Spirulina to mikroskopijna alga, która cieszy się coraz większą popularnością na całym świecie. To cyjanobakteria, której potencjalne, prozdrowotne właściwości budzą spore zainteresowanie wśród naukowców, sprawiając, że spirulina stanowi obiekt licznych badań naukowych. Dotychczas przeprowadzone analizy sugerują, że zielono-niebieska alga może korzystnie wpływać na pracę układu sercowo-naczyniowego, a także może pozytywnie oddziaływać na gospodarkę węglowodanową i proces redukcji masy ciała. Jakie jeszcze właściwości wykazuje spirulina? Źródłem jakich składników odżywczych jest spiralna alga? Jakie jest zastosowanie cyjanobakterii? Czy suplementacja spiruliny jest bezpieczna?
Spis treści
Spirulina - co to takiego?
Spirulina to wielokomórkowa, nitkowata i prokariotyczna alga o zielono-niebieskiej barwie, która charakteryzuje się spiralnym kształtem, któremu zawdzięcza swoją nazwę. To glon porastający czyste i ciepłe zbiorniki wodne - do głównych siedlisk spiruliny zaliczyć można Ocean Spokojny w pobliżu Japonii i Hawajów, a także duże jeziora słodkowodne, takie jak jezioro Czad w Afryce, jezioro Klamath w Ameryce Północnej, czy również jezioro Titicaca w Ameryce Południowej. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, spirulinę charakteryzuje się jako cyjanobakterię z rodzaju Arthrospira, a mianem spiruliny określa się dwa gatunki sinic, takie jak Arthrospira platensis i Arthrospira maxim.
Historia algi sięga czasów Azteków, a zgromadzone dane sugerują, że w XVI wieku spirulina była zbierana z jeziora Texcoco i spożywana na terenie dzisiejszego Meksyku. Jednak na skalę przemysłową cyjanobakterie zaczęto wykorzystywać w latach 70.-tych, a w 1967 roku alga została uznana przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Mikrobiologii Stosowanej za przyszłościowe źródło pożywienia. Z kolei pierwszy suplement diety zawierający związek wprowadzono do obrotu w 1979 roku.
Spirulina coraz częściej wykorzystywana jest jako dodatek do różnego rodzaju produktów. Mikroskopijna alga występuje w żywności, a także w kosmetyce czy w formie suplementów diety. Światowa produkcja spiruliny odbywa się natomiast na specjalnych farmach glonów w krajach takich jak Stany Zjednoczone, Tajlandia, Indie, Japonia czy Chiny.
Spirulina - wartości odżywcze i skład
Spirulina, zaliczana do żywności funkcjonalnej, coraz częściej określana jest mianem super foods, czyli super żywności, co wynika z faktu, iż alga wyróżnia się nie tylko ciekawym i intensywnym smakiem, ale również bogactwem wartościowych składników odżywczych, które są łatwo przyswajalne przez organizm człowieka. To przyjazna dla środowiska alga, która nie potrzebuje żyznej ziemi, a co więcej, charakteryzuje się szybkim wzrostem i niewielkimi potrzebami energetycznymi. Uprawa spiruliny wymaga także znacznie mniejszej ilości wody niż białko sojowe czy kukurydziane.
Obecność poszczególnych składników odżywczych w spirulinie może być zróżnicowana w zależności od obszaru jej produkcji, a także klimatu i zasolenia wody. Procedury zbiorów mogą natomiast mieć wpływ na zawartość witamin, składników mineralnych oraz substancji fitopochodnych w glonach.
W spirulinie można znaleźć przede wszystkim białko, które stanowi ok. 70% suchej masy produktu i wyróżnia się wartościowym składem aminokwasowym, stanowiąc pełnowartościowe źródło protein.
Dodatkowo cyjanobakteria zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, takie jak np. kwas gamma-linolenowy.
Stanowi bogate źródło witamin i składników mineralnych - m.in.:
- witaminę A,
- witaminę C,
- witaminy z grupy B,
- potas,
- cynk,
- żelazo,
- magnez,
- jod.
Co więcej, spirulina zawiera znaczne ilości chlorofilu, który odpowiada za intensywną barwę algi, a także innych fitoskładników, takich jak zeaksantyna, luteina czy c-fikocyjanina.
Przeczytaj też: Superfoods - wartościowe produkty spożywcze czy popularne hasło marketingowe?
Polecane produkty zawierające spirulinę
Spirulina - na co? Właściwości i działanie spiruliny
Interesujący skład spiruliny sprawia, że alga cieszy się coraz większym zainteresowaniem, nie tylko wśród konsumentów, ale również w gronie naukowców i badaczy. Dotychczas przeprowadzone dane sugerują, że spirulina może wykazywać właściwości hipotensyjne, wpływając na ciśnienie krwi i przyczyniając się do znacznego obniżenia wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, co może wynikać z faktu, iż mikroalga wykazuje zdolność do uwalniania substancji, które mogą przyczyniać się do rozszerzania naczyń krwionośnych, a jednocześnie wyróżnia się potencjałem do hamowania wydzielania związków, które odpowiadają za ich zwężenie.
Spirulina może również wykazywać właściwości hipolipidemiczne, obniżając stężenie cholesterolu całkowitego i zmniejszając poziom frakcji LDL w ustroju, a także przyczyniając się do redukcji stężenia trójglicerydów i zwiększenia poziomu frakcji cholesterolu HDL w surowicy krwi. Dodatkowo składnik może też działać hipoglikemicznie, wspomagając normalizowanie poziomu glukozy we krwi wśród osób borykających się z cukrzycą typu II, co prawdopodobnie wynika z faktu, iż spirulina może stymulować wydzielanie insuliny z komórek beta trzustki. Tym samym wydaje się, iż mikroskopijna alga może być pomocna w profilaktyce zespołu metabolicznego.
Co więcej, cyjanobakteria z rodzaju Arthrospira może wykazywać potencjał antyoksydacyjny, neutralizując wolne rodniki i reaktywne formy tlenu oraz zmniejszając stres oksydacyjny, a także opóźniając procesy starzenia się organizmu. Dodatkowo spirulina może wykazywać działanie przeciwzapalne, a także może działać przeciwdrobnoustrojowo i przeciwwirusowo, m.in. poprzez poprawę markerów stanu zapalnego, czy hamowanie ekspresji i wydzielania cytokin prozapalnych, co może wynikać z obecności w spirulinie związków fenolowych, a także fikocyjanin. Mikroskopijne algi mogą również działać immunostymulująco, a także mogą zwiększać aktywność makrofagów i pozytywnie oddziaływać na układ immunologiczny, promując wzrost korzystnych bakterii.
Cyjanobakteria może także wpływać na pracę mózgu, wykazując właściwości neuroprotekcyjne. Wstępne badania kliniczne sugerują, że spirulina może zmniejszać zmęczenie psychiczne i korzystnie oddziaływać na funkcje poznawcze. Niektóre dane informują również, że zielono-niebieska alga może przyczyniać się do zwiększenia wytrzymałości wysiłkowej i poprawy wydajności wśród osób aktywnych fizycznie, nawet w ciągu kilku godzin po pierwszej suplementacji.
Jakby tego było mało, substancja może pozytywnie wpływać na skład mikroflory jelitowej. Dodatkowo zgodnie z wynikami badań naukowych, uznaje się, iż suplementacja spiruliny może być pomocna w kontroli i zapobieganiu nadmiernej masy ciała. Dotychczas uzyskane dane sugerują, że spirulina może zmniejszać apetyt, a także przyczyniać się do redukcji obwodu talii i masy ciała, a także do zmniejszenia wartości wskaźnika BMI.
Spirulina - zastosowanie. Dla kogo spirulina?
Spirulina może mieć znaczenie biologiczne, a także ekonomiczne, gdyż alga charakteryzuje się szerokim zastosowaniem - cyjanobakteria wykorzystywana jest zarówno w przemyśle spożywczym, jak i farmaceutycznym, biopaliwowym, kosmetycznym czy rolniczym. Substancja wykorzystywana jest m.in. w produkcji przekąsek i ciastek, a także podczas wytwarzania napojów funkcjonalnych, produktów mlecznych, makaronów, olejów czy suplementów diety. Spirulina używana jest również jako barwnik, a także jako składnik paszy dla zwierząt.
Spirulina występuje w postaci proszku, płynu, oleju, tabletek i kapsułek, pomagając zaspokoić popyt na różnorodność, a jednocześnie stanowiąc wysoce pożywną żywność i źródło wartościowych składników odżywczych. Mikroskopijna alga uznawana jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jeden z najważniejszych superfoods, który jest wykorzystywany przez NASA podczas wypraw kosmicznych, a także może okazać się pomocny w walce z niedożywieniem na świecie.
Spirulina - dawkowanie i stosowanie
Suplementy diety zawierające spirulinę najczęściej są dostępne w postaci spiruliny w proszku lub w formie tabletek, co umożliwia bezproblemowe wykorzystanie składnika w codziennym jadłospisie. Sproszkowaną spirulinę można wykorzystywać jako dodatek do koktajli, shake'ów, a także sosów czy past kanapkowych. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż zielono-niebieska cyjanobakteria wyróżnia się intensywnym aromatem o rybim posmaku - dla osób, którym charakterystyczny smak może przeszkadzać, dobrym rozwiązaniem może być stosowanie spiruliny w formie łatwych do połknięcia tabletek.
W badaniach naukowych wykorzystuje się różne dawki spiruliny, a niektóre dane sugerują, że już niewielka porcja składnika może pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie organizmu człowieka.
Spirulina - jak długo stosować?
Czas suplementacji może zależeć od celu stosowania spiruliny - w analizach naukowych skupiających się na wsparciu procesu odchudzania algę przyjmowano przez ok. 12 tygodni, z kolei w badaniach sprawdzających wpływ związku na wytrzymałość wysiłkową, efekty zaobserwowano już po kilku godzinach od przyjęcia pierwszej dawki preparatu.
Decydując się na stosowanie suplementów diety zawierających cyjanobakterię z rodzaju Arthrospira warto sięgać po sprawdzone preparaty i kierować się wytycznymi producenta, zwracając uwagę, aby nie przyjmować spiruliny w nadmiernych ilościach.
Spirulina - przeciwwskazania i skutki uboczne
Spirulina to składnik, który naturalnie występuje w przyrodzie, dlatego też suplementacja cyjanobakterii uznawana jest za bezpieczną dla zdrowia człowieka i nie powinna przyczyniać się do występowania niepożądanych działań. Niektóre dane sugerują, iż na początku suplementacji można zaobserwować występowanie łagodnych dolegliwości trawiennych, takich jak wzdęcia czy gazy, jednak objawy mijają po krótkim czasie stosowania preparatów ze spiruliną.
Ponieważ mikroskopijna alga stanowi źródło jodu, szczególną ostrożność powinny zachować osoby borykające się z nadczynnością tarczycy. Z suplementów diety zawierających spirulinę powinny natomiast zrezygnować osoby uczulone na wodorosty czy owoce morza, a także osoby, które cierpią na zaburzenia krzepliwości krwi, borykają się z chorobami autoimmunologicznymi czy też chorują na fenyloketonurię.
Warto pamiętać, iż preparaty bogate w spirulinę, choć mogą dostarczyć do organizmu człowieka znaczne ilości cennych składników, nie zastąpią zdrowego i zbilansowanego jadłospisu, a jedynie mogą stanowić wartościowe uzupełnienie diety. Ponadto w przypadku występowania jakichkolwiek chorób czy dolegliwości, przed rozpoczęciem stosowania preparatów ze spiruliną, warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym, aby omówić ewentualne interakcje cyjanobakterii z przyjmowanymi lekami.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26262693/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37213142/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33233059/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28182098/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34067317/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28431534/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36080350/
