Imbir, choć najczęściej wykorzystywany jest jako aromatyczna przyprawa, może stanowić również jeden z najlepiej przebadanych, naturalnych, prozdrowotnych surowców. Współczesna nauka potwierdza wiele jego tradycyjnych zastosowań.
Jakie właściwości może wykazywać imbir? Jak spożywać korzeń rośliny i w jakich ilościach, żeby wzmocnić organizm?
Imbir – historia i pochodzenie
Imbir (Zingiber officinale) zaliczany jest do przypraw. Jednak nie byle jakich, bo najzdrowszych przypraw na świecie. Spokrewniony jest z kurkumą i kardamonem. Pochodzi z południowych części starożytnych Chin, skąd rozprzestrzenił się do Indii oraz pozostałych regionów Azji. Do Afryki roślina trafiła wraz z ekspansją arabską. Natomiast w Europie kłącze pojawiło się po raz pierwszy w okolicach I wieku, jako przedmiot handlu z Indiami. Współcześnie to właśnie Indie uznawane są za największego producenta imbiru na świecie.
Imbir znany był już w starożytnej Grecji, gdzie jadano go podczas obfitych uczt, aby uniknąć mdłości. Jego właściwości opisywał starożytny lekarz grecki Dioscorides oraz botanik i filozof rzymski Piliniusz Starszy. Największe znaczenie roślina miała w medycynie indyjskiej, chińskiej i perskiej. Kłącze wykorzystywano w leczeniu wielu chorób i dolegliwości, m.in. niestrawności, wzdęć, nudności, wrzodów, zapalenia stawów czy zapalenia płuc.
Częścią jadalną rośliny są widlasto rozgałęzione korzenie, które mogą tworzyć podłużne bulwy pokryte jasnobrązową, grubą i pomarszczoną skórką. Nazwa botaniczna imbiru wywodzi się z greki i oznacza "w kształcie poroża jelenia", co nawiązuje do wyglądu kłączy. Imbir wyróżnia się charakterystycznym, ostrym, korzennym i orzeźwiającym smakiem. Za intensywny aromat rośliny odpowiada bowiem związek, znany jako zingiberol, który stanowi podstawowy składnik olejku imbirowego.
Polecane produkty z imbirem
Imbir - substancje obecne w kłączu rośliny
Do tej pory z kłącza imbiru udało się wyodrębnić 115 składników fitoroślinnych. Najważniejszym z nich jest 6-gingerol, a ponadto w roślinie można wyróżnić gingerole, shogaole, paradole, galanolakton, olejki eteryczne (zingiber i zingiberol) oraz skrobię i kwasy organiczne, takie jak kwas szczawiowy, jabłkowy czy bursztynowy.
Największe znaczenie wśród substancji czynnych obecnych w imbirze mogą wykazywać gingerole – substancje te mogą działać przeciwzapalnie i mogą redukować stres oksydacyjny.
W korzeniach rośliny można znaleźć także niewielkie ilości witamin i składników mineralnych, m.in. witaminę C, witaminy z grupy B, wapń, fosfor, żelazo i cynk.
Właściwości i działanie imbiru
Korzeniowi imbiru przypisuje się wiele właściwości prozdrowotnych, a uzyskane niegdyś obiecujące wyniki badań spowodowały, że zainteresowanie naukowców działaniem imbiru znacznie wzrosło w ostatnich dziesięcioleciach.
Jakie właściwości może wykazywać imbir?
Imbir a mdłości i wymioty
Imbir może być skutecznym wsparciem w łagodzeniu mdłości i wymiotów. Badania wykazały że roślina może być pomocna w zmniejszeniu częstotliwości wymiotów i nudności wśród kobiet w ciąży.
Imbir może być również skuteczny w redukowaniu wymiotów przy zakażeniu retrowirusami. Może także być wykorzystywany do hamowania mdłości wśród osób z chorobą lokomocyjną - kłącze rośliny często stanowi składnik preparatów stosowanych w chorobie lokomocyjnej.
Imbir a układ trawienny
Imbir może poprawiać trawienie, wpływając na czynność żołądka, pobudzając jego pracę oraz wytwarzanie śliny i żółci. Dodatkowo stosowanie rośliny może być pomocne w przypadku niestrawności, gdyż imbir może okazać się cennym wsparciem po obfitym posiłku, przyspieszając wchłanianie składników pokarmowych. Roślina może być pomocna także wśród osób cierpiących na wzdęcia.
Imbir a przeziębienie
Świeży imbir może być stosowany w terapii infekcji wirusowych, które często wiążą się z infekcjami górnych dróg oddechowych. Ponadto roślina może hamować wzrost wielu bakterii, m.in. tych, które przyczyniają się do rozwoju zapalenia gardła.
Imbir często wykorzystywany jest również jako składnik "złotego mleka", czyli naturalnej mikstury o właściwościach rozgrzewających, która może łagodzić objawy przeziębienia.
Działanie przeciwzapalne imbiru
Imbir może wykazywać działanie przeciwzapalne, a przyjmowanie rośliny może korzystnie oddziaływać na obniżenie stężenia białka C-reaktywnego (CRP), które związane jest z występowaniem stanów zapalnych w organizmie.
Imbir może również zmniejszać wytwarzanie cytokin prozapalnych w ustroju i może wpływać na ekspresję genu FOXP3, który może być związany z występowaniem reumatoidalnego zapalenia stawów. Kłącze rośliny może być pomocne również w stanach zapalnych kości i stawów, gdzie może łagodzić dolegliwości bólowe.
Imbir a cholesterol
Imbir może także wpływać na regulację poziomu cholesterolu w surowicy krwi. Kłącze może obniżać stężenie trójglicerydów oraz cholesterolu całkowitego i jego frakcji LDL we krwi. Niektóre badania sugerują również, iż roślina może zwiększać poziom frakcji HDL cholesterolu.
Imbir a ciśnienie tętnicze krwi
Regularne spożywanie imbiru może pozytywnie wpływać także na ciśnienie tętnicze krwi. Badania naukowe wykazały, iż roślina może przyczyniać się do obniżenia skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi. Ze względu na hipotensyjne działanie kłącza imbiru, można wysunąć wnioski, iż roślina może być wsparciem w terapii nadciśnienia, a to z kolei może zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
Imbir a poziom cukru we krwi
Wyniki badań naukowych sugerują, iż stosowanie suplementów zawierających korzeń imbiru może korzystnie wpływać na stężenie glukozy we krwi, przyczyniając się do obniżenia jej poziomu.
Dodatkowo dane pokazują, że roślina może zmniejszać poziom hemoglobiny glikowanej HbA1c, która uznawana jest za istotny parametr związany z cukrzycą. Stosowanie imbiru może także wpływać na obniżenie poziomu glukozy na czczo wśród osób, które cierpią na cukrzycę typu II.
Imbir a redukcja masy ciała
Imbir może w niewielkim stopniu przyczyniać się do obniżenia masy ciała oraz poprawy wskaźnika WHR, który bazuje na stosunku obwodu talii do obwodu bioder. Właściwości te mogą być związane z możliwym wpływem imbiru na zwiększenie termogenezy i lipolizy tkanki tłuszczowej.
Z kolei spożywanie wody z dodatkiem imbiru może zmniejszać apetyt i ograniczać podjadanie, co może być pomocne w procesie redukcji masy ciała.
Imbir a zespół metaboliczny
Ze względu na wymienione wyżej właściwości prozdrowotne imbiru, można stwierdzić, iż kłącze może być pomocne w terapii zespołu metabolicznego, w którym, niekiedy jednocześnie, mogą występować różne schorzenia, takie jak hiperinsulinemia, cukrzyca typu II, nadciśnienie tętnicze, stany prozapalne czy otyłość brzuszna.
Imbir w kosmetyce
Imbir może być wykorzystywany do produkcji wielu kosmetyków, szczególnie tych bazujących na naturalnych produktach. Kłącze rośliny często stosowane jest jako składnik wykorzystywany w kompozycjach zapachowych perfum lub w kosmetykach przeznaczonych dla mężczyzn.
Roślina może być stosowana także jako składnik balsamów czy olejków, gdyż ze względu na rozgrzewające i pobudzające krążenie właściwości, może ujędrniać skórę i zmniejszać cellulit. Imbir bywa używany również jako element masek i peelingów, a także jako składnik szamponów i odżywek do włosów, gdyż roślina może wzmacniać włosy.
Imbir jako składnik diety
Imbir to popularna przyprawa i składnik różnego rodzaju produktów, który jest powszechnie dostępny na rynku.
Można spotkać się z imbirem w postaci świeżego korzenia, a także w postaci sproszkowanej czy marynowanej. Imbir może występować w formie olejku imbirowego czy herbaty, syropu lub soku. Dostępne są również produkty spożywcze, które zawierają imbir, takie jak piwo, czekolada, słodycze czy imbir kandyzowany. Ponadto roślina może być wykorzystywana również jako suplement diety.
Warto wiedzieć, że 1000 mg sproszkowanego imbiru może odpowiadać 4 g świeżego, startego korzenia imbiru.
Imbir może być stosowany w codziennej diecie jako przyprawa do przygotowywania dań, a także jako dodatek do deserów - np. ciasteczek imbirowych. Świeży korzeń rośliny może być używany jako składnik soków czy koktajli. Z imbiru można przygotować również wywar, który w połączeniu z miodem i cytryną może stanowić wartościowy napój stosowany na przeziębienie.
Dzienna porcja imbiru
Ile imbiru dziennie można jeść? Dawki wykorzystywane w badaniach naukowych niekiedy wynoszą nawet 5 g sproszkowanego imbiru, podawanego w formie kapsułek. Bazując więc na aktualnych danych, warto nie przekraczać tych ilości.
W przypadku występowania nudności czy wymiotów najczęściej rekomenduje się dawki w wysokości 1 g sproszkowanego imbiru lub 4 g świeżego korzenia rośliny. W czasie występowania dolegliwości bólowych związanych z bólami menstruacyjnymi zalecana porcja korzenia wynosi 500 mg i powinna być stosowana trzy razy dziennie. Z kolei w trakcie choroby lokomocyjnej wśród osób dorosłych warto zastosować 1 g sproszkowanego imbiru przed podróżą i ok. 500 mg kłącza co cztery godziny w trakcie jazdy.
Jak przechowywać imbir?
Imbir powinien być przechowywany w lodówce. Nieobrany może zachowywać świeżość przez okres 2 do 4 tygodni. Obrane kłącze rośliny powinno być przechowywane w szczelnie zamkniętym pojemniku.
Imbir może być również przechowywany w zamrażalniku. Wówczas okres jego świeżości może zostać przedłużony nawet do trzech miesięcy.
Skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania imbiru
Imbir uznawany jest za bezpieczną substancję, a skutki uboczne wynikające z obecności imbiru w diecie są niezwykle rzadkie i łagodne. Do niepożądanych dolegliwości, które mogą wystąpić po spożyciu imbiru, można zaliczyć zgagę, biegunkę, dyskomfort żołądka i podrażnienie jamy ustnej.
Istnieją jednak schorzenia i dolegliwości, w czasie których należy zrezygnować ze stosowania kłącza rośliny. Ostrożność powinny zachować osoby cierpiące na stany zapalne i wrzody żołądka, gdyż korzeń imbiru może zwiększać wydzielanie kwasów żołądkowych, a tym samym może nasilać występowanie niepożądanych dolegliwości. Ponadto roślina nie powinna być stosowana przez osoby borykające się z niską krzepliwością krwi - korzeń może ją bowiem dodatkowo obniżać. Z tego powodu również imbir nie powinien być wykorzystywany przez osoby, które mają zaplanowane zabiegi chirurgiczne.
Imbir może wchodzić w interakcje z lekami. Dlatego też osoby, które przyjmują:
- leki przeciwcukrzycowe,
- leki obniżające ciśnienie krwi,
- warfarynę i inne środki zmniejszające krzepliwość krwi,
powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania imbiru.
Można również przypuszczać, iż wysokie dawki imbiru mogą sprzyjać zaostrzeniu kamicy żółciowej, dlatego też osoby cierpiące na to schorzenie również powinny zachować szczególną ostrożność podczas używania imbiru.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29747751/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23612703/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4818021/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27419081/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27806832/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29193411/
Data ostatniej aktualizacji: 19.01.2023
