Żeń-szeń koreański to jedna z odmian żeń-szenia, czyli rośliny określanej często mianem wszechleku. Ze względu na bogactwo substancji biologicznie aktywnych, żeń-szeń koreański wykazuje szerokie spektrum działania i jest wykorzystywany w wielu dziedzinach życia, wspierając m.in. pracę układu odpornościowego czy funkcje seksualne. Jakie jeszcze właściwości może wykazywać żen-szeń koreański? Jakie są odmiany rośliny i jak stosować korzeń byliny?
Spis treści
Czym jest żeń-szeń koreański?
Żeń-szeń koreański (z łac. korean panax ginseng), zwany również czerwonym, to wieloletnia roślina osiągająca ok. 70 cm wysokości, która wyróżnia się masywnym korzeniem, który może mieć nawet 20 cm długości. Naturalnym środowiskiem żeń-szenia koreańskiego są górskie i leśne tereny Azji, takie jak północne Chiny, Mandżuria czy Korea.
Żeń-szeń to roślina znana od wieków. Pierwsze wzmianki o korzeniu pochodzą bowiem z I wieku p.n.e. z chińskich ksiąg, których autorstwo przypisuje się legendarnemu władcy Chin - Shennongowi. Do Europy kłącze trafiło ok. 1610 roku wraz z holenderskimi kupcami, którzy przywieźli żeń-szeń koreański z Japonii. Jednak produkt zyskał popularność w Europie blisko sto lat później, kiedy trafił na królewski dwór, gdzie był wykorzystywany do przyrządzania nalewki dla Ludwika XIV, w celu wzmocnienia jego zdolności płciowych. Warto podkreślić również, że żeń-szeń to roślina o wysokiej randze - w XIX wieku jej wartość 18-krotnie przekraczała wartość złota.
Bylina należy do rodzaju panax, a jej nazwa nawiązuje do tradycyjnych zastosowań rośliny, co w języku greckim oznacza "lek na wszystko". Samo wyrażenie "żeń-szeń" to chińska nazwa "człowiek korzeń", która wiąże się natomiast z wyglądem kłącza, które przypomina ludzką sylwetkę. Żeń-szeń to wyjątkowy surowiec, który występuje w wielu odmianach. Każda z nich wyróżnia się nieco innymi właściwościami, jednak cechą wspólną bylin ginseng jest fakt, iż zawierają substancje czynne, które nie występują w żadnej innej, znanej ludzkości, roślinie.
Żeń-szeń koreański - odmiany
Korean ginseng rośnie bardzo wolno, a w zależności od długości jego uprawy, można wyróżnić trzy rodzaje byliny, takie jak:
- świeży żeń-szeń koreański, który uprawiany jest przez maksymalnie 4 lata,
- biały żeń-szeń koreański, który rośnie więcej niż 4, ale mniej niż 6 lat,
- czerwony żeń-szeń koreański - który uprawiany jest dłużej niż 6 lat.
Ponadto żeń-szeń koreański czerwony, zaraz po zebraniu, poddawany jest działaniu gorącej pary wodnej, a co więcej, nie jest pozbawiony skórki, co wpływa na jego czerwone zabarwienie. Z kolei biały żeń-szeń koreański to wersja rośliny bez skórki, która jest suszona na słońcu zaraz po zbiorach.
Inny sposób obróbki byliny może wpływać nieznacznie na jej skład chemiczny i właściwości - żeń szeń koreański biały wykazuje bowiem delikatniejsze i słabsze działanie niż czerwona forma rośliny. Dlatego też, choć żeń-szeń koreański często potocznie określany jest mianem czerwonego, nomenklatura nie jest do końca prawidłowa, gdyż czerwony żeń-szeń to tak naprawdę jedna z odmian gatunku rośliny.
Żeń-szeń koreański - zawartość substancji biologicznie czynnych
Dotychczas zidentyfikowano około 200 różnych związków obecnych w korzeniu żeń-szenia. Bylina stanowi bogactwo substancji, takich jak m.in.:
- saponiny triterpenowe (ginsenozydy),
- peptydoglikany,
- witaminy, takie jak witaminy z grupy B, witamina C czy E,
- składniki mineralne, m.in. wapń, magnez, fosfor, żelazo,
- związki azotowe,
- lotne związki aromatyczne.
Zawartość panaksozydów, czyli ginsenozydów, wynosi ok. 2-3% suchej masy rośliny. To jedne z głównych związków obecnych w bylinie, którym żen-szeń koreański zawdzięcza miano adaptogenu, czyli substancji wspierającej organizm człowieka w sytuacjach stresowych.
Żeń szeń koreański - właściwości
Dzięki bogactwu substancji aktywnych żeń-szeń koreański może wszechstronnie oddziaływać na organizm człowieka, wspierając jego funkcjonowanie. Przede wszystkim roślina może wpływać na witalność, funkcje seksualne i odporność ustroju.
Obecne w roślinie ginsenozydy mogą poprawiać wydolność organizmu i pracę układu krwionośnego, zwiększając dopływ tlenu i odżywienie ustroju oraz przyczyniając się do prawidłowego krążenia krwi. Ponadto żeń-szeń koreański może pozytywnie oddziaływać na ciśnienie tętnicze krwi, przyczyniając się nieznacznie do obniżenia zarówno wartości ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego. Korzeń ginseng może również korzystnie wpływać na funkcje kognitywne, pamięć i zdolność uczenia, a co więcej, może zmniejszać poziom stresu i zmęczenia psychicznego, poprawiając samopoczucie i dostarczając do ustroju więcej energii.
Dodatkowo korzeń żeń-szenia koreańskiego może wspierać pracę układu immunologicznego, korzystnie oddziałując na produkcję leukocytów. Związek może również wykazywać właściwości przeciwzapalne i przyczyniać się do hamowania postępu stanu zapalnego oraz promowania jego ustępowania. Ponadto związki aktywne zawarte w roślinie mogą wpływać na produkcję insuliny i zapewniać prawidłowy poziom glukozy we krwi, a także korzystnie oddziaływać na gospodarkę lipidową. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż korzeń byliny może poprawiać przyswajalność składników odżywczych pochodzących z codziennej diety. Co ciekawe, żeń-szeń koreański może być pomocny również w niektórych schorzeniach dermatologicznych, m.in. w terapii zapalenia skóry.
Żeń-szeń koreański a sprawność seksualna
Żeń-szeń koreański doceniany jest również ze względu na wpływ rośliny na funkcje seksualne, erekcję i potencję. Stosowanie korzenia żeń szenia koreańskiego, może przyczynić się do zwiększenia satysfakcji seksualnej, a także do wzrostu poziomu testosteronu i ruchliwości plemników wśród mężczyzn borykających się z problemami z erekcją. Roślina może łagodzić także dysfunkcje seksualne wśród kobiet, szczególnie w okresie menopauzalnym, a także może pozytywnie oddziaływać na satysfakcję seksualną i pożądanie wśród pań.
Żeń-szeń koreański wśród osób aktywnych fizycznie
Badania naukowe sugerują również, że żeń-szeń koreański może przyczyniać się do zmniejszenia poziomu zmęczenia i poprawy wydolności fizycznej, poprzez wpływ na dotlenienie mięśni, co jednocześnie może przyczyniać się do zmniejszenia poziomu kwasu mlekowego i bólu mięśni po wysiłku fizycznym. Potrzeba jednak dalszych analiz i wyników badań, aby potwierdzić korzystny wpływ ekstraktu z żeń-szenia koreańskiego na efektywność treningową wśród sportowców.
Żeń-szeń koreański a odchudzanie
Do tej pory przeprowadzone na zwierzętach analizy informują, że roślina może być pomocna w redukcji nadmiernej masy ciała i zmniejszaniu zawartości tkanki tłuszczowej w ustroju, jednak również w tym przypadku potrzeba dalszych badań, skupiających się na organizmie człowieka, aby potwierdzić możliwy korzystny wpływ żeń-szenia koreańskiego na walkę z nadmierną masą ciała.
Żeń-szeń koreański w kosmetologii
Ze względu na zawartość substancji biologicznie czynnych w roślinie, bylina często wykorzystywana jest również w kosmetykach. Związki obecne w korzeniu żeń-szenia koreańskiego mogą dotleniać i regenerować komórki skóry, a także wykazywać właściwości przeciwzmarszczkowe i przeciwstarzeniowe. Dodatkowo roślina może ujędrniać skórę i zmniejszać obrzęki, a także chronić przed przebarwieniami. Dzięki przeciwzapalnemu działaniu może również likwidować zaczerwienienia.
Żeń- szeń koreański - jak stosować i dawkowanie
Żeń-szeń koreański dostępny jest w formie suplementów diety w kapsułkach lub tabletkach, a także w formie suszonej, jako cięty lub mielony korzeń.
Suszoną wersję korzenia żeń-szenia koreańskiego można wykorzystywać do przyrządzania naparów lub odwarów, a także nalewek, z kolei ekstrakt z rośliny zawarty w suplemencie diety pozwala na jego doustne i bezproblemowe spożycie.
Jak dawkować żeń-szeń koreański? Odpowiednia podaż preparatów zawierających roślinę lub ekstrakt z byliny zależy od wytycznych producenta. Podczas przygotowywania naparów niewielką ilość suszu zalewa się gorącą wodą i spożywa 1-2 razy dziennie. Z kolei suplement diety zawierający żeń-szeń koreański zwykle stosuje się 1-3 razy dziennie, w zależności od zastosowanej dawki substancji czynnej w preparacie.
Żeń szeń koreański czy syberyjski - który wybrać?
Oprócz żeń-szenia koreańskiego istnieje również wiele innych odmian rośliny, m.in. żeń-szeń syberyjski czy amerykański. Który żeń-szeń jest zatem najlepszy? Który wybrać?
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Każda odmiana żeń-szenia zawiera wiele cennych substancji aktywnych i wyróżnia się nieco innymi właściwościami, przez co porównywanie poszczególnych rodzajów rośliny nie jest miarodajne.
Po żeń-szeń koreański warto sięgnąć, aby zadbać o poprawę sfery seksualnej, a także zwiększyć odporność organizmu. Ekstrakt z czerwonego żeń-szenia może okazać się pomocny także w sytuacjach stresowych czy w przypadku utraty koncentracji, osłabienia i zmęczenia. Z kolei żeń-szeń syberyjski może pozytywnie oddziaływać na pamięć, koncentrację i zdolność uczenia, dlatego też może stanowić wsparcie wśród osób wykonujących intensywny wysiłek umysłowy.
Żeń szeń koreański - skutki uboczne i przeciwwskazania
Ponieważ bylina może wykazywać działanie przeciwzakrzepowe, ostrożność podczas jej stosowania powinny zachować osoby borykające się z zaburzeniami krzepnięcia krwi. Ponadto nie zaleca się stosowania ekstraktu z rośliny wśród osób ze skłonnością do hipoglikemii, gdyż roślina może przyczyniać się dodatkowo do obniżania poziomu glukozy we krwi. Warto zachować również ostrożność w przypadku uczulenia, a także w czasie stosowania leków, gdyż żeń-szeń koreański może wchodzić w interakcje ze stosowanymi farmaceutykami.
Żeń-szeń koreański, stosowany zgodnie z zaleceniami, nie powinien przyczyniać się do występowania niepożądanych skutków ubocznych. Nadużywanie związku może jednak prowadzić do wystąpienia zjawiska zwanego syndromem żeń-szeniowym, który może objawiać się biegunką, wysypką oraz wysokim ciśnieniem i uczuciem senności.
Nasze bestsellery
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32893745/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14596440/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32183094/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32147072/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27822924/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31269358/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27774902/
