Czarnuszka to roślina siewna, której nasiona stanowią skarbnicę wartościowych składników odżywczych.
Niemal 4 tysiące lat temu, starożytni Egipcjanie nazywali czarnuszkę "lekiem na wszystko". Czy dziś, bogatsi w wiedzę i liczne badania przeprowadzone przez naukowców na całym świecie, możemy zgodzić się z tym historycznym stwierdzeniem?
Spis treści
Czym jest czarnuszka?
Czarnuszka, zwana również czarnym kminkiem lub złotem faraonów, jest przyprawą znaną i stosowaną od dawien dawna. W starożytnej medycynie była wykorzystywana przez Hipokratesa, z kolei olej z czarnuszki stosowała już Kleopatra oraz Tutenchamon, w którego grobowcu (sprzed 3300 lat!) również znaleziono ten produkt.
Czarnuszka to roślina siewna z rodziny jaskrowatych. Wyróżnia się charakterystycznymi, błękitnymi kwiatami, które zdobią ogrody i bukiety. Jednak sercem rośliny są nasiona czarnuszki, ukryte w mieszku, czyli w owocu. To one wykazują szereg prozdrowotnych właściwości, które mogą wspomóc pracę organizmu człowieka.
Nasiona czarnuszki mają wyrazisty smak, w którym wyczuć można nieco goryczy, ale również korzenny aromat i odrobinę pieprzowej nuty.
Czarnuszka siewna występuje naturalnie w Azji Zachodniej oraz w Europie Południowo-Wschodniej. Uprawiana jest także w Polsce, jednak nie na tak szeroką skalę.
Polecane produkty
Co zawiera czarnuszka, czyli skarby czarnego kminku
Rzadko która przyprawa kryje w swoim wnętrzu tak wiele korzystnie oddziałujących na ludzki organizm substancji. W czarnuszce znaleźć można m.in.:
- tymochinon - składnik olejku eterycznego nasion czarnuszki,
- kwasy tłuszczowe, m.in. kwas linolowy, oleinowy, alfa-linolenowy czy eikozadienowy,
- witaminy, takie jak witaminy z grupy B czy witamina E,
- składniki mineralne m.in. cynk, wapń, miedź czy potas,
- flawonoidy, steroidy i alkaloidy.
Czarnuszka może wzmacniać naturalne mechanizmy obronne organizmu, gdyż zawarte w jej nasionach związki mogą wpływać na wzrost poziomu makrofagów i limfocytów w ustroju, co przekłada się na wzmocnienie odporności
Dodatkowo roślina, dzięki obecności związków, takich jak nigellon oraz karwakrol może także wykazywać działanie przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Przez niektórych uznawana jest za naturalny antybiotyk, gdyż hamuje rozrost patogenów. Może być także pomocna w walce z owsikami wśród dzieci.
Obecne w nasionach rośliny antyoksydanty mogą wspomagać walkę z wolnymi rodnikami i neutralizować stres oksydacyjny. Jednocześnie czarnuszka może poprawiać stan skóry, opóźniać procesy starzenia oraz przyspieszać gojenie stanów zapalnych, co sprawia, że wykorzystywana jest jako składnik kosmetyków.
Ze względu na zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, może poprawiać strukturalność błon komórkowych skóry i wykazywać działanie ochronne. Co więcej, czarnuszkę znaleźć można w kremach przeciwsłonecznych, gdyż roślina może wykazywać działanie ochronne na promieniowanie UV.
Jakby tego było mało, czarne ziarenka mogą wspomagać regulację poziomu cukru we krwi i wspierać pracę trzustki. Zawarte w czarnuszce substancje m.in. tymochinon, mogą wpływać na obniżenie stężenia glukozy i poziomu wydzielania insuliny.
Dodatkowo czarnuszka może wspierać procesy myślowe i ułatwiać zapamiętywanie, a jej długotrwałe stosowanie może pozytywnie wpływać na pracę układu nerwowego.
Czarnuszka może wykazywać również korzystny wpływ na alergików. Nasiona "złota faraonów" mogą wpływać na zmniejszenie wydzielania histamin, które są odpowiedzialne za reakcje alergiczne. Jednocześnie składniki aktywne zawarte w roślinie mogą łagodzić objawy alergii, a także zabezpieczać skórę przed uszkodzeniami.
Czarny kminek może także wspomagać walkę z anemią. Regularne stosowanie czarnuszki może spowodować wzrost poziomu hemoglobiny i erytrocytów. Jednocześnie roślina sama w sobie zawiera żelazo, którego odpowiednia podaż zmniejsza ryzyko wystąpienia anemii z niedoboru żelaza.
Nasiona czarnuszki mogą także pozytywnie oddziaływać na układ pokarmowy. Roślina może łagodzić dolegliwości trawienne, takie jak wzdęcia czy zaparcia. Może również działać rozkurczowo na organizm, a tym samym zapobiegać bólom brzucha. Rozkurczowe działanie czarnuszki może być również wykorzystywane wśród kobiet borykających się z bolesnymi menstruacjami.
Czarnuszka wykazuje szereg prozdrowotnych właściwości i naprawdę nie sposób wymienić wszystkich możliwych korzyści wynikających z jej stosowania. Najlepszym rozwiązaniem będzie po prostu włączenie jej do swojej diety!
Czarnuszka - zastosowanie
Czarnuszka najczęściej wykorzystywana jest w postaci przyprawy bądź jako olej z czarnuszki.
Aby uzyskać prozdrowotne właściwości, zaleca się przyjmować każdego dnia 2-3 łyżeczki oleju z nasion czarnuszki wśród osób dorosłych. W przypadku samych nasion zalecana porcja to jedna łyżeczka produktu.
Ze względu na intensywny smak, nasiona czarnuszki nie zawsze są chętnie wybierane przez konsumentów. Jednak szereg prozdrowotnych właściwości wynikających ze stosowania rośliny sprawia, że warto stopniowo wprowadzać jej nasiona do codziennego jadłospisu.
Nasiona czarnuszki można wykorzystywać w kuchni na wiele sposobów, m.in. jako:
- dodatek do wypieków (pełnoziarnista bułka z czarnuszką to idealny wybór na pożywne śniadanie),
- dodatek do sałatek - w formie nasion wraz z sezamem czy nasionami chia lub w postaci oleju jako element dressingu w towarzystwie miodu, soku z cytryny i odrobiny czosnku,
- element marynat do mięs,
- dopełnienie twarożku czy hummusu,
- przyprawę, np. zamiast pieprzu lub jako dodatkowy składnik. Czarnuszka świetnie komponuje się z tymiankiem, kolendrą czy słodką papryką.
Ze względu na intensywny aromat może zastąpić pieprz. Jest to szczególnie korzystne wśród osób, które na co dzień borykają się z dolegliwościami żołądkowymi i powinny ograniczyć pieprz w jadłospisie.
Badania sugerują, że regularne przyjmowanie czarnuszki i produktów z niej wytworzonych może nieść ze sobą szereg korzyści.
Pierwsze efekty jej stosowania, polegające m.in. na wzmocnieniu odporności, można zaobserwować mniej więcej po miesiącu stosowania substancji.
Pomysł na... czyli przepis na danie z czarnuszką
Znasz już właściwości nasion czarnuszki, czas, abyś uwzględnił ją w swoim menu. Dobrym daniem na rozpoczęcie romansu z czarnuszką jest sałatka z jej udziałem.
Czarnuszka świetnie podkreśla smak wielu potraw i dań, jednak wraz z innymi składnikami jej intensywny aromat nie dominuje, tylko fajnie uzupełnia smaki pozostałych elementów potrawy.
Czas na sałatkę z czarnuszką!
Do jej przygotowania (na około 2 porcje) potrzebujesz:
- dwie garści rukoli,
- garść pomidorków koktajlowych,
- pół woreczka kaszy jaglanej,
- 2 plastry sera feta,
- 1 awokado,
- ulubione zioła,
- czarnuszkę.
Aby wyczarować wyśmienitą sałatkę, wystarczy, że umyjesz rukolę, pomidorki i awokado. Następnie rukolę wyłóż na półmisek, pomidorki pokrój na połówki i również wyłóż na naczynie. W dalszej kolejności obierz awokado, usuń pestkę i pokrój w kosteczkę. Dodaj do pozostałych składników.
Pokrój fetę w kostkę i przygotuj kaszę jaglaną zgodnie z zaleceniami producenta umieszczonymi na opakowaniu. Dodaj produkty do naczynia z pozostałymi składnikami. Całość dopraw ulubionymi ziołami i posyp czarnuszką. Wymieszaj.
Do potrawy warto też przygotować dressing, tutaj idealnie sprawdzi się sos miodowo-musztardowy.
Wystarczy, że dwie łyżki musztardy wymieszasz z łyżką miodu, dodasz sól i pieprz oraz niewielką ilość oleju (może być również olej z nasion czarnuszki). Gotowym dressingiem polej sałatkę i delektuj się smakiem pożywnego i pełnowartościowego dania.
Czarnuszka - skutki uboczne. Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania czarnuszki?
Czarnuszka to naturalna substancja, dlatego też nasiona czarnego kminku, jak i olej z nasion czarnuszki mogą być wykorzystywane przez niemal wszystkich.
Nie stwierdzono przeciwwskazań do przyjmowania nasion rośliny. Warto jednak pamiętać o jej możliwym działaniu rozkurczowym.
Bibliografia:
- ttp://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2018/07/pnm_2018_01A_061-064.pdf
- https://www.academia.edu/download/75246594/Ksiega_nauki_medyczne_ebook_ktker37i.pdf#page=124
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23646296/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34073784/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31214267/
