Pamięć mięśniowa to naturalny mechanizm ludzkiego organizmu, który odpowiada za automatyczność wykonywania określonych ruchów i czynności. To rodzaj pamięci ciała, który umożliwia powrót do aktywności fizycznej po przerwie, sprzyjając szybszemu odzyskaniu formy i kondycji. Jaki jest mechanizm działania pamięci mięśniowej? Ile trwa pamięć mięśni i w jaki sposób ją ćwiczyć?
Czym jest pamięć mięśniowa?
Pamięć mięśniowa to pojęcie, które odnosi się zarówno do pamięci ruchowej, która pozwala wykonywać wiele różnych czynności bez skupiania się nad ich przebiegiem, tzn. bez udziału świadomości, jak i również dotyczy mięśni oraz ich fizjologicznych umiejętności, które umożliwiają m.in. odbudowę siły czy masy mięśniowej po dłuższej przerwie od aktywności fizycznej.
Zjawisko pamięci mięśniowej jest więc naturalnym mechanizmem, który odpowiada za adaptowanie się organizmu do wykonywania określonych ruchów w sposób automatyczny, bez zastanawiania się nad procesem ich przebiegu. Pamięć mięśniową można wypracować w wyniku powielania wzorców ruchowych, poprzez powtarzanie konkretnych ruchów i czynności.
Pamięć mięśniowa często określana jest również mianem pamięci motorycznej lub proceduralnej. Ten rodzaj zapamiętywania umożliwia wznowienie pracy mięśni mimo przerwy w wykonywaniu aktywności - ponieważ organizm jest zdolny do zapamiętywania wzorców ruchowych, zna już dany impuls, dlatego też po przerwie nie musi go na nowo interpretować.
Za co odpowiada pamięć mięśniowa?
Pamięć mięśniowa pozwala wykonywać czynności motoryczne bez skupiania się nad ich przebiegiem, co odciąża świadomość człowieka, a także umożliwia optymalne wykorzystanie możliwości organizmu. Co więcej, pamięć proceduralna zwiększa precyzję i pozwala na sukcesywny wzrost intensywności treningów, a tym samym na osiąganie pożądanych postępów. Dodatkowo, jak potwierdzają badania naukowe, pamięć ciała umożliwia szybszy powrót do formy po dłuższej przerwie.
Pamięć mięśniowa pozwala na wykonywanie czynności wyuczonych podczas świadomych treningów, a także na powtarzanie codziennych ruchów, wykształconych przez doświadczenie i powtarzalność. Za co więc odpowiada ten rodzaj pamięci? Za umiejętności, takie jak jazda na rowerze, pływanie, pisanie na komputerze bez spoglądania na klawiaturę czy prowadzenie samochodu.
Pamięć motoryczna to mechanizm, który pomaga w życiu codziennym, ale także ułatwia wykonywanie treningów. Automatyczny tryb pracy organizmu sprzyja bowiem szybkiej i efektywnej pracy, co sprawia, że sportowcy mogą w krótszym czasie osiągnąć pożądane rezultaty treningowe.
Jak wygląda mechanizm działania pamięci mięśniowej?
Mechanizm działania pamięci mięśniowej to niezwykle ciekawe zjawisko, które wynika z synergistycznego działania ludzkiego organizmu. Gdy dochodzi do aktywizacji receptorów mięśniowych, do ośrodkowego układu nerwowego wysyłany jest sygnał, który informuje o rodzaju wykonywanej aktywności, napięciu mięśni i położeniu ciała. Mózg zapamiętuje daną sekwencję ruchów, co sprawia, że wykonując daną czynność kolejny raz, ustrój działa pewniej i szybciej.
Wśród osób aktywnych fizycznie pamięć mięśniowa również ma istotne znaczenie. Podczas treningów dochodzi do wzmożonej pracy włókien mięśniowych i nasilonej syntezy białek. Wówczas zwiększają się komórki mięśniowe oraz liczba jąder komórkowych w tych strukturach. Gdy dochodzi do zaprzestania treningów, objętość mięśni zmniejsza się, lecz ilość jąder komórkowych utrzymuje się na stałym poziomie. Tym samym mięśnie sportowca, nawet po długiej przerwie związanej z zaprzestaniem wykonywania aktywności fizycznej, szybciej mogą wrócić do formy po wznowieniu wysiłku, niż tkanka mięśniowa osób, które nigdy nie wykonywały danej czynności.
Im częściej dana aktywność jest więc powtarzana, tym lepiej wspiera pamięć mięśniową. To z kolei może powodować, że każdy kolejny trening wydaje się łatwiejszy od poprzedniego, a z czasem konieczna jest modyfikacja ćwiczeń, wynikająca z potrzeby zwiększenia reżimu treningowego.
Ile czasu trwa pamięć mięśniowa?
Trudno jednoznacznie stwierdzić, ile trwa pamięć ciała. Żywotność jąder komórkowych w tkankach mięśniowych jest całkiem długa i może trwać około 15 lat. Ponieważ przyjmuje się, że pamięć motoryczna jest uzależniona od długości życia jąder komórkowych, można uznać, iż pamięć mięśniowa również trwa 15 lat.
Dlatego też warto dbać o ciało i sprawność fizyczną, i nie należy rezygnować na długi czas z treningów. Dzięki pamięci mięśniowej istnieje możliwość odbudowania w wieku 40 lat formy, którą zawodnik wyróżniał się, mając 25 lat. Ćwicz więc i wykonuj efektywną pracę niezależnie od wieku, a Twoje mięśnie na pewno to zapamiętają, dzięki czemu w przypadku przerwy, szybciej wrócić do dawnej kondycji.
Pamięć mięśniowa a przerwa w treningach
Wśród osób aktywnych fizycznie, każda dłuższa przerwa w treningach prowadzi do zmian w mięśniach. Tydzień bez wysiłku fizycznego może powodować kurczenie się włókien mięśniowych i obniżenie napięcia mięśni, natomiast dwutygodniowa przerwa może powodować zauważalne pogorszenie kondycji i wydolności, a także skutkować obniżeniem tempa syntezy białek. Po miesiącu urlopu od wysiłku fizycznego organizm może natomiast zacząć tracić masę mięśniową.
Powrót do formy sprzed przerwy, jak już wspomnieliśmy, jest jak najbardziej możliwy, ponieważ liczba jąder komórkowych się nie zmienia, a mięśnie pamiętają, jakie aktywności były wykonywane przez sportowca przed urlopem. Ile trwa powrót do formy? Wszystko zależy od długości przerwy, a także jej przyczyny - nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku kontuzji, a inaczej gdy przerwa od ćwiczeń wynika np. z wakacji. Nie musisz się jednak martwić, mięśnie prędzej czy później wrócą do formy, a osiągnięcie pożądanych rezultatów po przerwie, dzięki pamięci mięśniowej, będzie na pewno łatwiejsze niż wówczas, gdy zaczynałeś przygodę ze sportem.
Co może uszkadzać pamięć mięśniową?
Wykorzystywanie fizjologicznego zjawiska pamięci motorycznej mogą utrudniać lub uniemożliwiać m.in.:
- choroby układu nerwowo-mięśniowego, m.in. miopatie,
- choroby centralnego układu nerwowego, np. pląsawica Huntingtona,
- niektóre udary.
Wówczas pomocna może okazać się rehabilitacja neurologiczna, której zadaniem jest przywrócenie utraconych umiejętności, co może pozytywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu.
Co ciekawe, zjawisko pamięci mięśniowej może być pomocna również w czasie rehabilitacji po urazach i kontuzjach. Podczas rehabilitacji należy bowiem wzmacniać mięśnie, co może sprzyjać wytwarzaniu białka mięśniowego i korzystnie oddziaływać na przebieg rehabilitacji, a także na powrót do formy po zakończeniu leczenia.
Jak ćwiczyć pamięć mięśniową?
Pamięć ciała to poniekąd naturalny mechanizm, jednak warto ją każdego dnia ćwiczyć i wzmacniać. Jak tego dokonać?
Kluczową rolę odgrywa praktyka i powtarzalność ruchów. Dlatego warto skupić się na wykonywanej aktywności i powtarzać ją, aż jej wykonywanie nie będzie sprawiało żadnych trudności. Ponadto warto zwrócić uwagę na wykształcanie dobrych bodźców, poprzez dbanie o prawidłową technikę. Ważną rolę odgrywa również koncentracja i konsekwencja.
Wzmacniając pamięć proceduralną, warto pamiętać, że pamięć mięśni nie wiąże się jedynie z wykonywaniem ćwiczeń i treningów. Najważniejsze procesy i reakcje zachodzą bowiem w mózgu, wówczas, gdy do ciała dociera nowy bodziec. Ponadto to właśnie mózg odpowiada za skurcze poszczególnych mięśni i pracę całego organizmu. Dlatego też, aby dbać o pamięć mięśni, należy wspierać zarówno ciało, jak i umysł.
Nasze bestsellery
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33838347/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30099751/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32881361/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22995586/
