Miedź - właściwości, źródła, zapotrzebowanie

Miedź to pierwiastek śladowy powszechnie występujący w żywności, który wykazuje szereg cennych właściwości - składnik może wspomagać pracę układu nerwowego oraz układu odpornościowego, a także może uczestniczyć w licznych reakcjach enzymatycznych i w produkcji erytrocytów. To substancja niezbędna do właściwego funkcjonowania ludzkiego ustroju - zarówno nadmiar miedzi, jak i niedobór związku może natomiast zaburzać prawidłową pracę organizmu człowieka. Miedź właściwości - jak pierwiastek wpływa na organizm człowieka? Jakie są źródła miedzi? Jakie mogą być przyczyny i objawy niedoboru oraz nadmiaru składnika w ustroju?

Miedź - co to?

Miedź to składnik mineralny oznaczany symbolem Cu, który stanowi pierwiastek śladowy, niezbędny do właściwego funkcjonowania ludzkiego organizmu. To substancja obecna w ustroju w niewielkich ilościach, która jest magazynowana przede wszystkim w mięśniach i kościach, a także w wątrobie, nerkach, sercu i mózgu. Naturalnie w przyrodzie miedź występuje natomiast w postaci rudy lub minerału.

Źródła miedzi - w jakich produktach można znaleźć miedź?

Miedź to pierwiastek występujący w pożywieniu, który można znaleźć zarówno w pokarmach pochodzenia zwierzęcego, jak i w produktach roślinnych. Za najbogatsze źródła pierwiastka uznaje się m.in.:

• podroby, np. wątróbkę,
• skorupiaki, takie jak raki, kraby czy ostrygi,
• orzechy, m.in. orzechy laskowe czy orzechy nerkowca,
• nasiona, np. nasiona słonecznika czy nasiona sezamu,
• grzyby shiitake,
• ziemniaki,
• gorzką czekoladę.

Co więcej, miedź można znaleźć również w otrębach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, a także w suchych nasionach roślin strączkowych, łososiu, awokado i suszonych figach. Niewielkie ilości pierwiastka występują także w szpinaku, szparagach oraz w pomidorach.

Polecane suplementy diety z miedzią

Właściwości miedzi. Jaka jest rola miedzi w organizmie?

Miedź pełni w ustroju człowieka wiele istotnych funkcji - pierwiastek uczestniczy w produkcji energii, bierze udział w syntezie tkanek łącznych, a także wpływa na metabolizm żelaza, odpowiadając za wchłanianie składnika w jelitach, a także za uwalnianie jego zapasów i wbudowywanie żelaza do hemoglobiny.

Miedź może wpływać na funkcjonowanie układu krwionośnego, przyczyniając się do tworzenia nowych naczyń krwionośnych, a także wspierając powstawanie erytrocytów i syntezę hemoglobiny. Co więcej, składnik mineralny może oddziaływać na krzepliwość krwi, a także może wspomagać prawidłową pracę serca.

Pierwiastek uczestniczy w wielu reakcjach biochemicznych i jest niezbędnym składnikiem do syntezy enzymów - miedź może łączyć się z aminokwasami, tworząc swego rodzaju katalizatory w reakcjach enzymatycznych. Jakby tego było mało, związek może wpływać również na funkcjonowanie układu nerwowego. Dotychczas uzyskane dane wskazują, że miedź jest niezbędna do właściwej pracy mózgu i może odgrywać istotną rolę w trakcie powstawania neuroprzekaźników.

Miedź może wykazywać właściwości przeciwbakteryjne, wspomagając hamowanie rozwoju drobnoustrojów, a także może wpływać na aktywność limfocytów T, wspierając funkcjonowanie układu odpornościowego i zwiększając skuteczność zwalczania patogenów w ustroju. Dodatkowo pierwiastek może wspomagać przebieg procesu gojenia się ran. Ze względu na fakt, iż miedź może oddziaływać na syntezę kolagenu, uznaje się, iż składnik jest niezbędny do utrzymania zdrowych kości. Co więcej, miedź może wpływać na syntezę macierzy kostnej, a jej odpowiedni poziom w organizmie może zmniejszać ryzyko rozwoju osteoporozy.

Dodatkowo miedź uczestniczy w pigmentacji włosów i skóry, a wspierając procesy przemiany melaniny, może także opóźniać siwienie. Pierwiastek może też przeciwdziałać powstawaniu zmarszczek, a jako składnik miedziowo-cynkowej dysmutazy ponadtlenkowej może również chronić organizm przed wolnymi rodnikami i reaktywnymi formami tlenu oraz opóźniać procesy starzenia.

Miedź może też pozytywnie oddziaływać na męską płodność. Dotychczas uzyskane dane sugerują, że pierwiastek odgrywa istotną rolę w procesie podziału komórek, a co więcej, oddziałuje na produkcję gamet męskich, a tym samym na proces spermatogenezy. Zarówno niedobór, jak i nadmiar składnika w ustroju może negatywnie wpływać na jakość plemników i funkcje rozrodcze.

Zapotrzebowanie na miedź

Zgodnie z Normami Żywienia dla populacji polskiej opracowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia IŻŻ, zapotrzebowanie na miedź na poziomie zalecanego dziennego spożycia RDA dla młodzieży od 13. roku życia oraz dla osób dorosłych wynosi 0,9 mg na dobę. Wśród dzieci w wieku 1-3 lat podaż pierwiastka powinna wynosić natomiast 0,3 mg/dobę, dzieci mające 4-6 lat powinny dostarczać do ustroju wraz z codziennym pożywieniem 0,4 mg/dobę, z kolei dzieci od 7. do 12. roku życia powinny spożywać 0,7 mg składnika każdego dnia.

Zwiększone zapotrzebowanie na miedź można zaobserwować wśród kobiet w ciąży, które powinny dostarczać do organizmu 1,0 mg pierwiastka każdego dnia, a także w gronie kobiet w okresie laktacji, wśród których podaż związku powinna wynosić 1,3 mg/dobę.

Niedobór miedzi

Miedź stanowi pierwiastek śladowy, co sprawia, że ludzki organizm nie potrzebuje dużych ilości składnika do prawidłowego funkcjonowania. Tym samym niedobór miedzi jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem - niski poziom związku najczęściej można zaobserwować wśród osób cierpiących na choroby genetyczne związane z zaburzonym metabolizmem miedzi, a także wśród konsumentów stosujących nadmierną suplementację cynkiem. Zbyt niskie stężenie miedzi może dotyczyć także dzieci z niską masą urodzeniową oraz wcześniaków, a także osób borykających się z zespołem złego wchłaniania czy mukowiscydozą.

Niektóre dane wskazują również, iż na niedobór miedzi w ustroju może wpływać witamina C oraz żelazo, czyli składniki, które mogą zmniejszać biodostępność miedzi w organizmie człowieka.

Niedobór miedzi - objawy

Deficyt miedzi w ustroju człowieka może przyczynić się do występowania niepożądanych objawów, takich jak m.in.:

• niedokrwistość (anemia) - niedobór miedzi uniemożliwia transport i wchłanianie żelaza w ustroju,
• neutrofilia, czyli obniżony poziom białych krwinek (leukocytów),
• zaburzenie funkcjonowania układu immunologicznego i obniżenie odporności organizmu,
• zwiększona podatność kości na złamania,
• wzrost ryzyka osteoporozy,
• nieprawidłowy rozwój kości,
• depigmentacja skóry i włosów oraz przedwczesne siwienie,
• zaburzenia funkcji poznawczych, problemy z pamięcią i koncentracją.

Nadmiar miedzi w organizmie

Nadmiar miedzi w ustroju, podobnie jak niedobór pierwiastka, jest rzadkim zjawiskiem. Warto jednak mieć na uwadze, iż zbyt duże ilości miedzi mogą działać toksycznie na organizm człowieka, przyczyniając się do występowania niepożądanych objawów.

Najczęściej nadmiar miedzi jest efektem nieprawidłowego stosowania suplementów diety uznawanych za skoncentrowane źródło pierwiastka. Ponadto zbyt wysokie stężenie składnika w ustroju może być związane z korzystaniem z naczyń miedzianych, z których związek może się przedostawać do spożywanych pokarmów i wody. Na zatrucie miedzią narażone są również osoby mające bezpośredni kontakt z substancją - spawacze, a także pracownicy hut miedzi i stali oraz producenci biżuterii czy materiałów dentystycznych wytwarzanych z pierwiastka.

Nadmiar miedzi w organizmie - objawy

Nadmierna podaż miedzi najczęściej przyczynia się do występowania niepożądanych objawów ze strony układu pokarmowego, powodując m.in. wymioty, bóle brzucha, nudności czy biegunki.

Nadmiar pierwiastka w ustroju może skutkować również metalicznym posmakiem w ustach, a długotrwałe dostarczanie do organizmu zbyt dużych porcji składnika może powodować zaburzenia pracy wątroby i uszkodzenia wątroby, a także może prowadzić do uszkodzenia i niewydolności nerek.

Suplementacja miedzi - czy warto stosować suplementy diety uznawane za źródło miedzi?

Choć miedź powszechnie występuje w żywności, która stanowi codzienny element ludzkiego jadłospisu, na rynku można znaleźć również suplementy diety zawierające cenny składnik, które mogą okazać się pomocne wśród osób zmagających się z niedoborem pierwiastka, a także wśród konsumentów, którzy wykazują zwiększone zapotrzebowanie na związek.

Na sklepowych półkach można znaleźć miedź w postaci tabletek czy kapsułek. Dostępne są jednoskładnikowe preparaty, zawierające wyłącznie pierwiastek śladowy, a także kompleksowe suplementy diety, które dostarczają do ustroju również inne, cenne składniki mineralne i witaminy, m.in. selen, mangan, witaminę E czy witaminy z grupy B. Wybór odpowiedniego produktu stanowi kwestię indywidualną, zależną od potrzeb i preferencji konsumenta.

Poszukując najlepszego suplementu diety z miedzią, warto zwrócić uwagę na formę pierwiastka, która została wykorzystana w produkcie. Za jedną z najlepszych postaci związku uznaje się glukonian miedzi, który jako forma organiczna składnika, stanowi wartościową i dobrze wchłanialną w ludzkim organizmie substancję.

Ze względu na fakt, iż nadmiar miedzi może działać toksycznie na ludzki organizm, przed rozpoczęciem stosowania suplementów diety zawierających związek, warto wykonać odpowiednie badania, które potwierdzą konieczność przyjmowania preparatów zawierających pierwiastek śladowy.

Miedź w suplementach diety - przeciwwskazania

Miedź - pierwiastek występuje naturalnie w żywności i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka. Stosowanie suplementów diety uznawanych za źródło składnika może być jednak niebezpieczne dla niektórych osób, dlatego też z preparatów zawierających miedź powinni zrezygnować konsumenci cierpiący na niektóre choroby wrodzone, a także borykający się z chorobą Wilsona - zaburzenia metabolizmu miedzi mogą bowiem skutkować nadmierną akumulacją związku w mózgu, wątrobie czy innych tkankach.

Bibliografia:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22187112/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26920228/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30621285/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33260507/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24470097/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3226389/