Wit K2 dla zdrowia serca i kości - jak ważną rolę odgrywa?

Wit K2 odpowiada za proces krzepnięcia krwi, ale na tym nie kończy się jej rola. Bez wit K2 nie ma prawidłowej gospodarki wapniem. Dlaczego wit K2 jest ważna dla zdrowia? Czym różni się od wit K1? Czy wit K2 występuje powszechnie w żywności? Jakie są przeciwwskazania do stosowania wit K2?

Co to jest wit K2?

Wit K2 należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Do jej podstawowych funkcji zalicza się udział w wytwarzaniu protrombiny niezbędnej w procesie krzepnięcia krwi oraz regulowanie gospodarki wapniowej, co ma bardzo duże znaczenie dla stanu kości, zębów i zdrowia układu krążenia. Wit K2 wraz z wit K1 tworzy witaminę K. Jednak coraz częściej rozróżnia się obie te substancje, ponieważ liczne dowody naukowe wskazują na odmienny wpływ obu form na zdrowie. Ponadto wit K2 prezentuje kilka podtypów różniących się ilością jednostek izoprenoidowych w łańcuchu bocznym. Może być ich od 4 do 13. Wśród związków wchodzących w skład wit K2 największe znaczenie mają podtypy MK-4 i MK-7, zawierające odpowiednio 4 i 7 jednostek izoprenoidowych. W czasach, gdy witamina K została odkryta, czyli ok. 1930 roku, nazwano ją czynnikiem koagulującym, stąd symbol witaminy.

Wit K1 (filochinon) występuje w zielonych warzywach liściastych i warzywach kapustnych, a wit K2 (menachinon) – w produktach zwierzęcych i żywności fermentowanej, a także jest wytwarzana przez mikrobiom jelitowy.

Polecane produkty z witaminą K2

Zapotrzebowanie na wit K2

Według norm żywienia dla populacji Polski zalecane spożycie wit K ustalone jest na poziomie wystarczającego spożycia (AI) i jedynie dla wit K1. Nie ma osobnych zaleceń dotyczących wit K2. Natomiast nic nie stoi na przeszkodzie, aby zapotrzebowanie organizmu pokrywać wit K2. Zapotrzebowanie na wit K jest zależne od wieku, masy ciała i płci.

Rola witaminy K2 w organizmie

Podstawową rolą witaminy K2 w organizmie jest wytwarzanie protrombiny – czynnika umożliwiającego krzepnięcie krwi – a także kontrolowanie gospodarki wapniem. Witamina K2 odpowiada za wapnienie kości, a zapobiega wapnieniu naczyń krwionośnych i nerek.

Witamina K2 a zdrowie kości i zęby

Witamina K2 aktywuje wiązanie wapnia przez dwa białka – białko macierzy GLA i osteokalcynę, które pomagają budować i utrzymywać prawidłową mineralizację kości wapniem. Utrata wapnia w kościach jest powszechnym problemem nasilającym się w wyniku starzenia, w szczególności wśród kobiet w wieku pomenopauzalnym. Badania naukowe potwierdzają, że przyjmowanie witaminy K2 znacznie obniża tempo demineralizacji kości wraz z wiekiem i zmniejsza częstość złamań – kręgosłupa o 60%, bioder o 77%, a złamań pozakręgowych o 81%.

Podobnie jak w przypadku kości, witamina K2 działa na zęby. Osteokalcyna aktywowana przez witaminę K2 uruchamia mechanizm, który stymuluje wzrost nowej zębiny, czyli zwapnionej tkanki pod szkliwem zębów.

Witamina K2 a zdrowie serca

Wapń gromadzący się w tętnicach, szczególnie tych blisko serca, jest ogromnym czynnikiem ryzyka chorób serca. Witamina K2 zapobiega odkładaniu się wapnia w tętnicach, poprawiając ich elastyczność i zmniejszając prawdopodobieństwo incydentów sercowo-naczyniowych. Prawidłowe spożycie witaminy K2 zmniejsza ryzyko zwapnienia tętnic o 52%, a śmierci z powodu chorób serca – o 57%. Przyjmowanie każdych dodatkowych 10 μg witaminy K2 na dobę zmniejsza ryzyko chorób serca o 9%.

Ponadto coraz więcej mówi się o roli witaminy K2 w prewencji nowotworów, zapobieganiu i leczeniu cukrzycy typu 2, a także niepokoju i depresji. Te obszary wymagają jednak dokładniejszych badań.

Suplementy z witaminą K2 – przeciwwskazania

Według polskiego ustawodawstwa w suplementach diety może znajdować się zarówno witamina K1, jak i K2. Maksymalna dawka witaminy K w suplementach wynosi 200 μg, natomiast nie ustalono maksymalnego bezpiecznego poziomu spożycia, ponieważ przyjmowanie witaminy K nawet w gramowych dawkach nie powodowało żadnych skutków ubocznych. Dla większości osób nie ma żadnych przeciwwskazań do przyjmowania witaminy K2. Witamina K2 występuje powszechnie w suplementach diety w połączeniu w witaminą D3 i wapniem, a także samodzielnie. Dostępne są tabletki, kapsułki i krople.

Jedyną grupą, która nie powinna stosować suplementacji witaminą K2 są osoby, które przyjmują środki przeciwzakrzepowe z grupy antagonistów witaminy K (warfarynę i acenokumarol), bowiem już 10 μg witaminy K ogranicza skuteczność tych leków.

W czym występuje witamina K2 – źródła w żywności

Witamina K2 w największych ilościach jest obecna w wątrobach zwierząt (głównie MK-4), w mięsie, serach i innych mlecznych produktach fermentowanych (głównie MK-9), w żółtku jaj, maśle i śmietanie.

Do najbogatszych źródeł witaminy K2 zalicza się:

• wątroba wołowa – 106 μg/100 g,
• wieprzowina – 69 μg/100 g,
• kurczak – 60 μg/100 g,
• pasta z wątróbki gęsiej – 369 μg/100 g,
• bekon – 35 μg/100 g,
• wołowina – 9,4 μg/100 g,
• wątroba wieprzowa – 7,8 μg/100 g,
• pierś kaczki – 5,5 μg/100 g,
• nerki wołowe – 5,7 μg/100 g,
• wątroba kurczaka – 13 μg/100 g,
• sery żółte – 50-60 μg/100 g,
• sery twarde, np. parmezan – ok. 90 μg/100 g,
• ser z niebieską pleśnią – 36 μg/100 g,
• żółtko jaja – 34 μg/100 g,
• masło – 21 μg/100 g,
• śmietana – 9 μg/100 g,
• natto (tradycyjne japońskie danie ze sfermentowanej soi) – 1103 μg/100 g.

Oprócz źródeł pokarmowych organizm pozyskuje niewielkie ilości witaminy K2 poprzez produkcję bakteryjną w jelicie grubym. Ze względu na niską biodostępność nie jest to jednak dobre źródło witaminy K2. Jej produkcję osłabia dodatkowo częste przyjmowanie antybiotyków. Żywność dostarcza przede wszystkim witaminy K1. Co prawda w organizmie może zachodzić konwersja witaminy K1 do K2, ale proces ten jest bardzo mało efektywny. Wiadomo natomiast, że aktywność witamin K2 i K1 jest nieco inna. W przypadku, gdy w organizmie występuje niedobór witaminy K2 lub w stanach zwiększonego zapotrzebowania na nią konieczna może być suplementacja, gdyż pokrycie zapotrzebowania dietą bywa problematyczne.