w postaci chlorowodorku johimbiny, który wyróżnia się znacznie lepszą rozpuszczalnością. Co ciekawe, stosowanie substancji pozyskiwanej poprzez reakcje chemiczne prawdopodobnie w mniejszym stopniu przyczynia się do występowania działań niepożądanych w ludzkim organizmie niż naturalny ekstrakt johimbiny.
Johimbina, w niektórych rejonach świata, od stuleci wykorzystywana była jako afrodyzjak. Johimbę lekarską nazywano drzewem miłości lub drzewem potencji, a substancję pozyskiwaną z rośliny stosowano podczas weselnych biesiad i licznych obrzędów w celu poprawy wydajności i wzmocnienia funkcji seksualnych.
Jak działa johimbina?
Mechanizm działania johimbiny jest stosunkowo dobrze przebadany. Aktualne wyniki badań naukowych sugerują, że substancja może wspomagać termogenezę w brunatnej tkance tłuszczowej, co może wpływać na zwiększenie wydatków energetycznych organizmu. Dodatkowo związek może przyczyniać się do zwiększenia uwalniania w ustroju neuroprzekaźnika, jakim jest noradrenalina. Tym samym johimbina może pobudzać aktywność współczulnej części autonomicznego układu nerwowego, powodować wzrost ciśnienia tętniczego krwi, rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie siły skurczu serca. Jakby tego było mało, związek jest również antagonistą receptorów alfa-2-adrenergicznych, dzięki czemu może blokować ich działanie. Dzięki temu johimbina może wzmagać proces lipolizy, czyli rozpad tkanki tłuszczowej, a co więcej, może przyczyniać się do zwiększenia dopływu krwi do narządów płciowych i ułatwić wzwód.
Johimbina - efekty i wpływ związku na organizm człowieka
Do głównych właściwości johimbiny zaliczyć można jej udział w procesie odchudzania, a także wsparcie sprawności seksualnej wśród mężczyzn.
Johimbina może wpływać na potencję i libido poprzez zahamowanie aktywności receptorów α-2-adrenergicznych w układzie nerwowym. Dodatkowo, ponieważ substancja może oddziaływać na rozszerzenie naczyń krwionośnych, może ułatwiać osiągnięcie erekcji. Substancja może być wykorzystywana podczas zaburzenia erekcji, jednak badania naukowe wskazują, że stosowanie monoterapii skupiającej się wyłączenia na johimbinie nie daje spektakularnych efektów, choć może przyczynić się do osiągnięcia pozytywnych rezultatów w zakresie funkcji seksualnych. Co ciekawe, wszystkie dane naukowe skupiają się wyłącznie na wpływie związku na sprawność seksualną wśród mężczyzn. Brakuje więc informacji czy związek może pozytywnie wpływać również na libido kobiet.
Istnieją doniesienia naukowe, które sugerują, że johimbina może powodować nasilenie lipolizy tłuszczów i tym samym może być pomocna w trakcie redukcji tkanki tłuszczowej, zarówno wśród sportowców o niewielkim stopniu otłuszczenia ciała, jak i wśród osób otyłych. Warto jednak zaznaczyć, że również w tym zakresie pozytywny wpływ związku jest niewielki. Badania przeprowadzone na kobietach, które przez trzy tygodnie przyjmowały johimbinę lub placebo, wykazały, że grupa kobiet stosujących substancję czynną schudła niewiele ponad 1 kg więcej niż panie przyjmujące placebo, co potwierdza, że johimbina może pozytywnie wpływać na redukcję tkanki tłuszczowej, jednak jej działanie nie jest nadzwyczajne.
Działanie johimbiny może wpływać także na funkcje psychoaktywne. Stymulując ośrodkowy układ nerwowy, substancja może powodować lepsze skupienie uwagi i poprawiać wydolność psychofizyczną organizmu np. podczas treningów, a także zwiększać czujność. Chociaż niektóre badania, np. analizy przeprowadzone na piłkarzach, nie wykazały zwiększenia wskaźnika wydajności ćwiczeń w związku ze stosowanie johimbiny, to inne dane, analizujące wpływ chlorowodorku johimbiny na kobiety podczas sprintu sugerują, że substancja może mieć wpływ na zwiększenie mocy, a także na zmniejszenie poziomu zmęczenia. Wśród badanych przyjmujących johimbinę zaobserwowano bowiem niższe stężenie mleczanu we krwi niż wśród kobiet przyjmujących placebo, a także wzrost wydzielania epinefryny.
Istnieją również badania, które sugerują, że johimbina może, przynajmniej częściowo, stanowić środek przeciwmelanogenny, hamując niektóre szlaki sygnałowe. Tym samym substancja może mieć potencjał jako środek zapobiegający występowaniu przebarwień skóry.
Czy johimbina jest bezpieczna?
Zgodnie z przepisami wprowadzonymi w 2019 roku przez Komisję Europejską, w całej Unii Europejskiej obowiązuje oficjalny zakaz wykorzystywania kory johimby lekarskiej i stosowania suplementów diety oraz preparatów bez recepty zawierających johimbinę. Warto jednak zaznaczyć, że substancja uznawana jest za środek potencjalnie zagrażający zdrowiu nie dlatego, iż udowodniono jej niekorzystny wpływ na organizm człowieka, lecz w związku z brakiem wystarczającej ilości badań naukowych, które wykluczałyby jej negatywne działanie na zdrowie.
Nie udowodniono więc szkodliwego oddziaływania johimbiny na organizm człowieka, jednak nie potwierdzono także, że substancja jest bezpieczna. Dlatego też w Polsce oraz innych krajach Unii Europejskiej, preparaty zawierające johimbinę nie są dopuszczone do obrotu.
Johimbina - dawkowanie. Jak stosować johimbinę?
Do tej pory przeprowadzone analizy naukowe nie wyjaśniają, jaka dawka johimbiny jest odpowiednia dla człowieka i nie przyczynia się do występowania niepożądanych dolegliwości. Badania informują jednak, że najbardziej efektywne jest przyjmowanie johimbiny na czczo, przed posiłkiem, a także przed rozpoczęciem sesji treningowej, a wstępne dane sugerują, że maksymalna dzienna dawka suplementu powinna wynosić 0,2 mg/ kg masy ciała.
W trakcie badań i doświadczeń naukowych najczęściej wykorzystuje się dawki johimbiny wynoszące od 20 mg do 100 mg substancji/dobę, gdzie zwykle stosowana porcja wynosi 50 mg. Zgodnie z wynikami, do tej pory takie dawki nie przyczyniły się do występowania groźnych skutków ubocznych.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż stosowanie johimbiny nie powinno być długotrwałe, a czas przyjmowania preparatu zawierającego związek nie powinien przekraczać 3-4 tygodni. Ponadto zwykle rekomenduje się, aby johimbinę stosować wraz z kofeiną, co może dodatkowo wzmocnić skuteczność jej działania, zarówno w zakresie poprawy wydolności, jak i spalania tkanki tłuszczowej. Niekiedy zaleca się także przyjmowanie substancji w towarzystwie ekstraktu z zielonej herbaty czy gorzkiej pomarańczy.
Czy johimbina jest legalna?
Warto jednak pamiętać, że johimbina nie jest dostępna w naszym kraju, a pozyskiwanie jej z nielegalnych źródeł nie jest dobrym rozwiązaniem. Suplementy zawierające związek, które można niekiedy znaleźć w Internecie, to substancje niewiadomego pochodzenia o nieznanym składzie i bezpieczeństwie stosowania, których lepiej nie przyjmować, aby nie narobić więcej szkody, niż pożytku.
Johimbina - która najlepsza?
Najbardziej naturalną formą johimbiny jest sproszkowana kora johimby lekarskiej, z kolei najczęściej występującą w preparatach i przemyśle farmaceutycznym - chlorowodorek johimbiny.
Johimbina HCl to forma ekonomiczna, która wyróżnia się niższą ceną niż susz kory johimby lekarskiej. Ponadto suplementy diety zawierające chlorowodorek johimby umożliwiają łatwiejsze dawkowanie związku i są bardziej dostępne (w krajach, w których stosowanie johimbiny jest dozwolone).
Na rynku dostępna jest też alfa-johimbina, która pozyskiwana jest nie z johimby lekarskiej, lecz z rauwolfii żmijowej. To związek, który uznaje się za najbardziej skuteczny - choć mechanizm działania jest taki sam jak w przypadku klasycznej johimbiny, okres półtrwania związku pozyskiwanego z rauwolfii żmijowej jest dłuższy, co sprawia, że forma może być bardziej aktywna w organizmie człowieka. Preparaty zawierające rauwolfię żmijową są jednak zdecydowanie droższe i mniej dostępne niż inne formy johimbiny.
Johimbina - skutki uboczne i przeciwwskazania
Johimbina może przyczyniać się do występowania licznych skutków ubocznych, takich jak m.in.:
- bezsenność,
- bóle głowy,
- zawroty głowy,
- wrzody żołądka,
- ból w klatce piersiowej,
- nadmierne pobudzenie,
- rozdrażnienie,
- dreszcze,
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
- nadmierne pocenie.
W przypadku przedawkowania związku może dojść do tachykardii, drgawek, halucynacji, zawału, a nawet śmierci.
Preparatów zawierających johimbinę nie powinny stosować przede wszystkim osoby borykające się z nadciśnieniem tętniczym, a także zaburzeniami neurologicznymi czy problemami żołądkowo-jelitowymi. Johimbina nie jest zalecana także wśród osób, które cierpią na choroby serca czy tarczycy.
Ponieważ związek może wchodzić w interakcje z lekami, ze stosowania johimbiny powinny zrezygnować również osoby, które przyjmują preparaty nasenne czy leki na nadciśnienie, a także farmaceutyki uspokajające. Johimbina nie powinna być również przyjmowana jednocześnie z lekami przeciwdepresyjnymi.
Nasze bestsellery
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11744068/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35118966/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36263866/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17214405/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35162339/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35840473/
