Rokitnik to krzew ozdobny, wyróżniający się bogactwem cennych składników odżywczych. To łatwa w uprawie roślina, która może wspomagać prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia, a także może wykazywać działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Rokitnik cieszy się rosnącym zainteresowaniem wśród konsumentów na całym świecie, a także szerokim zastosowaniem w różnych dziedzinach i gałęziach przemysłu. Jakie właściwości wykazuje roślina? Rokitnik - na co pomaga? Jak stosować rokitnik pospolity?
Spis treści
Co to jest rokitnik?
Rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides), znany również jako rokitnik zwyczajny, to gatunek rośliny z rodziny oliwnikowatych, naturalnie porastający tereny Azji oraz północno-zachodniej Europy. Ze względu na charakterystyczny aromat podobny do ananasa, rokitnik niekiedy określany jest mianem rosyjskiego ananasa.
Rokitnik to światłolubny, ciernisty krzew, który może osiągać nawet 6-7 metrów wysokości. Liście rokitnika rozwijają się skrętolegle i opadają na zimę, niepozorne kwiaty przyjmują żółtą barwę, z kolei oryginalne owoce koloru pomarańczowego, dojrzewają na przełomie września i października, wyróżniając się lekko kwaskowatym, soczystym miąższem.
Rokitnik zwyczajny to łatwa w uprawie roślina, która ma małe wymagania glebowe. Krzew jest odporny na suszę oraz zanieczyszczenia powietrza, a ze względu na dekoracyjne owoce, rokitnik często jest uprawiany jako roślina ozdobna.
Co ciekawe, nazwa rodzajowa rokitnika - Hippophae, wywodzi się ze starożytnej Grecji i w dosłownym tłumaczeniu oznacza lśniącego konia. Wynika to z faktu, iż dawniej owoce rokitnika wykorzystywano jako pokarm dla koni, który przyczyniał się do uzyskania lśniącej i błyszczącej sierści wśród zwierząt.
Rokitnik - składniki i wartości odżywcze
Rokitnik zwyczajny jest rośliną dwupienną uznawaną za skarbnicę wartościowych składników odżywczych. Owoce krzewu wyróżniają się przede wszystkim bogactwem witaminy C - według niektórych źródeł rokitnik może zawierać nawet siedem razy więcej kwasu askorbinowego niż cytryna. Co więcej, roślina stanowi źródło witamin z grupy B, m.in. witaminy B6 czy niacyny, a także dostarcza do ustroju witaminę E oraz witaminę A. Rokitnik zawiera również wiele cennych składników mineralnych - w owocach krzewu można znaleźć m.in. żelazo, magnez, wapń czy potas.
Rokitnik wyróżnia się także bogactwem cennych kwasów tłuszczowych - olej rokitnikowy może być produkowany z nasion rośliny lub z owoców rokitnika. W oleju z rokitnika można znaleźć przede wszystkim kwas linolowy, kwas alfa-linolenowy, a także kwas oleinowy, palmitynowy i stearynowy.
Jakby tego było mało, roślina stanowi źródło wielu wartościowych substancji. Owoce rokitnika dostarczają do organizmu znaczne ilości karotenoidów, takich jak beta-karoten, luteina czy zeaksantyna, a także steroli roślinnych, takich jak beta-sitosterol czy kampesterol. Co więcej, krzew zawiera również polifenole, m.in. kwasy fenolowe i flawonoidy, takie jak kwercetyna czy kemferol. Za najważniejszy związek występujący w rokitniku uznaje się natomiast izoramnetynę, której przypisuje się liczne, cenne właściwości.
Polecane suplementy diety
Rokitnik - właściwości
Rokitnik wyróżnia się bogactwem wartościowych związków, co sprawia, że roślinie przypisuje się liczne, cenne właściwości. Rokitnik - na co pomaga?
Dotychczas przeprowadzone badania naukowe, dotyczące osób z ryzykiem rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, sugerują, że rokitnik może pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie układu krążenia. Roślina może sprzyjać obniżeniu poziomu cholesterolu całkowitego, a także frakcji LDL cholesterolu oraz zmniejszeniu stężenia trójglicerydów. Co więcej, rokitnik może przyczyniać się do zwiększenia poziomu cholesterolu HDL.
Wyniki analiz wskazują również, iż rokitnik może wykazywać właściwości neuroprotekcyjne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, a także może korzystnie oddziaływać na funkcjonowanie układu immunologicznego, zwiększając odporność ustroju i zmniejszając ryzyko rozwoju infekcji. Związki zawarte w roślinie mogą także odgrywać istotną rolę we właściwym funkcjonowaniu błon śluzowych, a także mogą wspomagać prawidłowe widzenie. Przeprowadzone badania informują, że olej z rokitnika może łagodzić objawy zespołu suchego oka, takie jak pieczenie czy uczucie suchości.
Ze względu na bogactwo przeciwutleniaczy, rokitnik może działać antyoksydacyjnie, przyczyniając się do neutralizowania wolnych rodników i reaktywnych form tlenu, a także do zmniejszania stresu oksydacyjnego i spowolnienia procesów starzenia.
Rokitnik może również działać przeciwzapalnie, przeciwłuszczycowo, a także przeciwatopowo. Tym samym uznaje się, iż roślina może pozytywnie oddziaływać na kondycję skóry. Wyniki badań wskazują, że rokitnik pospolity może zmniejszać widoczność zmian skórnych wśród osób zmagających się z łuszczycą, a także może skracać czas gojenia się ran i redukować widoczność przebarwień. Roślinie przypisuje się również właściwości fotoochronne, co wynika z faktu, iż olej z rokitnika może zmniejszać negatywny wpływ promieniowania UV na komórki ludzkiej skóry. Dodatkowo analizy wskazują, że olej z rokitnika może korzystnie wpływać na krążenie krwi, wykazywać działanie regeneracyjne i naprawcze, a także może ułatwiać dotlenienie skóry.
Rokitnik - zastosowanie
Rokitnik pospolity wyróżnia się szerokim zastosowaniem - roślina jest wykorzystywana jako preparat nutraceutyczny, składnik kosmetyków, a także suplementów diety. Owoce oraz liście rokitnika zwyczajnego są stosowane m.in. do produkcji kremów nawilżających, maseczek do twarzy, szamponów do włosów, balsamów do ciała, a także płynów do higieny jamy ustnej.
Co więcej, krzewy rokitnika są używane w ochronie środowiska - ze względu na wysoką odporność rokitnika na zimno czy suszę, a także dzięki zdolności wiązania azotu w glebie, roślina jest wykorzystywana do ochrony gleby i wody, a także do tworzenia barier przeciwwiatrowych na obszarach podatnych na erozję.
Owoce rośliny są stosowane również w kuchni i przemyśle spożywczym - liście rokitnika są wykorzystywane do produkcji herbaty, z kolei owoce krzewu są używane do wytwarzania soków, dżemów czy galaretek. Z kolei z nasion rośliny wytwarza się cenny olej rokitnikowy. Rokitnik jest stosowany także do produkcji napojów alkoholowych - nalewki z rokitnika mogą wspomagać prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, poprawiając pracę żołądka. Surowiec stosuje się także do produkcji wina czy piwa.
Co ciekawe, orzeźwiające napoje z rokitnika wykorzystywano w 1992 roku podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu jako oficjalne napoje chińskich sportowców. Soki z rokitnika stanowiły natomiast istotny element diety indyjskich żołnierzy podczas pracy w bardzo niskich temperaturach.
Rokitnik - przeciwwskazania i skutki uboczne
Rokitnik pospolity to naturalny produkt, który jest uznawany za związek bezpieczny dla człowieka. Stosowanie rośliny w umiarkowanych ilościach, w formie świeżych owoców czy suplementów diety, nie powinno przyczyniać się do występowania niepożądanych objawów. Nadmierna podaż produktów może natomiast powodować biegunki, nudności i wymioty, a także, ze względu na wysoką zawartość witaminy C w owocach rokitnika, może przyczynić się do zwiększenia stężenia kwasu szczawiowego we krwi, co może zwiększać ryzyko powstawania szczawianowych kamieni nerkowych. Nadmierna podaż oleju z rokitnika może natomiast prowadzić do hiperwitaminozy i nadmiernej podaży witaminy A.
Choć ogólnie rokitnik zwyczajny jest uznawany za bezpieczną roślinę, ze stosowania owoców krzewu oraz oleju z rokitnika powinny zrezygnować osoby zażywające leki rozrzedzające krew, a także cierpiące na stany zapalne wątroby, pęcherzyka żółciowego czy trzustki.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32466930/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31228942/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36043374/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28526097/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33783272/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34501575/
