Cykoria to roślina wyglądem przypominająca sałatę, która wyróżnia się charakterystycznym, gorzkawym posmakiem. To warzywo o wszechstronnym zastosowaniu, które można spożywać na surowo, a także po obróbce termicznej. Korzeń rośliny może zaś stanowić doskonały substytut kawy. Czy cykoria jest zdrowa? Jakie właściwości może wykazywać roślina? Co zrobić z cykorii?
Spis treści
Co to jest cykoria?
Cykoria to roślina zielna należąca do rodziny astrowatych, która naturalnie porasta rejony basenu Morza Śródziemnego, jednak bylinę można znaleźć również w pozostałych krajach Europy, a także w zachodniej Azji, Ameryce Północnej i Południowej oraz w Afryce. W przyrodzie można wyróżnić kilka gatunków cykorii - najczęściej wśród społeczeństwa jest wykorzystywana:
- cykoria podróżnik (Cichorium intybus), do której można zaliczyć cykorię korzeniową białą oraz cykorię korzeniową czerwoną, znaną jako radicchio,
- cykoria endywia (Cichorium endivia), którą można rozróżnić na zawierającą gładkie liście eskariolę oraz cykorię kędzierzawą, która ma charakterystyczne, postrzępione liście.
Częścią jadalną cykorii są przede wszystkim liście rośliny, które można spożywać zarówno na surowo, jak i po obróbce termicznej. Korzeń cykorii jest natomiast wykorzystywany do produkcji napoju, określanego mianem kawy bezkofeinowej.
Jak wygląda cykoria?
Cykoria podróżnik oraz cykoria endywia to gatunki uprawiane na wiosnę i jesień, które są powszechnie dostępne na sklepowych półkach.
Cykoria z wyglądu przypomina sałatę - zawiera duży spichrzowy korzeń oraz lancetowate liście. Cykorię podróżnik łatwo rozpoznać również po charakterystycznych, niebieskich kwiatach. Świeża cykoria korzeniowa biała ma jasny kolor, z kolei cykoria korzeniowa czerwona wyróżnia się ciemno-czerwoną barwą. Bylina ma również ściśle przylegające do siebie liście, co wynika z faktu, iż roślina jest hodowana bez dostępu do światła, a liście cykorii są zwykle związane sznurkiem.
Cykoria ma gorzki smak, który zawdzięcza obecności inuliny. Co ciekawe, charakterystyczny posmak warzywo zyskuje na skutek kontaktu ze światłem.
Polecane suplementy diety z cykorią
Zobacz więcej w kategorii: Zioła i ekstrakty
Cykoria - wartości odżywcze
Cykoria w niemal 95% składa się z wody, stanowiąc tym samym niskokaloryczne warzywo - 100 g produktu dostarcza do ludzkiego organizmu zaledwie 17 kcal. Roślina zawiera również węglowodany (ok. 4 g w 100 g produktu) oraz niewielkie ilości białka (ok. 1 g w 100 g produktu). Jednocześnie cykoria stanowi bogate źródło błonnika pokarmowego.
Warzywo dostarcza do ludzkiego organizmu również wiele cennych mikroskładników. Cykoria zawiera znaczne ilości kwasu foliowego, a także tiaminę i pozostałe witaminy z grupy B. Produkt jest także źródłem witaminy C oraz składników mineralnych, takich jak potas, miedź, mangan, fosfor czy magnez. W roślinie można znaleźć również żelazo, wapń, cynk i selen.
Jakby tego było mało, korzeń cykorii stanowi bogate źródło inuliny - polisacharydu uznawanego za naturalny prebiotyk, a także laktonów seskwiterpenowych, będących wtórnymi metabolitami rośliny. W bylinie można znaleźć również kwas kawowy i jego pochodne, flawonoidy oraz alkaloidy, steroidy czy terpenoidy.
Cykoria - właściwości
Cykoria zawiera wiele wartościowych składników odżywczych, a tym samym może wykazywać szereg cennych właściwości. Dotychczas przeprowadzone badania naukowe sugerują, że roślina może zwalczać pasożyty i drobnoustroje, hamując wzrost zarówno bakterii gram-dodatnich, jak i gram-ujemnych. Co więcej, ponieważ bylina zawiera związki, takie jak kwas kawowy czy kwas cykoriowy, uznaje się, iż cykoria może zwalczać też wirusy i grzyby.
Analizy przeprowadzone przez naukowców informują również, iż cykoria może wykazywać właściwości antyoksydacyjne, zwalczając reaktywne formy tlenu i neutralizując wolne rodniki, a jednocześnie zmniejszając stres oksydacyjny i opóźniając procesy starzenia się organizmu. Roślina może mieć potencjał immunomodulujący, sprzyjając redukcji markerów stanu zapalnego. Cykoria może też pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie układu odpornościowego, a także na kondycję jelit. Co więcej, warzywo może korzystnie wpływać na gospodarkę węglowodanów, przyczyniając się do obniżenia poziomu glukozy we krwi.
Cykoria może pozytywnie wpływać na wątrobę - badania przeprowadzone na zwierzętach dostarczają informacji, iż ekstrakt z cykorii może poprawiać parametry enzymów wątrobowych, a także może korzystnie oddziaływać na wartości lipidogramu. Roślina może sprzyjać zmniejszeniu stężenia trójglicerydów oraz całkowitego poziomu cholesterolu w surowicy krwi, a także może pozytywnie wpływać na stosunek frakcji LDL cholesterolu do frakcji HDL.
Jakby tego było mało, roślina z rodziny astrowatych może wykazywać właściwości żółciopędne i moczopędne, a także może wspomagać trawienie i regulować apetyt. Badania na zwierzętach sugerują również, iż cykoria może działać uspokajająco i przeciwbólowo, a także może wykazywać właściwości hipotensyjne.
Zastosowanie cykorii. Cykoria - jak jeść?
Korzenie i liście cykorii są powszechnie wykorzystywane w przemyśle spożywczym, wyróżniając się szerokim zastosowaniem. Liście cykorii można spożywać na surowo, a także po obróbce termicznej. Suszony i prażony korzeń rośliny najczęściej jest używany do produkcji substytutu kawy, natomiast młody i świeży korzeń spożywany jest jako warzywo. Niekiedy sproszkowany korzeń cykorii stosowany jest również jako zamiennik mąki pszennej.
Ze względu na zdolność do tworzenia kremowych emulsji, inulina z cykorii jest używana do produkcji lodów czy jogurtów. Związek jest wykorzystywany również jako barwnik do piwa, a także składnik wyrobów cukierniczych. Co więcej, inulina z cykorii może być stosowana jako niskokaloryczny słodzik, a także jako substytut tłuszczu, poprawiający wartość technologiczną i sensoryczną produktów.
Liście cykorii najczęściej stanowią składniki sałatek. Niekiedy są wykorzystywane jako dodatek do dań mięsnych czy też jako składnik zup. Liście cykorii można również wypełniać różnorodnymi farszami, przygotowując w ten sposób nietuzinkowe przekąski.
W celu wyeliminowania goryczy charakterystycznej dla cykorii, przed konsumpcją warto namoczyć liście rośliny we wrzącej wodzie.
Cykoria - przepisy
Cykoria to wszechstronne warzywo, które można przygotowywać na wiele sposobów. Jakie dania można stworzyć z rośliny? Jak wkomponować cykorię w zbilansowany jadłospis? Oto kilka propozycji!
Przekąska z cykorii
Potrzebne składniki: Pół główki cykorii, 100 g sera feta, garść kiełków rzodkiewki, szczypta pieprzu, szczypta słodkiej papryki.
Sposób przygotowania: Z cykorii odciąć końcówkę i zdjąć liście. Warzywo umyć i wyłożyć na talerz. Na liście cykorii wyłożyć pokrojoną w paski fetę. Całość posypać kiełkami rzodkiewki i przyprawić pieprzem oraz słodką papryką.
Sałatka z cykorii
Potrzebne składniki: Pół główki cykorii, pół owocu kaki, 1 granat, pół jabłka, garść rukoli, ocet balsamiczny, ulubione przyprawy.
Sposób przygotowania: Z cykorii odciąć końcówkę i zdjąć liście. Umyć i osuszyć, a następnie pokroić na mniejsze kawałki. Umieścić w misce. Kaki obrać i pokroić w dużą kostkę. Dodać do naczynia z cykorią. Podobnie postąpić z jabłkiem. Z owocu granatu wyłuskać ziarenka i dodać do pozostałych składników. Umytą rukolę umieścić w naczyniu z resztą składników. Całość wymieszać. Sałatkę skropić octem balsamicznym, dodać przyprawy i ponownie wymieszać.
Belgijska zupa z cykorii
Potrzebne składniki: 2 główki cykorii, por, cebula, 4 ziemniaki, szklanka mleka, 2 szklanki wody, sok z połówki cytryny, szczypta soli, pieprzu i kurkumy, łyżka oleju rzepakowego.
Sposób przygotowania: Cebulę obrać, drobno pokroić i podsmażyć w garnku z olejem rzepakowym. Cykorię umyć, osuszyć i drobno pokroić, a następnie umieścić w naczyniu razem z cebulą. Ziemniaki obrać, drobno pokroić i dodać do garnka, podobnie postąpić także z porem. Warzywa zalać wodą i dodać przyprawy. Wszystkie składniki wymieszać. Gotować ok. 20 minut. Pod koniec gotowania dodać mleko. Zdjąć garnek z palnika, dodać sok z cytryny i zblendować do uzyskania gładkiej konsystencji.
Cykoria - przeciwwskazania
Cykoria jest uznawana za warzywo łatwostrawne, które nie powinno przyczyniać się do występowania niepożądanych skutków ubocznych w ludzkim organizmie.
Ostrożność powinny zachować jednak osoby borykające się z chorobami jelit - ze względu na wysoką zawartość inuliny, warzywa nie należy spożywać bez konsultacji z lekarzem. Co więcej, z cykorii powinny zrezygnować osoby uczulone na roślinę - dotychczas przeprowadzone badania sugerują, że alergia na cykorię może skutkować silnymi objawami, a nawet przyczyniać się do wystąpienia reakcji anafilaktycznej.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32768902/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33807029/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36986053/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30134991/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35267932/
