Kwercetyna to naturalny antyoksydant, który wzmacnia układ odpornościowy i chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Związek ten wyróżnia się wielokierunkowym działaniem, przez co wspiera organizm w utrzymaniu zdrowia i pozytywnie wpływa na pracę całego ustroju.
Kwercetyna - co to jest?
Kwercetyna to związek należący do flawonoidów roślinnych, a dokładniej do grupy flawonoli. Występuje w roślinach jako ich naturalny barwnik (przyjmuje zwykle barwę żółtą lub białą), chroni je przed szkodliwym wpływem promieniowania UV, działa przeciwgrzybiczo, a także wabi owady, wspierając zapylanie roślin.
Kwercetyna, której wzór chemiczny to C15H10O7, może występować jako pochodna glikozydowa lub w stanie wolnym. Otrzymuje się ją poprzez krystalizację z roślinnych ekstraktów.
Glikozyd kwercetyny jest rozpuszczalny w tłuszczach i dobrze rozpuszczalny w wodzie, w porównaniu do jego wolnej postaci, która jest słabo rozpuszczalna w H2O. Do glikozydów, które zawierają kwercetynę, możemy zaliczyć m.in.rutynę.
Co ciekawe, nazwa związku pochodzi z łaciny i oznacza las dębowy. Wynika to z faktu, iż kwercetyna występuje także w korze dębu.
Źródła kwercetyny
Ponieważ kwercetyna jest jednym z najważniejszych związków flawonoidowych, występuje powszechnie w wielu produktach spożywczych pochodzenia roślinnego. Znaleźć ją możemy w owocach i warzywach m.in. w kaparach, czerwonej cebuli, jabłkach, żurawinie czy sałacie. Do jej źródeł możemy zaliczyć także owoc bzu czarnego, szczaw i soki owocowe.
Kwercetyna występuje również w przyprawach takich jak lubczyk, koperek, suszone oregano, imbir czy pietruszka, a także w zielonej herbacie.
Ilość kwercetyny dostarczanej do organizmu wraz z produktami spożywczymi ciężko jednoznacznie określić, gdyż jest ona zależna m.in. od czynników środowiskowych towarzyszących rozwojowi roślin, takich jak nasłonecznienie czy temperatura.
Zaobserwowano jednak wzrost stężenia związku wraz z dojrzewaniem owoców, dlatego możemy uznać, że mocno dojrzałe owoce stanowią lepsze źródło kwercetyny niż te niedojrzałe.
Kwercetyna - działanie
Kwercetyna wykorzystywana jest do barwienia bawełny oraz jako odczynnik w analizie chemicznej. Ma wiele do zaoferowania roślinom, a także ludziom. Ze względu na właściwości przeciwutleniające chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, a także wspomaga leczenie wielu chorób.
Właściwości przeciwutleniające
Ponieważ kwercetyna wykazuje właściwości antyoksydacyjne, jej głównym działaniem jest aktywność przeciwutleniająca, która neutralizuje wolne rodniki. Tym samym związek ten obniża stres oksydacyjny i hamuje oksydacyjne uszkodzenia struktur białkowych i lipidowych. Dzięki temu kwercetyna zmniejsza ryzyko chorób powstających przez mutacje w kodzie DNA.
Działanie przeciwalergiczne
Kwercetyna to związek stosowany w niwelowaniu alergii. Razem z solami wapnia wspomaga walkę z nieprzyjemnymi dolegliwościami. Sam wapń nie nadaje się do monoterapii, jednak może być stosowany wspomagająco, jako środek łagodzący objawy alergii tj. katar, wysypkę czy łzawienie oczu. Kwercetyna dodatkowo hamuje wydzielanie mediatorów reakcji zapalnej m.in. wydzielanie histaminy, przez co ogranicza rozwój reakcji alergicznej. Związek ten jest pomocny w leczeniu alergii na sierść zwierząt, na pyłki czy na kurz.
Działanie przeciwzapalne
Możliwe jest również działanie przeciwzapalne kwercetyny poprzez wpływ na aktywność cyklooksygenaz, a w konsekwencji na hamowanie wytwarzania PGE2, czyli prostaglandyn-2, które uczestniczą w procesach zapalnych.
Kwercetyna może zmniejszać występujący w organizmie stan zapalny oraz redukować ryzyko tworzenia nowych procesów zapalnych, hamując powstawanie cytokin prozapalnych.
Polecane produkty z kwercetyną
Działanie przeciwmiażdżycowe
Badania wykazały, że dieta bogata we flawonoidy (w tym w kwercetynę) przyczynia się do zmniejszenia częstotliwości występowania chorób związanych z układem krążenia. Tym samym, kwercetyna przyczynia się do obniżenia stężenia cholesterolu LDL ("złego") i regulacji całkowitego poziomu cholesterolu we krwi. Ponadto związek ten może wzmacniać naczynia krwionośne i poprawiać ich elastyczność, a także pozytywnie oddziaływać na ciśnienie krwi. Z tego względu, substancja może wpływać korzystnie na układ sercowo-naczyniowy, chroniąc przed chorobami układu krążenia i zmniejszając ryzyko wystąpienia miażdżycy.
Właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe
Dane naukowe sugerują także, iż kwercetyna wykazuje właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.
Związek ten ma zdolność do wiązania się z białkami płaszcza wirusa, dzięki czemu hamuje aktywność drobnoustrojów. Zaobserwowano także pozytywny wpływ kwercetyny na zmniejszenie ryzyka powstawania infekcji i proces leczenia.
Kwercetyna a odchudzanie
Kwercetyna wydaje się pomocna w redukcji nadmiernej masy ciała. Dotychczas przeprowadzone badania sugerują, iż związek ten ma zdolność indukcji apoptozy, czyli naturalnej śmierci komórek tłuszczowych, a także umiejętność zahamowania procesu tworzenia nowych komórek tłuszczowych.
Wpływa też na wzrost lipolizy, która jest enzymatycznym procesem rozkładu hydrolitycznego trójglicerydów, czyli wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej. Choć sama w sobie nie wykazuje właściwości odchudzających, może pomóc w pozbyciu się nadprogramowych kilogramów.
Inne właściwości kwercetyny
Dzięki swojemu wszechstronnemu działaniu substancja znajduje zastosowanie również w leczeniu astmy, a także w zmniejszaniu dolegliwości związanych z zapaleniem prostaty. Kwercetyna wpływa pozytywnie na pracę jelit oraz na wzrok, zmniejszając ryzyko rozwoju jaskry czy zaćmy. Niekiedy kwercetyna wykorzystywana jest także w chorobach nowotworowych, jednak wciąż trwają badania na temat jej skuteczności.
Ze względu na właściwości antyoksydacyjne pomaga dbać o urodę, wspierając kondycję włosów i paznokci. Kwercetyna działa przeciwstarzeniowo, zmniejsza trądzik i poprawia stan skóry. Dzięki temu wykorzystywana jest również jako składnik kosmetyków.
Kwercetyna w formie suplementów diety
Kwercetynę można dostarczać do organizmu również w formie suplementu diety. Preparaty bogate w ten związek są najczęściej stosowane przez osoby cierpiące na alergiczny nieżyt nosa i uczulenia czy też wśród pacjentów ze zdiagnozowanym nieswoistym zapaleniem jelit.
Dostarczanie kwercetyny do organizmu z naturalnych źródeł pokarmowych wydaje się najlepszym rozwiązaniem, jednak w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na ten związek z pomocą przychodzi powszechnie dostępna suplementacja. Należy jednak pamiętać, że ma ona sens tylko wtedy, gdy jest przemyślana i indywidualnie dobrana do potrzeb organizmu.
Ponieważ flawonoidy są słabo rozpuszczalne w wodzie, rekomendowane jest przyjmowanie kwercetyny wraz z bromelainą, co jest korzystne z punktu widzenia synergii ich działania i zwiększa wchłanialność związku.
Zalecana porcja suplementu
Każdego dnia wraz z pożywieniem dostarczamy do organizmu około 20-40 mg kwercetyny. W suplementach diety zawartość związku jest różna i waha się pomiędzy 50 mg a 500 mg.
Wciąż brakuje jednak konkretnych danych naukowych sugerujących, jaka podaż kwercetyny jest rekomendowana, zarówno dla osób zdrowych, jak i cierpiących na różnego rodzaju dolegliwości.
Istnieją badania przeprowadzone na osobach dorosłych, które każdego dnia przez 12 tygodni przyjmowały suplement w ilości 500-1000 mg. Wówczas u osób po 40 roku życia zaobserwowano zmniejszenie liczby infekcji górnych dróg oddechowych. Przeprowadzono też badania na sportowcach, gdzie już 100 mg kwercetyny dziennie zmniejszało zachorowalność.
Trudno więc, bez dalszych badań, jednoznacznie określić odpowiednią porcję suplementu, która wywoła pozytywny efekt zdrowotny na organizm człowieka.
Skutki uboczne i przeciwwskazania
Przyjmowanie kwercetyny wyłącznie z naturalnych źródeł pokarmowych jest bezpieczne. Wówczas trudno mówić o przedawkowaniu związku.
O wiele łatwiej jednak dostarczyć do organizmu nadmierną porcję kwercetyny wraz z suplementami diety. Dlatego też należy zawsze stosować się do zaleceń producenta umieszczonych na opakowaniu produktu i nie przekraczać rekomendowanych ilości suplementu.
Spożycie dawki większej niż zalecana może przyczynić się do wystąpienia niepożądanych objawów takich jak wzrost ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia rytmu serca, nudności, wymiotów i biegunki.
Nigdy nie zależy też stosować preparatu w przypadku uczulenia na którykolwiek ze składników suplementu.
Warto zachować ostrożność w przypadku, gdy przyjmujemy kwercetynę wraz z innymi lekami, gdyż może ona zmniejszać wchłanialność substancji czynnych przyjmowanych preparatów.
Ponieważ kwercetyna zaliczana jest do grupy flawonoidów, zmniejsza krzepliwość krwi i rozszerza naczynia krwionośne. Dlatego też osoby ze skłonnością do hipotensji czy też te z niską krzepliwością krwi, które stosują leki przeciwzakrzepowe, muszą bardzo uważać na spożycie produktów będących źródłem kwercetyny.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28146071/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33488935/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32111033/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20478383/
- http://odpornosc.info.pl/uploads/pdf/kwercetyna.pdf
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26393898/
