Olej z wiesiołka to źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, które mogą wykazywać prozdrowotne właściwości i korzystnie wpływać na organizm człowieka. Pozyskiwany jest z drobnych nasion wiesiołka i może być wykorzystywany w wielu dziedzinach życia - zarówno w kosmetyce, jak i jako wsparcie wśród osób na redukcji.
Dlaczego jako źródło kwasu gamma-linolenowego warto wybrać właśnie olej z wiesiołka? I jakimi konkretnie właściwościami wyróżnia się olej z wiesiołka na tle innych olejów roślinnych?
Olej z wiesiołka - co to takiego?
Wiesiołek to roślina z rodziny wiesiołkowatych, w której wyróżnić można około 120 różnych gatunków roślin. Pochodzi z Ameryki Północnej, skąd rozprzestrzenił się na inne kontynenty. Do Europy wiesiołek trafił w XVII wieku.
Dwie najpopularniejsze rośliny z rodziny wiesiołkowatych, z których najczęściej pozyskuje się olej, to:
- wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis),
- wiesiołek dziwny (Oenothera paradoxa).
Rośliny te mają pojedyncze łodygi i osiągają wysokość od 50 do 150 cm. Charakterystyczne dla wiesiołka są żółte, zebrane w zgrabne kwiatostany kwiaty, które w ciągu dnia pozostają przymknięte, a otwierają się na wieczór. Z tą właściwością związana jest też ich nazwa - tradycyjnie kwiaty wiesiołka określa się mianem „świecy nocnej”, a angielska nazwa wiesiołka „evening primrose” oznacza dosłownie „wieczorną prymulkę”.
Choć w ziołolecznictwie można wykorzystywać właściwie wszystkie części rośliny, najbardziej docenianym elementem są zebrane w podłużnych torebkach drobne nasiona (w jednej torebce może być aż 230 nasion) – to one posiadają najwięcej cennych właściwości o prozdrowotnym charakterze, i to właśnie one mogą stanowić surowiec do produkcji oleju.
Olej z wiesiołka był dawniej powszechnie wykorzystywany jako środek na stłuczenia, rany i zmiany skórne, a także jako wsparcie w w walce z hemoroidami, bólem gardła czy problemami trawiennymi. A jak jest dzisiaj?
Prozdrowotne właściwości oleju z wiesiołka - z czego wynikają?
Olej z wiesiołka może mieć duży potencjał prozdrowotny ze względu na unikalny skład, w porównaniu do innych olejów roślinnych.
Ponad 80% kwasów tłuszczowych w oleju z wiesiołka mogą stanowić niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), z czego 70% to kwas linolowy, a około 10% - kwas gamma-linolenowy (GLA) - to przede wszystkim zawartości kwasu gamma-linolenowego olej z wiesiołka może zawdzięczać szereg korzystnych właściwości.
Istnieją oleje roślinne, które zawierają więcej GLA niż olejek z wiesiołka. Dlaczego więc warto korzystać akurat z tego oleju?
Olej z wiesiołka może zawierać 7-10 g GLA w 100 g olejku, natomiast olej z ogórecznika lekarskiego – 18-26 g, a olej z czarnej porzeczki – 12-20 g. Jednak to właśnie olejek z wiesiołka wyróżnia się bardzo wysoką biodostępnością GLA i efektywniejszym działaniem, w porównaniu do innych olejów roślinnych, mimo niższego stężenia kwasu gamma-linolenowego.
Wynikać to może przede wszystkim z budowy cząsteczek triacylogliceroli, które tworzą tłuszcz. Każdy triacyloglicerol posiada 3 miejsca, w których kwas tłuszczowy może zostać przyłączony, Od położenia kwasu tłuszczowego w cząsteczce i od rodzaju sąsiadujących kwasów tłuszczowych zależy, jak efektywnie zostaną one strawione i wykorzystane przez organizm. Położenie GLA w triacyloglicerolach olejku z wiesiołka oraz niska zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych są preferowane przez lipazę trzustkową, co wyraźnie zwiększa jego wartość biologiczną.
Na korzystne działanie olejku z wiesiołka może wpływać także obecność antyoksydacyjnej witaminy E, fitosteroli, polifenoli oraz składników mineralnych, takich jak cynk, selen, magnez czy wapń. Za stosowaniem olejku z wiesiołka jako źródła GLA przemawia więc zarówno ilość kwasów tłuszczowych, jak i jakość oleju.
Właściwości i działanie oleju z wiesiołka
Substancje aktywne obecne w oleju z wiesiołka mogą działać prozdrowotnie na organizm człowieka, przyczyniając się do poprawy odporności, łagodzenia dolegliwości bólowych, jak również wspierania urody i kondycji skóry, włosów oraz paznokci.
Polecane produkty z olejem z wiesiołka
Olej z wiesiołka a odporność
Obecne w oleju z wiesiołka niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe mogą wspierać prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, a tym samym mogą wzmacniać odporność organizmu. Zawarte w produkcie związki mogą również sprzyjać detoksykacji ustroju, niwelując szkodliwe substancje i zmniejszając stężenia metali ciężkich, takich jak ołów czy kadm.
Jakby tego było mało, olej z wiesiołka może łagodzić dolegliwości reumatyczne i pobudzać tkanki do regeneracji. Substancja może być stosowana również w problemach o podłożu zapalnym.
Olej z wiesiołka a cholesterol i układ krążenia
Olej z wiesiołka może pozytywnie wpływać na gospodarkę lipidową, oddziałując na zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego w surowicy krwi, a także jego frakcji LDL i trójglicerydów. Jednocześnie produkt może przyczynić się do wzrostu stężenia frakcji HDL cholesterolu. Tym samym olej może działać kardioprotekcyjnie, zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy czy choroby niedokrwiennej serca.
Dzięki bogactwu substancji czynnych w oleju z wiesiołka produkt może także przyczyniać się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, rozszerzenia naczyń krwionośnych i poprawy przepływu krwi, jak również może wykazywać działanie antyagregacyjne na płytki krwi.
Olej z wiesiołka a układ nerwowy
Kwasy nienasycone zawarte w oleju z nasion wiesiołka mogą pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie centralnego układu nerwowego, wspierając pamięć, koncentrację i procesy myślowe, a także korzystnie wpływając na samopoczucie.
Olej z wiesiołka a skóra, włosy i paznokcie
Olej z wiesiołka, m.in. dzięki zawartości kwasu gamma-linolenowego, może korzystnie wpływać na kondycję skóry, dbając o jej nawilżenie i odpowiednie odżywienie. Substancja może być pomocna w przypadku atopowego zapalenia skóry czy łuszczycy. Ponadto olej z nasion wiesiołka można wykorzystywać również jako wsparcie w przypadku występowania egzemy, trądziku, alergii skórnej czy suchej skóry.
Włączenie do diety oleju z wiesiołka i odpowiednia podaż GLA, może zmniejszyć suchość skóry, utratę elastyczności i podatność na powstawanie zmarszczek. Jednocześnie związek może wpływać na zmniejszenie suchości i świąd skóry, a tym samym przyczynić się do mniejszej ilości podrażnień.
Kwasy tłuszczowe obecne w wiesiołku mogą także dbać o prawidłową kondycję płytki paznokciowej oraz o odpowiedni poziom nawilżenia skóry głowy. Olej z wiesiołka może neutralizować swędzenie skalpu i zmniejszać częstotliwość występowania łupieżu. Produkt i zawarte w nim substancje mogą odżywiać włosy, zmniejszając ich tendencję do przetłuszczania.
Olej z wiesiołka a odchudzanie
Olej z wiesiołka może wspierać trawienie i przyspieszać przemianę materii. Jednocześnie zawarte w produkcie kwasy GLA mogą uaktywniać funkcje brunatnej tkanki tłuszczowej i wspierać spalanie zbędnego tłuszczu, przekształcając go w energię. Tym samym olej z wiesiołka może wielotorowo wspomagać procesy redukcji masy ciała.
Jak stosować olej z wiesiołka?
Olej z wiesiołka dostępny jest w różnych postaciach, m.in. jako:
- produkt spożywczy, umieszczony w butelkach z ciemnego szkła,
- preparat dostępny w aptekach w małych buteleczkach, często z pipetą ułatwiającą jego dozowanie,
- suplement diety w kapsułkach.
Wybór odpowiedniego oleju z wiesiołka zależy od preferowanej formy jego stosowania.
Decydując się na wykorzystywanie produktu jako dodatku do dań, takich jak kasze, sałatki czy surówki, warto sięgać po nierafinowany, tłoczony na zimno olej z wiesiołka. Warto wówczas pamiętać, iż taki olej nie nadaje się do smażenia, a jedynie do spożywania na zimno. Po otwarciu produkt musi być przechowywany w lodówce, a okres jego przydatności jest dość krótki, gdyż kwasy tłuszczowe w nim zawarte mogą szybko się utleniać (jełczeć) pod wpływem tlenu, światła i temperatury.
Olej z wiesiołka w kapsułkach może wyróżniać się natomiast dłuższą datą przydatności do spożycia i wygodą stosowania. Warto jednak pamiętać, aby przed zakupem suplementu diety sprawdzić jego skład i zawartość oleju w kapsułce.
Odpowiednia porcja suplementu i dawkowanie zależne są od rodzaju wybranego preparatu i umieszczone przez producenta na opakowaniu wybranego produktu.
W przypadku olejów przeznaczonych do picia zwykle rekomenduje się spożywanie jednej łyżki płynu przed posiłkiem, maksymalnie trzy razy dziennie. Z kolei podczas korzystania z suplementów w postaci kapsułek często zaleca się przyjmowanie 1-2 sztuk dziennie. Wszystko zależy jednak od zastosowanej dawki oleju z wiesiołka w preparacie.
Dziennie rekomenduje się, aby dostarczać do organizmu od 1 do 6 g związku.
Olej z wiesiołka - przeciwwskazania i skutki uboczne
Olej z wiesiołka uznawany jest za bezpieczną substancję, jednak mimo wielu prozdrowotnych właściwości, produkt spożywany w nadmiernych ilościach może także negatywnie wpływać na zdrowie, przyczyniając się do występowania niepożądanych objawów, takich jak nudności, biegunki, bóle brzucha i głowy czy wymioty.
Dlatego bardzo ważne jest zachowanie umiaru i stosowanie się do zaleceń producenta umieszczonych na opakowaniu produktu.
Nie każdy może jednak korzystać z dobrodziejstw oleju z wiesiołka. Produkt nie powinien być stosowany przez osoby, które:
- przyjmują leki na krzepliwość krwi,
- wyróżniają się niską krzepliwością krwi, skłonnością do krwawień i wybroczyn – olej z wiesiołka może je nasilać,
- cierpią na padaczkę.
Olej z wiesiołka może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, dlatego podczas stosowania farmaceutyków warto skonsultować się z lekarzem, w celu omówienia możliwości korzystania z suplementów diety bogatych w olej z wiesiołka.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31497576/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34200727//
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32441049/
- http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2015.4-2.pdf
- https://www.czytelniamedyczna.pl/7140,wielokierunkowe-dzialanie-oleju-z-wiesiolka-na-organizm.html
Data ostatniej aktualizacji: 05.01.2023
