Czy kakao jest zdrowe? Poznaj właściwości zdrowotne i odżywcze kakaowca
Kakao obok kawy i herbaty to popularny surowiec roślinny wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Ziarna owocu kakaowca właściwego, które są uprawiane głównie w krajach tropikalnych i subtropikalnych, wyróżniają się bogactwem cennych składników odżywczych. Dzięki właściwościom prozdrowotnym kakao może mieć korzystny wpływ na zdrowie, wspierając zdrowie układu sercowo-naczyniowego i nerwowego.
Co daje regularne spożycie kakao? Jakie kakao jest najzdrowsze? Czy napój z nasion kakaowca ma działanie pobudzające? Poznaj właściwości i wartości odżywcze kakao - napoju doskonale znanego Olmekom, Majom i Aztekom!
Spis treści
- Skąd pochodzi kakao? Krótka historia ziaren kakaowca
- Ziarna kakaowca – naturalne bogactwo składników odżywczych
- Rodzaje i zastosowania kakao – od tradycyjnego po ceremonialne
- Właściwości kakao, które pozytywnie wpływają na zdrowie
- Kakao w kuchni – od napojów po zdrowe desery
- Jak kakao wpływa na ciśnienie krwi i układ krążenia?
- Czy kakao pobudza? Rola teobrominy i kofeiny
- Przeciwwskazania do spożywania kakao – kto powinien uważać?
- Dlaczego warto włączyć kakao do codziennej diety?
Skąd pochodzi kakao? Krótka historia ziaren kakaowca
Kakaowiec właściwy (Theobroma cacao L.) to tropikalna roślina, która występuje na terenie trzech kontynentów: Afryki, Azji i Ameryki. To drzewo bardzo delikatne, które wymaga wysokiej wilgotności oraz temperatury powietrza w przedziale 20-30 stopni Celsjusza. Jego owoce początkowo są zielone, natomiast kiedy dojrzeją, przybierają czerwoną, pomarańczową lub żółtą barwę. Są otoczone grubą łupiną, a ich wnętrze wypełnia biały miąższ o słodkim zapachu.
Pierwsze wzmianki dotyczące stosowania kakao można znaleźć już w starożytnych tekstach Azteków i Majów, którzy używali nasion kakaowca zwyczajnego podczas rytuałów czy obrzędów. W XV wieku naturalne kakao było podawane wojownikom, z kolei podczas II Wojny Światowej stanowiło podstawowy składnik racji żywnościowej żołnierzy.
Jako ciekawostkę można dodać fakt, że znanych jest ponad dwadzieścia różnych odmian kakaowca, ale tylko jeden gatunek (Theobroma cacao L.) daje ziarna, z których później otrzymuje się czekoladę.
Ziarna kakaowca – naturalne bogactwo składników odżywczych
Ziarna kakao składają się w głównej mierze z tłuszczu, który stanowi ok. 54%, białka oraz polisacharydu określanego celulozą. Naturalne kakao zawiera też skrobię, garbniki oraz substancje mineralne, takie jak magnez, żelazo, cynk oraz potas. W składzie proszku kakaowego obecne są też witaminy z grupy B, witamina A, witamina E oraz witamina D.
W odróżnieniu od kawy i herbaty napój z nasion kakaowca zawiera minimalne ilości kofeiny. Znajduje się w nim natomiast teobromina - związek chemiczny należący do grupy alkaloidów purynowych, który odpowiada za właściwości zdrowotne kakao.
Rodzaje i zastosowania kakao – od tradycyjnego po ceremonialne
Nie każdy zdaje sobie sprawę, że nie wszystkie nasiona kakaowca są takie same. Wyróżnia się kilka odmian, a każda z nich charakteryzuje się nieco innym aromatem i profilem smakowym. Wybierając kakao naturalne, warto zwrócić uwagę na jego rodzaj i pochodzenie. Podstawowe odmiany tego napoju to:
- criollo - gatunek uprawiany przede wszystkim na obszarze Wenezueli i Karaibów, który ma delikatny smak i jest rzadko spotykanym rodzajem rośliny,
- forastero - to kakao konsumpcyjne charakteryzujące się mocno czekoladowym i gorzkim smakiem, które uprawia się w Brazylii, Afryce Zachodniej oraz Azji Południowo-Wschodniej,
- trinitario - hybrydowy gatunek kakaowca, który łączy mocny aromat forastero z delikatnością criollo, a jego uprawa odbywa się głównie na Madagaskarze oraz w Ameryce Południowej i Środkowej.
Za prawdziwe kakao, które ma swoje korzenie w rdzennych kulturach Ameryki Środkowej, uznaje się kakao ceremonialne. Właściwości tego napoju sprawiają, że korzystnie wpływa na trawienie, poprawia skupienie i wspiera układ nerwowy. To unikalne, surowe kakao, pochodzące ze starannie wyselekcjonowanych nasion, które przed mieleniem są poddawane jedynie delikatnej fermentacji. To prawdziwa skarbnica witamin, składników mineralnych i antyoksydantów.
Polecane produkty
Właściwości kakao, które pozytywnie wpływają na zdrowie
Czy kakao jest zdrowe? Jaki wpływ na organizm może mieć regularne picie tego napoju? Zawarte w kakao flawonoidy zwiększają przepływ krwi do mózgu, co przekłada się na poprawę pamięci i koncentracji. Proszek kakaowy stanowi też cenne źródło magnezu, który zwiększa siłę skurczu mięśniowego i wpływa pozytywnie na układ nerwowy.
Znajdujące się w napoju substancje, takie jak tryptofan, dopamina i serotonina wpływają korzystnie na produkcję endorfin, natomiast polifenole neutralizują wolne rodniki, które odpowiadają za przedwczesne procesy starzenia organizmu.
Wartości odżywcze kakao
Kakao to produkt o niskim indeksie glikemicznym, który zawiera ok. 250 kcal w 100 g sproszkowanego tłuszczu kakaowego. Zawartość poszczególnych składników w produkcie może być różna, w zależności od odmiany. W 100 g proszku kakaowego zazwyczaj można znaleźć ok. 20-27 g białka oraz 10-21 g tłuszczu. Ponadto napój jest bogaty w błonnik pokarmowy, który ma pozytywny wpływ na pracę układu pokarmowego. Niesłodzone kakao może zawierać blisko 300 różnych związków, w tym witaminy, kwasy tłuszczowe, polifenole, aminokwasy oraz alkaloidy purynowe.
Kakao w kuchni – od napojów po zdrowe desery
W kuchni nasiona Theobroma cacao L. najczęściej są wykorzystywane do przyrządzania napoju kakaowego na bazie wody lub mleka. Brązowy proszek doskonale sprawdza się również jako dodatek do owsianki, smoothie, sosów czy fit deserów. Kakao jest też wykorzystywane do produkcji czekolady i wyrobów czekoladowych. Jest także popularnym składnikiem masła orzechowego.
Jeśli lubisz eksperymentować w kuchni, z powodzeniem możesz łączyć je z innymi składnikami - np. z awokado, cynamonem, chilli czy mlekiem roślinnym.
Jak kakao wpływa na ciśnienie krwi i układ krążenia?
Badania naukowe sugerują, że regularne spożywanie kakao może przyczyniać się do poprawy profilu lipidowego krwi, zmniejszając poziom całkowitego cholesterolu oraz stężenie frakcji LDL. Kakao może również wykazywać działanie hipotensyjne, obniżając zarówno skurczowe, jak i rozkurczowe ciśnienie krwi. Dzięki antyoksydantom może także poprawiać elastyczność naczyń krwionośnych, zmniejszać ryzyko zakrzepów i pozytywnie oddziaływać na pracę serca oraz funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego.
Czy kakao pobudza? Rola teobrominy i kofeiny
Gatunek Theobroma cacao L. zawiera mniej kofeiny niż kawa. Napoje na bazie kakao mają za to więcej teobrominy, która łagodnie i długotrwale stymuluje układ nerwowy. Związek ten występuje też w czekoladzie. Spożywanie teobrominy może przyczyniać się do poprawy funkcji poznawczych, wspierając pamięć, koncentrację i przetwarzanie informacji. Dodatkowo jako bloker receptorów adenozyny substancja ta może redukować uczucie zmęczenia, a jako prekursor dopaminy wspomagać aktywność mózgu.
Przeciwwskazania do spożywania kakao – kto powinien uważać?
Chociaż napoje na bazie kakao należą do zdrowych produktów, istnieją pewne przeciwwskazania do ich spożywania. Nie są one polecane osobom z alergią, nadwrażliwością na teobrominę, a także z problemami z refluksem. Dodatkowo kakao nie powinno być spożywane przez osoby z kamicą nerkową, nadciśnieniem tętniczym oraz przyjmujące niektóre leki, w tym antydepresanty. Nadmiar tego składnika w diecie może przyczynić się do wystąpienia skutków ubocznych, dlatego chcąc odnieść potencjalne korzyści zdrowotne z picia kakao, należy zachować umiar.
Podsumowanie: dlaczego warto włączyć kakao do codziennej diety
Ze względu na wyjątkowe właściwości odżywcze kakao od wieków uznawane jest za niezwykle wartościowy surowiec. Jego liczne zdrowotne właściwości ceniły starożytne kultury Mezoameryki, takie jak Majowie czy Aztekowie.
Kakao dostarcza wielu cennych związków, dzięki którym poprawia koncentrację, wspiera układ krążenia, a także zapewnia optymalną dawkę energii. By uzupełnić minerały i wzbogacić dietę w antyoksydanty, staraj się wybierać kakao w formie naturalnej i nieprzetworzonej. Zwróć też uwagę, aby produkt nie zawierał cukru, konserwantów i innych zbędnych dodatków.
Bibliografia