Dzięgiel chiński to roślina porastająca przede wszystkim azjatyckie tereny wysokogórskie, która wykorzystywana jest od tysięcy lat w tradycyjnej medycynie chińskiej. To zioło stosowane jako remedium na wiele różnych dolegliwości, przede wszystkim związanych z kobiecą gospodarką hormonalną. Jednak roślina może pozytywnie oddziaływać również na pracę układu pokarmowego czy nerwowego. Na co pomaga dzięgiel chiński i kiedy warto go stosować? Jak dawkować dong quai i kiedy lepiej zrezygnować ze stosowania ekstraktu z rośliny?
Spis treści
Co to jest dzięgiel chiński?
Dzięgiel chiński, znany również jako dong quai (z łac. Angelica sinensis), to roślina wykorzystywana od tysięcy lat na terenach dzisiejszej Azji, którą można spotkać przede wszystkim w Chinach, Japonii i Korei. To naturalne zioło należące do gatunku roślin selerowatych, które znaleźć można przede wszystkim w wilgotnych i chłodnych rejonach wysokogórskich.
Dzięgiel chiński osiąga wysokość ok. 1,5 metra. Ma silnie rozgałęziony korzeń, a białe i drobne kwiaty rośliny układają się w baldachowate kwiatostany. Dong quai to zioło, które ma przyjemny zapach, a jego młode pędy i nasiona często wykorzystywane są w kuchni jako przyprawa. Korzeń dzięgla chińskiego stosowany jest natomiast od tysięcy lat w tradycyjnej medycynie dalekowschodniej, a jego potencjalne, cenne właściwości coraz częściej stanowią obiekt badań współczesnych badaczy i doceniane są w różnych częściach świata, m.in. w krajach europejskich.
Dzięgiel chiński - składniki odżywcze
Dong quai to bogactwo substancji czynnych - w roślinie wykryto blisko 70 różnych, cennych związków. Dzięgiel chiński zawiera składniki, takie jak m.in.:
- furokumaryny,
- kumaryny,
- polisacharydy,
- kwasy organiczne,
- flawonoidy,
- antyoksydanty,
- fitoestrogeny, a najważniejszy z nich - ligustylid,
- fitosterole,
- olejki eteryczne,
- składniki mineralne, m.in. magnez, żelazo,
- witaminy, m.in. witaminę E, kwas foliowy czy B12.
Tradycyjne zastosowania dzięgla chińskiego
W tradycyjnej medycynie chińskiej dzięgiel chiński stosowany jest od wielu tysięcy lat. Azjaci uznają, że roślina może pozytywnie wpływać na adaptację organizmu do niekorzystnych warunków środowiskowych, a także może wzmacniać odporność organizmu i pracę układu nerwowego. Co więcej, zgodnie z tradycyjnym zastosowaniem dong quai, roślina może korzystnie oddziaływać na ciśnienie tętnicze krwi, a także na kobiece dolegliwości towarzyszące menopauzie. Może też łagodzić objawy związane z bolesnymi miesiączkami i stymulować zdolności umysłowe.
Co ciekawe, zgodnie z tradycyjną medycyną chińską, każda część korzenia rośliny może wyróżniać się innymi właściwościami. Cały korzeń (quan dong quai) może korzystnie wpływać na przepływ krwi, natomiast głowa korzenia (dong quai tou) może hamować krwawienie. Główna część korzenia, bez głowy i ogonów (dong quai shen) może wzbogacać krew bez poprawiania jej przepływu, natomiast rozszerzone korzenie (dong quai wei) mogą hamować krzepnięcie krwi. Rolą drobnych, włosowatych korzeni dzięgla jest natomiast wzmacnianie przepływu krwi.
W Europie dong quai doceniono natomiast już w średniowieczu - zakonnicy zalecali żucie korzeni dzięgla w celu poprawy kondycji zdrowotnej i osiągnięcia długowieczności. Zioło przez wiele lat otoczone było czcią i tajemnicą, stanowiąc podstawowy składnik licznych mikstur i lekarstw wykorzystywanych podczas leczenia różnych dolegliwości. Ponieważ jedna z legend głosi, że podczas epidemii dżumy na Ziemię zstąpił Archanioł Gabriel i zalecił stosowanie dzięgla chińskiego jako medykamentu zwalczającego zarazę, łacińska nazwa rośliny wywodzi się od słowa "archanioł", a dzięgiel po dziś dzień często określany jest "anielskim zielem".
Dzięgiel chiński - właściwości
Dzięgiel chiński często nazywany jest kobiecym żeń-szeniem, co wiąże się z obecnością w korzeniu rośliny cennych fitoestrogenów, w tym ligustylidu, który może wykazywać właściwości rozkurczające. Tym samym dong quai może być stosowany w celu łagodzenia zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), a także w zwalczaniu bolesnych skurczów w trakcie menstruacji. Dodatkowo stosowanie dzięgla może okazać się wsparciem wśród kobiet borykających się z dokuczliwymi dolegliwościami związanymi z okresem przekwitania - korzeń może łagodzić uderzenia gorąca, a także uczucie rozdrażnienia występujące w okresie menopauzy. Co więcej, może zapewniać optymalne nawilżenie pochwy i zmniejszać zaburzenia hormonalne. Angelica sinensis może działać znieczulająco i uspokajająco, a ponadto może przyczyniać się do normalizacji cyklu miesiączkowego.
Jakby tego było mało, dong quai może również wspierać pracę układu krążenia - roślina wykazuje właściwości przeciwzakrzepowe, rozszerza naczynia krwionośne i poprawia przepływ krwi. Dzięki obecności witaminy B12 oraz kwasu foliowego ekstrakt z korzenia dzięgla chińskiego może też zmniejszać i łagodzić objawy anemii. Ponadto kobiecy żeń-szeń może pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie układu nerwowego oraz układu immunologicznego. Ekstrakt z korzenia dzięgla chińskiego może też działać rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i rozluźniać jelita, a tym samym usprawniać pracę układu trawiennego, likwidować zaparcia i łagodzić bóle brzucha.
Dodatkowo dong quai może wykazywać właściwości hepatoprotekcyjne, żółciopędne i moczopędne, a wodne i etanolowe wyciągi z dzięgla chińskiego mogą zmniejszać magazynowanie tłuszczu w tkance podskórnej.
Najnowsze badania sugerują, że dzięgiel chiński może wykazywać potencjał terapeutyczny podczas udaru niedokrwiennego mózgu i w czasie rekonwalescencji, co wynika z faktu, iż roślina może działać przeciwzapalnie, a także antyoksydacyjnie. Dodatkowo dong quai może przeciwdziałać agregacji płytek krwi, co może mieć pozytywny wpływ na funkcje neurologiczne.
Dostępne dane z badań in vivo sugerują również, iż dzięgiel chiński w towarzystwie innej, chińskiej rośliny, jaką jest traganek błoniasty, może przyczyniać się do spowolnienia postępu nefropatii cukrzycowej, a także do zmniejszenia ilości białka w moczu i hamowania odkładania glikogenu oraz poprawy funkcji nerek. Dzięgiel chiński może też pozytywnie wpływać na nastrój i samopoczucie, łagodząc objawy obniżonego nastroju.
Dzięgiel chiński - jak stosować?
W Polsce dzięgiel chiński najczęściej dostępny jest w sproszkowanej, przeznaczonej do zaparzania formie, lub w postaci kapsułek do stosowania doustnego.
Napój z dzięgla przygotowuje się podobnie jak herbatę, jednak w przypadku zioła, czas parzenia należy znacznie wydłużyć. Aby przygotować herbatę z dzięgla, do naczynia należy wsypać ok. 2 łyżeczki sproszkowanej rośliny, a następnie proszek zalać gorącą, lecz nie wrzącą, wodą. Po zalaniu ziół naczynie należy szczelnie przykryć i pozostawić na 20-30 minut. Preparat można spożywać 2-3 razy dziennie, jednak nie zaleca się przyjmowania dzięgla chińskiego w trakcie menstruacji. Najlepiej więc rozpocząć stosowanie suplementu diety zaraz po zakończeniu miesiączki i kontynuować każdego dnia aż do owulacji, a następnie zrobić przerwę, trwającą do zakończenia kolejnego okresu.
Sproszkowaną formę angelica sinensis można spożywać również bezpośrednio z łyżeczki, bez konieczności zaparzania. Wówczas sposób przyjmowania jest podobny jak w przypadku naparu - rekomenduje się, aby proszek z dzięgla chińskiego stosować 2-3 razy dziennie.
Kobiecy żeń-szeń w formie kapsułek przeznaczonych do spożywania doustnego należy natomiast stosować zgodnie z rekomendacją producenta. Najczęściej zaleca się uwzględnienie w codziennym jadłospisie 1-2 kapsułek preparatu.
Dzięgiel chiński - skutki uboczne i przeciwwskazania
Nadużywanie dzięgla chińskiego może powodować zaburzenia pracy układu pokarmowego i przyczyniać się do występowania biegunek, a także wymiotów czy nudności. Ponadto powszechnym skutkiem ubocznym związanym z przyjmowaniem rośliny jest uwrażliwienie skóry na promienie słoneczne. Dlatego też podczas stosowania dzięgla chińskiego warto korzystać z kremów z filtrem UV, aby zmniejszyć ryzyko występowania przebarwień skóry i poparzeń słonecznych.
Dzięgiel chiński to zioło, które w ogólnym stosowaniu zwykle jest dobrze tolerowane, jednak nie każdy może korzystać z jego prozdrowotnych właściwości. Dong quai nie jest zalecany osobom, które stosują leki przeciwzakrzepowe oraz hamujące agregację płytek krwi, gdyż może zwiększać ryzyko krwawienia. Ponadto nie rekomenduje się przyjmowania kobiecego żeń-szenia przez osoby stosujące doustną antykoncepcję lub hormonalną terapię zastępczą.
Dodatkowo z preparatów zawierających dzięgiel chiński powinny zrezygnować osoby uczulone na rośliny z rodziny selerowatych, takie jak marchew czy seler, gdyż dong quai może powodować występowanie reakcji alergicznych.
Nasze bestsellery
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30000896/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27677719/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34362631/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34593896/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27642354/
