Olej kokosowy to produkt pozyskiwany z bielma palmy kokosowej, który wykorzystywany może być zarówno jako składnik żywności, jak i jako kosmetyk, wzmacniający włosy i wspierający dobrą kondycję skóry. Olej kokosowy mimo dużej popularności, wzbudza wciąż wiele kontrowersji. Z pewnością przy stosowaniu zewnętrznym można zaobserwować istotne korzyści wynikające z jego używania, jednak czy warto wykorzystywać olej kokosowy jako składnik codziennej diety? Czy olej kokosowy jest zdrowy? I czy naprawdę produkt może wspierać proces redukcji masy ciała?
Spis treści
Czym jest olej kokosowy?
Palma kokosowa, zwana również kokosowcem właściwym (Cocos nucifera L.) może osiągać znaczne wymiary- roślina może mieć nawet 25 metrów wysokości, a same jej liście mogą mierzyć 6 metrów.
Część owocu palmy kokosowej, zwana koprą, jest pozyskiwana z bielma kokosowego. To właśnie z niej można uzyskać produkty, takie jak wiórki kokosowe, mąka kokosowa oraz olej, zwany także masłem kokosowym. Olej kokosowy jest jadalny i cieszy się dużą popularnością w krajach tropikalnych. Ponad 70% światowej produkcji składnika pochodzi bowiem właśnie z Filipin i Indonezji.
Olej kokosowy jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle. Stanowi ok. 2,5% światowej produkcji wszystkich olejów roślinnych. Wyróżnia się tym, iż w temperaturze pokojowej ma stałą konsystencję.
Jednocześnie jest to produkt wysokoenergetyczny - w 100 g oleju kokosowego można znaleźć 833 kcal, z kolei jedna łyżeczka może dostarczać do ustroju 205 kcal. Olej kokosowy ma jednak niski indeks glikemiczny (IG=22).
Skład oleju kokosowego
Olej kokosowy zawiera ponad 91% nasyconych kwasów tłuszczowych, z czego 47% stanowi kwas laurynowy i 27% kwas mirystynowy, a w dalszej kolejności obecne są także kwasy takie jak palmitynowy czy kaprylowy. W składzie produktu można znaleźć także 6% jednonienasyconych kwasów tłuszczowych i niespełna 2% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
W oleju kokosowym można wyróżnić niewielkie ilości witaminy E. Produkt może zawierać także polifenole, takie jak np. kwas galusowy, p-kumarowy czy ferulowy, jak również witaminę C czy witaminy z grupy B. W produkcie można wyróżnić również składniki mineralne, takie jak cynk, fosfor, żelazo czy sód.
Polecane produkty
Olej kokosowy rafinowany czy nierafinowany - który wybrać?
Na rynku znaleźć można oleje kokosowe w dwóch postaciach - w formie rafinowanej i nierafinowanej. Która wersja jest lepsza i którą warto wybrać?
Olej kokosowy nierafinowany różni się od rafinowanego przede wszystkim metodą produkcji, co może wpływać na niektóre jego właściwości – smak, zapach, temperaturę dymienia czy zawartość związków bioaktywnych.
Nierafinowany olej kokosowy, czyli tłoczony na zimno, powstaje przez wytłoczenie z miąższu kokosa i nie jest poddawany dalszej obróbce - to najstarszy sposób pozyskiwania olejów. W temperaturze pokojowej produkt ma stałą konsystencję. Wyróżnia się intensywnym kokosowym zapachem i smakiem, który może częściowo przechodzić do żywności. Nierafinowany olej zawiera więcej składników odżywczych niż forma rafinowana. Jego temperatura dymienia wynosi 177°C, co sprawia, że produkt nie powinien być używany do smażenia, a jedynie spożywany na zimno. Otrzymanie nierafinowanego oleju kokosowego wymaga jednak więcej czasu i wysiłku, co może wpływać również na wyższą cenę.
Rafinowany olej kokosowy jest natomiast poddawany dodatkowej obróbce. Liczne procesy technologiczne są wykorzystywane, aby zwiększyć trwałość i temperaturę dymienia produktu. Jednocześnie mogą wpływać na utratę kokosowego aromatu oleju oraz na zmniejszenie jego aktywności przeciwutleniającej. W rafinowanym oleju kokosowym zawartość witamin, składników mineralnych i polifenoli jest zdecydowanie niższa niż w produkcie tłoczonym na zimno.
Olej kokosowy - na co pomaga? Właściwości oleju kokosowego
Olej kokosowy może wykazywać właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Produkt może wpływać m.in. na zahamowanie rozwoju bakterii będącej częstą przyczyną rozwoju próchnicy, a tym samym może korzystnie wpływać na zęby i higienę jamy ustnej. Dodatkowo olej kokosowy może wykazywać zdolność do hamowania aktywności bakterii przyczyniającej się do rozwoju trądziku pospolitego.
Ze względu na obecność średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych, olej kokosowy może być szybko trawiony, a tym samym jego cząsteczki mogą być szybciej transportowane do wątroby. Dzięki temu produkt może stanowić cenne źródło energii, szczególnie wśród osób aktywnych fizycznie.
Olej kokosowy na włosy
Olej kokosowy może pozytywnie wpływać na stan i kondycję włosów, co może być związane z jego szybkim wchłanianiem do wnętrza włosa, w porównaniu do innych olejów wykorzystywanych w pielęgnacji włosów. Swoje korzystne właściwości kosmetyczne produkt może zawdzięczać budowie i zwartości kwasów tłuszczowych o krótkich i prostych łańcuchach.
Olej kokosowy nakładany przed myciem na suche włosy może zmniejszać otwieranie się łusek włosa i absorpcję wody, a tym samym może zmniejszać ich podatność na uszkodzenia. Z kolei nakładanie produktu na mokre włosy może minimalizować tarcie podczas ich stylizacji oraz korzystnie wpływać na ich wygładzenie i miękkość.
Ponieważ olej kokosowy może wykazywać właściwości nawilżające, może chronić włosy przed działaniem promieni słonecznych, a także przed zanieczyszczeniami. Jednocześnie stosowany jako wcierka na skórę głowy może zmniejszać częstotliwość występowania łupieżu. Ze względu na przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze właściwości, produkt może także działać przeciwzapalnie na skórę głowy.
Olej kokosowy na twarz i ciało
Olej kokosowy może być cennym wsparciem wśród osób borykających się z problemami skórnymi. Ponadto produkt może działać wygładzająco i może zmniejszać widoczność zmarszczek dzięki obecności polifenoli i witamin wykazujących antyoksydacyjne właściwości. Olej kokosowy może także redukować suchość skóry i zmniejszać zaczerwienienia oraz łuszczenie się skóry.
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, produkt może także hamować rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie trądziku. Może również zapobiegać wypryskom i infekcjom skórnym.
Dzięki swoim właściwościom może być stosowany zewnętrznie na całe ciało, szczególnie podczas stanów zapalnych, m.in. w łuszczycy, egzemie czy kontaktowym zapaleniu skóry, gdyż może łagodzić występujące dolegliwości.
Olej kokosowy może także stanowić dobrą barierę ochronną, może zmniejszać dostęp bakterii do uszkodzonego naskórka i przyspieszać procesy gojenia się ran.
Olej kokosowy a cholesterol
Jedną z wielu kwestii spornych dotyczących oleju kokosowego jest jego wpływ na cholesterol. Przeciwnicy produktu podkreślają, iż zawiera on głównie nasycone kwasy tłuszczowe, co może niekorzystnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy. Z kolei zwolennicy produktu przytaczają wyniki badań, sugerujące, że olej kokosowy obniża poziom "złego" cholesterolu LDL i podnosi poziom "dobrego" cholesterolu HDL. Aktualnie naukowcy zwracają jednak uwagę nie tylko na wpływ oleju kokosowego na poszczególne frakcje cholesterolu, ale także na proporcję między nimi.
Nowe badania informują jednak, iż olej kokosowy może zwiększać poziom frakcji LDL cholesterolu i jednocześnie przyczyniać się do wzrostu stężenia frakcji HDL cholesterolu. Może także przyczynić się do zwiększenia poziomu cholesterolu całkowitego w surowicy krwi, w porównaniu do innych tłuszczów roślinnych.
Olej kokosowy na odchudzanie
Zwolennicy oleju kokosowego sugerują, iż ze względu na unikalny skład kwasów tłuszczowych, produkt może przyspieszać metabolizm tłuszczów. Czy rzeczywiście tak jest?
Olej kokosowy zawiera średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCT), które mogą być nieco inaczej metabolizowane niż powszechnie obecne w żywności długołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Tym samym tłuszcze MCT faktycznie mogą wpływać na przyspieszenie metabolizmu lipidów, sprzyjać kontroli masy ciała, a niekiedy wspomagać także odchudzanie.
Problem w tym, że w największej ilości w produkcie obecny jest kwas laurynowy, który metabolizowany jest tak samo jak długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, a tym samym nie wykazuje działania średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych.
Obecne w oleju kokosowym kwasy tłuszczowe metabolizowane jak MCT to kwas kaprylowy, który stanowi 8% wszystkich kwasów tłuszczowych w produkcie oraz kwas kaprynowy, którego zawartość wynosi ok. 7%. Dlatego też nie można uznać, że olej kokosowy to, to samo co średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które stanowią łącznie zaledwie 15% wszystkich kwasów tłuszczowych w produkcie.
Istnieją jednak badania, które wykazały, że mimo iż olej kokosowy nie wspomaga redukcji masy ciała, to może zmniejszać apetyt, co również może mieć korzystny wpływ na proces odchudzania.
Jak przechowywać olej kokosowy?
Olej kokosowy powinien być przechowywany z dala od światła, najlepiej w chłodnym miejscu. Ponadto ważne, aby trzymać go w miejscu pozbawionym wilgoci, dlatego też nawet jeśli używany jest wyłącznie w celach kosmetycznych, nie powinien być umieszczony w łazience.
Olej kokosowy powinien być przechowywany w ciemnym i szczelnie zamkniętym naczyniu. Po wykorzystaniu części produktu warto resztę przenieść do mniejszego pojemnika, aby tym samym zmniejszyć ilość tlenu w opakowaniu i opóźnić procesy psucia oleju.
Czy olej kokosowy jest zdrowy? Olej kokosowy - przeciwwskazania
Wyniki badań naukowych dotyczące różnych aspektów oleju kokosowego są sprzeczne. Dlatego też trudno jednoznacznie stwierdzić, czy olej kokosowy jest zdrowym produktem, czy też nie.
Jednakże ze względu na przewagę nasyconych kwasów tłuszczowych, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym schorzeń układu sercowo-naczyniowego, i możliwy wpływ na wzrost stężenia cholesterolu w surowicy krwi, w tym frakcji LDL, warto zachować ostrożność, wykorzystując olej kokosowy jako produkt spożywczy.
Z pewnością jednak wyjątkowe właściwości oleju kokosowego warto wykorzystywać w codziennej pielęgnacji, jako kosmetyk wspierający kondycję włosów i odżywiający ciało.
Warto zwrócić uwagę, iż w wielu aspektach potrzeba dodatkowych badań, aby potwierdzić lub zaprzeczyć działaniu oleju kokosowego na poszczególne dziedziny życia.
Bibliografia:
