Refluks stresowy - przyczyny, objawy i właściwe postępowanie

Refluks stresowy to schorzenie związane z zarzucaniem treści pokarmowej do przełyku, które może przyczyniać się do występowania wielu niepożądanych objawów, takich jak np. zgaga czy uczucie pieczenia.

Refluks stresowy jest konsekwencją nieprawidłowej pracy dolnego zwieracza przełyku, której podłożem może być nadmierny stres. Wśród przyczyn dolegliwości wymienia się jednak również inne czynniki, m.in. siedzący tryb życia czy niezdrową dietę. Jakie są objawy refluksu stresowego? Jak go leczyć i jak zapobiegać występowaniu schorzenia? Jaką dietę stosować podczas dolegliwości?

Czym jest refluks stresowy?

W trakcie prawidłowej pracy przewodu pokarmowego pożywienie z jamy ustnej po połknięciu trafia do żołądka, przedostając się przez gardło i przełyk. Przełyk stanowi swego rodzaju tunel, który zawiera trzy zwężenia, a jednym z nich jest zwieracz dolny. W prawidłowych warunkach zwieracz dolny pozostaje w stanie ciągłego napięcia, a rozluźnieniu ulega jedynie podczas przechodzenia pokarmu.

Gdy dochodzi do zaburzenia funkcji dolnego zwieracza przełyku, a jego napięcie zostaje obniżone, przestaje on spełniać swoją funkcję, co przyczynia się do występowania refluksu, czyli choroby refluksowej przełyku (GERD), która stanowi nienaturalną aktywność żołądka i objawia się zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku.

GERD to jedna z najpopularniejszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, która może występować niezależnie od wieku i płci. Refluks żołądkowo-przełykowy często jest związany z występowaniem przewlekłego stresu, dlatego też chorobę refluksową przełyku, wynikającą z działania czynników stresogennych, często określa się mianem refluksu stresowego.

Polecane produkty

Refluks stresowy - przyczyny

Przyczyna refluksu nie jest do końca znana, ale jak już wcześniej wspomnieliśmy, często schorzenie jest skorelowane z występowaniem przewlekłego stresu, nadmiernej presji i negatywnych emocji. Ponadto do pojawienia się dolegliwości mogą przyczyniać się czynniki, takie jak np.:

• spożywanie pokarmów w pośpiechu,
• siedzący tryb życia - brak aktywności fizycznej,
• niezdrowa i mało urozmaicona dieta,
• nałogowe palenie papierosów,
• spożywanie znacznych ilości alkoholu,
• spożywanie pikantnych potraw,
• nadmierna masa ciała,
• choroby przewlekłe, takie jak np. astma czy cukrzyca,
• przepuklina rozworu przełykowego,
• niektóre leki przyjmowane przez dłuższy okres czasu.

Objawy refluksu stresowego

Objawy refluksu stresowego są podobne do objawów klasycznej choroby refluksowej przełyku, jednak wśród niektórych osób borykających się z refluksem stresowym, dolegliwości związane ze schorzeniem mogą się gwałtownie nasilić w wyniku stresującej sytuacji. Choć w związku z indywidualnymi predyspozycjami organizmu, każdy może odczuwać nieco inne dolegliwości o różnym nasileniu, zwykle podczas choroby refluksowej przełyku można zaobserwować występowanie objawów, takich jak np.:

• uczucie pieczenia w przełyku,
• ból brzucha, szczególnie w górnej części brzucha,
• nieprzyjemny zapach z ust i posmak w tylnej części jamy ustnej,
• zgaga,
• uczucie cofania treści żołądka do przełyku,
• przewlekły i męczący kaszel, który może być spowodowany skurczami oskrzeli występującymi na skutek drażnienia dolnej części przełyku,
• zaburzenia połykania - trudności związane z przełykaniem płynów i pokarmów,
• nagminne odbijanie,
• nudności,
• ból w klatce piersiowej.

Wśród osób borykających się z refluksem stresowym może dojść również do występowania duszności, nadmiernej potliwości czy drżenia rąk, co może być związane z pojawieniem się sytuacji stresowej.

Często osoby borykające się ze schorzeniem zastanawiają się, dlaczego refluks żołądka boli. Wynika to z faktu, iż kwaśna treść żołądka jest wielokrotnie zarzucana do przełyku, a to z kolei sprzyja rozwojowi stanu zapalnego błony śluzowej. Wówczas mogą pojawiać się niepożądane objawy, w tym m.in. ból, który najczęściej promieniuje do szyi.

Refluks stresowy - leczenie

Aby zastosować właściwe leczenie podczas występowania refluksu stresowego, kluczowe jest odpowiednie postawienie diagnozy. Refluks stresowy powinien stwierdzić doświadczony lekarz, jakim zwykle jest gastrolog. Aby zdiagnozować schorzenie, zwykle należy wykonać szereg różnorodnych badań, m.in. badanie endoskopowe. Po potwierdzeniu występowania choroby refluksowej przełyku można przejść do odpowiedniego postępowania, które może obejmować:

• zmianę stylu życia,
• leczenie farmakologiczne,
• leczenie chirurgiczne.

Celem leczenia choroby refluksowej przełyku jest wyeliminowanie jej objawów oraz poprawa komfortu życia pacjentów. Dodatkowo odpowiednio dobrane postępowanie może zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań związanych z zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku, takich jak np. wrzody żołądka.

Sposób leczenia schorzenia zależny jest od stopnia nasilenia objawów refluksu stresowego. Jeśli sporadycznie w okolicach mostka pojawia się niekomfortowe pieczenie, dobrym rozwiązaniem może być skorzystanie z domowych metod leczenia choroby. W przypadku występowania silniejszych dolegliwości, które powodują duży dyskomfort i utrudniają codzienne funkcjonowanie, rozwiązaniem może być stosowanie leków zobojętniających lub leków hamujących wydzielanie kwasu solnego, które w szybki sposób mogą złagodzić objawy choroby. Niekiedy lekarz może przepisać pacjentowi również stosowanie leków dostępnych wyłącznie na receptę - blokerów receptora histaminowego czy farmaceutki z grupy inhibitorów pompy protonowej.

Gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych efektów, koniecznością może okazać się leczenie chirurgiczne. Wówczas zwykle przeprowadza się operację laparaskopową, która polega na utworzeniu wokół przełyku swoistego mankietu, który jest wynikiem zszycia tylnej i przedniej części żołądka.

Refluks stresowy a dieta - jakie pokarmy spożywać, a jakich lepiej unikać?

Borykając się z refluksem stresowym, warto zwrócić uwagę na istotne znaczenie prawidłowej diety w łagodzeniu dolegliwości związanych z chorobą.

Podstawowym działaniem podczas refluksu stresowego jest wyeliminowanie lub ograniczenie udziału w codziennej diecie produktów i pokarmów, które powodują nasilenie dolegliwości. Rekomenduje się więc rezygnację z wszelkiego rodzaju używek - spożywania alkoholu i palenia papierosów. Warto wykluczyć z jadłospisu tłuste i pikantne potrawy, a także inne składniki diety, które mogą sprzyjać zarzucaniu treści żołądkowej, takie jak np. czekolada, mięta, kawa czy ostre przyprawy. Dobrym rozwiązaniem może być również rezygnacja z owoców cytrusowych i napojów gazowanych, cebuli i pomidorów.

W jadłospisie warto natomiast uwzględnić składniki, takie jak płatki owsiane, banany czy jabłka. Nie należy rezygnować również z jogurtów naturalnych i mleka, a także gotowanych, duszonych i pieczonych potraw. Warto spożywać delikatnie przyprawione dania lekkostrawne.

Refluks stresowy - jak zapobiegać? 6 naturalnych sposobów na refluks stresowy

Oprócz modyfikacji codziennej diety, ważna w łagodzeniu występujących dolegliwości i zapobieganiu występowania schorzenia może być również zmiana stylu życia. Jakie działania warto stosować, aby zmniejszyć występowanie niepożądanych objawów i złagodzić ich przebieg? Co robić, aby zapobiegać refluksowi stresowemu?

1. Dbaj o prawidłową masę ciała - nadwaga i otyłość mogą powodować ataki refluksu, ponieważ nadmierne kilogramy zwiększają ryzyko cofania się treści pokarmowej do przełyku. Dlatego też prawidłowa masa ciała może sprzyjać łagodzeniu występujących dolegliwości.
2. Unikaj obcisłych ubrań - mocno przylegająca do ciała odzież, a w szczególności opięte spodnie, może i dobrze wyglądają, jednak na pewno nie wpływają korzystnie na Twój układ pokarmowy. Obcisłe ubrania mogą uciskać na ściany żołądka, a tym samym zwiększać ryzyko cofania treści żołądkowej do przełyku.
3. Pokarmy spożywaj bez pośpiechu, małymi porcjami - oprócz ograniczenia lub wyeliminowania z codziennego jadłospisu produktów, które mogą nasilać występowanie niepożądanych objawów, warto zwrócić również uwagę na tempo jedzenia i wielkość konsumowanych porcji. Znacznie korzystniej na układ pokarmowy oddziałuje powolne spożywanie pokarmów w mniejszych porcjach niż objadanie się w biegu.
4. Zadbaj o higienę snu - ostatni posiłek spożywaj 2-3 godziny przed snem, a w trakcie odpoczynku głowę ułóż wyżej niż resztę ciała, co zmniejszy ryzyko cofania treści pokarmowej. Ponadto śpij tak długo, aby wypocząć. Badania naukowe wskazują bowiem, że krótki sen może przyczyniać się do nasilenia objawów refluksu.
5. Znajdź chwilę na aktywność fizyczną - osoby borykające się z refluksem stresowym często prowadzą siedzący tryb życia, co nie wpływa korzystnie na występowanie dolegliwości schorzenia. Poświęć więc chwilę każdego dnia na wykonywanie aktywności fizycznej, co nie tylko pomoże Ci wzmocnić barierę refluksową przełyku, ale również ułatwi redukcję masy ciała. Pamiętaj jednak, aby wykonywać aktywności niewymagające schylania lub skłonów tułowia, gdyż te ćwiczenia mogą sprzyjać zarzucaniu treści pokarmowej.
6. Znajdź sposób na rozładowanie emocji - ponieważ to długotrwały stres jest jednym z czynników sprzyjających występowaniu refluksu stresowego, warto podjąć odpowiednie działania, które mogą zmniejszyć napięcie. Dobrym rozwiązaniem może okazać się stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak joga czy medytacja, jednak sposób na rozładowanie emocji to kwestia indywidualna - każdemu może pomóc inne postępowanie. Dla jednych doskonałą terapią może okazać się taniec, dla innych - rozmowa ze specjalistą. Spróbuj znaleźć sposób na rozładowanie emocji i zmniejszenie stresu w codziennym życiu, co na pewno korzystnie wpłynie na Twój stan zdrowia i zmniejszy niepożądane objawy refluksu stresowego.

Refluks stresowy - powikłania i schorzenia towarzyszące

Nieleczony refluks stresowy lub nieprawidłowe postępowanie podczas choroby prowadzi do długotrwałego narażenia błony śluzowej przełyku na działanie kwasu żołądkowego, co może prowadzić do rozwoju stanu zapalnego, a tym samym do występowania groźnych powikłań.

Wśród osób borykających się z refluksem stresowym może dojść do zwężenia przełyku, a także do nadżerek czy owrzodzeń. GERD może prowadzić także do pojawienia się stanu Barretta, czyli uszkodzenia, które w połączeniu z genetycznymi predyspozycjami, może powodować przekształcenie nabłonka wyściełającego przełyk. Warto jednak wiedzieć, że konsekwencje tego stanu mogą być niezwykle niebezpieczne dla zdrowia i życia pacjenta.

Często refluks stresowy nie jest jedynym schorzeniem, z jakim muszą borykać się różne osoby. Choroba współistnieje niekiedy z twardziną układową, czyli przewlekłym schorzeniem tkanki łącznej, które może powodować przykurcze i ból w stawach oraz osłabienie tkanki mięśniowej. Niekiedy refluks stresowy może występować wśród pacjentów z cukrzycą, ponieważ nieprawidłowe stężenie glukozy w surowicy krwi może aktywnie oddziaływać na rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku i sprzyjać zarzucaniu treści żołądkowej. Ponadto choroba refluksowa przełyku często jest powiązana z nerwicą żołądka, która również może być efektem długotrwałego stresu i nadmiernego napięcia nerwowego.

Bibliografia:

1. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/40478
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31080232/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29037470/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35352852/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36378471/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27571846/