Piperyna to substancja aktywna pochodząca z czarnego pieprzu. To właśnie niej pieprz zawdzięcza charakterystyczny, ostro-gorzki smak. Pieprz zawdzięcza piperynie popularność jako składnik żywności, ale też jako surowiec o prozdrowotnych właściwościach. Jak piperyna może wpływać na zdrowie człowieka? Jakie właściwości wykazuje? Czy piperyna może wspomagać odchudzanie?
Piperyna - co to jest?
Piperyna to organiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C17H19NO3, który jest zaliczany do alkaloidów. Substancja występuje w korzeniach i owocach różnych odmian pieprzu, m.in. wchodzi w skład czarnego pieprzu oraz pieprzu długiego.
Najwięcej piperyny znajduje się w pieprzu czarnym (z łac. piper nigrum), czyli popularnej przyprawie, która znana i wykorzystywana jest od kilku tysięcy lat - pierwsze wzmianki o czarnym pieprzu można odnaleźć bowiem w indyjskim sanskrycie pochodzącym sprzed 3 tysięcy lat. Piperyna stanowi 2-9% masy ziaren czarnego pieprzu, a dokładna ilość substancji zależy od klimatu, obszaru i warunków uprawy rośliny. Co ciekawe, to właśnie piperyna odpowiada za charakterystyczny, ostry smak przyprawy.
Piperyna jest bezbarwną lub lekko żółtą substancją krystaliczną, która stanowi pochodną piperydyny. Nie rozpuszcza się w wodzie, a po raz pierwszy została wyizolowana z czarnego pieprzu przez duńskiego chemika i fizyka w 1819 roku. Od tamtej pory stanowi obiekt wielu badań naukowych. Jak piperyna może wpływać na organizm człowieka?
Polecane produkty z piperyną
Medycyna ludowa a potwierdzone naukowo właściwości piperyny
Medycyna ludowa przypisuje czarnemu pieprzowi, czyli i piperynie, wiele cennych właściwości. Czarny pieprz bogaty w piperynę stanowi ważny składnik indyjskiej Ajurwedy. Przyprawa występuje w ponad połowie przepisów na ajurwedyjskie preparaty i medykamenty. Z czarnego pieprzu i piperyny chętnie korzystano również w starożytnej medycynie chińskiej - substancja była wykorzystywana jako wsparcie w czasie gorączki, a także schorzeń żołądkowo-jelitowych. Ponadto w tradycyjnej medycynie czarny pieprz wykorzystywano w chorobach płuc, a także w czasie zapalenia oskrzeli, bólu głowy czy infekcji.
Współczesne badania naukowe skupiające się nad bioaktywnością piperyny sugerują, że substancja może wykazywać szereg prozdrowotnych właściwości. Dodatkowo dostępne dane potwierdzają zasadność wielu tradycyjnych zastosowań. Piperyna może m.in. wykazywać działanie:
- przeciwutleniające,
- przeciwzapalne,
- wspierające układ odpornościowy,
- przeciwskurczowe,
- przeciwastmatyczne,
- przeciwalergiczne,
- neuroprotekcyjne,
- zwiększające wchłanianie składników odżywczych i leków,
- hepatoprotekcyjne.
Piperyna - właściwości i działanie
Piperyna cieszy się coraz większą popularnością i często reklamowana jest jako środek wspomagający redukcję masy ciała. Czy jednak słusznie? Kiedy warto sięgnąć po piperynę? W jakich sytuacjach związek może wspierać prawidłowe funkcjonowanie organizmu?
Piperyna a cholesterol
Piperyna może przyczyniać się do obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego w surowicy krwi, a także do zmniejszenia poziomu trójglicerydów we krwi oraz frakcji LDL cholesterolu.
Dodatkowo może powodować zmniejszenie peroksydacji lipidów w wątrobie i chronić komórki wątroby oraz dróg żółciowych przed uszkodzeniem poprzez zmniejszenie dialdehydu malonowego i zwiększenie dysmutazy ponadtlenkowej. Piperyna może również zwiększać wydzielanie lipazy lipoproteinowej, a tym samym może przyczyniać się do zmniejszenia akumulacji tłuszczów w osoczu.
Piperyna a astma i alergia
Piperyna może łagodzić stan zapalny, zaczerwienienie i uszkodzenie pęcherzyków oraz oskrzelików płucnych. W jednym z badań podawanie piperyny przyczyniło się do zmniejszenia nacieku eozynofilów i nadreaktywności dróg oddechowych poprzez zahamowanie aktywności limfocytów T i produkcję cytokin Th2.
Ponadto piperyna może działać przeciwalergicznie, zmniejszając alergiczny nieżyt nosa, a także zaczerwienienie oczu i częstotliwość kichania. Działanie związku może być związane ze stabilizującym wpływem na komórki tuczne oraz właściwościami immunomodulującymi i przeciwzapalnymi. Ponadto substancja może łagodzić uczulenia zakończeń nerwowych wywołane histaminą, uwolnioną w odpowiedzi na reakcję antygen-przeciwciało. Mechanizm antyalergiczny może również wykorzystywać obniżony poziom tlenku azotu (NO) ze względu na mniejszą migrację eozynofili do tkanki nabłonkowej nosa.
Piperyna a cukrzyca
Badania przeprowadzone na zwierzętach sugerują, iż piperyna może poprawiać wrażliwość na insulinę, pozytywnie oddziałując w ten sposób na profilaktykę cukrzycy. Dodatkowo stosowanie związku w odpowiedniej dawce może przyczynić się do obniżenia poziomu glukozy we krwi, jednak przyjmowanie zbyt wysokiej porcji suplementu może dać odwrotny efekt.
Piperyna suplementowana wraz z kurkumą może powodować obniżenie glikemii i hemoglobiny glikowanej, a także wskaźnika HOMA. Co ciekawe, piperyna może również zwiększać efektywność działania metforminy, czyli leku stosowanego w cukrzycy.
Piperyna a układ nerwowy
Piperyna może wykazywać neuroprotekcyjne działanie na wielu płaszczyznach. Wyniki badań dowodzą, iż piperyna może zwiększać gęstość neuronów w obszarach mózgu odpowiedzialnych za zapamiętywanie oraz zmniejszać utlenianie lipidów, a w konsekwencji poprawiać zdolności zapamiętywania.
Dodatkowo substancja może zmniejszać stopień demielinizacji, a także redukować stan zapalny obniżając poziom cytokin prozapalnych. Ponadto piperyna może zwiększać całkowitą pojemność antyoksydacyjną i obniżać poziom markera stresu oksydacyjnego w ośrodkowym układzie nerwowym.
W schorzeniach neurodegeneracyjnych piperyna może również poprawiać równowagę i koordynację ruchową. Co więcej, substancja może obniżać poziom kortyzolu we krwi (tzw. hormonu stresu) oraz łagodzić skutki stresu środowiskowego i socjalnego. Tym samym piperyna może być pomocna w przypadku obniżonego nastroju oraz może ułatwiać funkcjonowanie organizmu w warunkach stresowych.
Piperyna na odchudzanie
Jednym z zastosowań piperyny budzącym największe zainteresowanie jest wpływ substancji na przyspieszenie spalania tkanki tłuszczowej. Jaką opinię na ten temat ma świat nauki? Czy piperyna rzeczywiście ułatwia odchudzanie?
Dotychczas przeprowadzone badania naukowe (głównie na zwierzętach) potwierdzają powszechnie powtarzaną opinię, według której piperyna może zwiększać efekty odchudzania.
Piperyna może wpływać na regulację genów odpowiedzialnych za metabolizm tłuszczów i powstawanie komórek tłuszczowych. Badania wykazały, że substancja może hamować powstawanie adipocytów oraz akumulację tłuszczu i może przyspieszać lipolizę, czyli rozpad tłuszczu, szczególnie trzewnego. Stwierdzono, że związek skuteczniej hamuje gromadzenie się tłuszczu w jamie brzusznej, niż tłuszczu podskórnego. Ponadto piperyna może zmniejszać ryzyko występowania otyłości, co może być związane z jej wpływem na wzmocnienie funkcji bariery jelitowej i hamowanie wchłaniania jelitowych kwasów tłuszczowych.
Piperyna może okazać się skuteczna w procesie redukcji masy ciała, gdyż wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach są naprawdę obiecujące. Jednakże, aby potwierdzić korzystne działanie piperyny, potrzeba dalszych badań.
Piperyna a układ pokarmowy
Piperyna może korzystnie wpływać również na pracę układu pokarmowego. Substancja może pobudzać zakończenia czuciowe nerwów przewodu pokarmowego i tym samym wzmagać wydzielanie soków trawiennych, w tym soku żołądkowego. Dodatkowo piperyna może stymulować wydzielanie enzymów trzustkowych.
Piperyna a wchłanianie substancji odżywczych
Piperyna może również zwiększać biodostępność niektórych składników mineralnych, witamin i związków. Korzystnie może wpływać na wchłanianie substancji odżywczych takich jak m.in.:
- żelazo,
- selen,
- beta-karoten,
- koenzym Q10,
- witamina C,
- witamina B6,
- kurkumina.
Badania wykazują, że piperyna może zwiększać wchłanianie i biodostępność kurkuminy, czyli cennego składnika kurkumy, nawet o 2000%! Z kolei w przypadku koenzymu Q10, piperyna może korzystnie wpływać na jego przyswajalność, zwiększając ją o ok. 30%. Co istotne, związek może zwiększać również wchłanianie niektórych leków, dlatego należy zachować ostrożność, stosując piperynę jednocześnie z medykamentami.
Inne, potencjalne właściwości piperyny
Oprócz wymienionych wyżej działań piperyna może również:
- wzmacniać syntezę melaniny, czyli naturalnego barwnika skóry, a tym samym związek może być pomocny wśród osób cierpiących na bielactwo nabyte;
- wykazywać właściwości antybakteryjne, a także przeciwbólowe i przeciwzapalne;
- jako antyoksydant uczestniczyć w ochronie materiału genetycznego oraz białek przed uszkodzeniami spowodowanymi działaniem wolnych rodników tlenowych;
- wspomagać oczyszczanie organizmu;
- wykazywać właściwości hepatoprotekcyjne.
Suplementy diety zawierające piperynę
Na rynku dostępnych jest wiele różnych preparatów zawierających piperynę. Związek może występować samodzielnie w postaci kapsułek czy tabletek, a także w towarzystwie innych składników, takich jak np. kurkumina czy imbir. Na jaki preparat się zdecydować? Która piperyna jest najlepsza?
Gwarancją udanego zakupu dobrego preparatu jest godny zaufania producent oraz standaryzacja suplementu diety. Standaryzacja polega na umieszczeniu na opakowaniu produktu informacji, ile substancji aktywnej (w tym przypadku piperyny) znajduje się w wykorzystanym ekstrakcie. Preparaty z piperyną powinny zawierać ekstrakt z pieprzu standaryzowany na 95% piperyny.
Piperyna - jak stosować?
Jak dawkować piperynę? Ile piperyny dziennie może przyjmować?
Nie ma oficjalnych zaleceń dotyczących stosowania piperyny, jednak dawki związku wykorzystywane w badaniach naukowych, które mogą korzystnie oddziaływać na organizm człowieka, wynoszą ok. 5-20 mg/dobę. Można więc uznać, że dobry preparat powinien zawierać minimum 5 mg piperyny w porcji produktu.
Piperyna - kiedy pierwsze efekty związane z przyjmowaniem suplementu diety?
Aby suplement diety zawierający piperynę mógł przynieść pożądane efekty, musi być stosowany regularnie przez dłuższy czas. Rekomenduje się, aby preparat z piperyną przyjmować przez minimum 4 tygodnie.
Czy piperyna jest bezpieczna?
Piperyna znana jest jako środek zwiększający biodostępność i wchłanianie bardzo wielu naturalnych substancji aktywnych oraz leków. I choć ta właściwość uznawana jest za zaletę piperyny, podczas przyjmowania niektórych preparatów działanie to może działać niekorzystnie na organizm człowieka - przyjmując leki, np. w czasie chorób przewlekłych, warto sprawdzić, czy piperyna nie wchodzi w interakcje z danym farmaceutykiem.
Piperyna w formie suplementu diety uznawana jest bezpieczny związek i nie wykazuje działania genotoksycznego.
Piperyna - przeciwwskazania i skutki uboczne
Piperyna stosowana w umiarkowanych ilościach nie powoduje efektów ubocznych. Jednakże podczas przyjmowania wysokich dawek związku (powyżej 10 mg piperyny na kilogram masy ciała/dobę), zgodnie z wynikami badań przeprowadzonymi na zwierzętach, może dojść do zaburzenia płodności wśród przedstawicieli płci męskiej.
Należy pamiętać, że piperyna może pobudzać przewód pokarmowy, dlatego też stosowana w dużych ilościach może drażniąco działać na błony śluzowe i przyczyniać się do występowania nadkwaśności oraz uczucia dyskomfortu. Tym samym suplementów diety zawierających piperynę nie powinny stosować osoby borykające się z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak np. choroba wrzodowa żołądka czy dwunastnicy.
Ponadto z piperyny powinny zrezygnować osoby uczulone na pieprz.
Bibliografia:
