Jeżówka purpurowa – właściwości, zastosowanie i suplementacja

Jeżówka purpurowa to wieloletnia roślina miododajna, doceniana ze względu na walory estetyczne, która może pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie organizmu człowieka. To bylina najczęściej dostępna w postaci suplementów diety, którą można znaleźć również w formie kosmetyków, a także dostarczać do ustroju w postaci herbaty. Jeżówka purpurowa - na co? Jeżówka odmiany - kiedy kwitnie jeżówka purpurowa? Echinacea przeciwwskazania i skutki uboczne - kiedy nie stosować rośliny?

Charakterystyka jeżówki purpurowej - wszystko co warto wiedzieć

Jeżówka purpurowa (z języka łacińskiego Echinacea purpurea L. Moench) to gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych, pochodzący z Ameryki Północnej, gdzie bylina naturalnie porasta wilgotne łąki oraz prerie wschodniej części Stanów Zjednoczonych. To roślina wieloletnia, obecnie uprawiana również w krajach europejskich, m.in. w Polsce, która jest doceniana ze względu na cenne właściwości, jak i na charakterystyczny wygląd. To bylina, która swoją nazwę, w języku łacińskim oznaczającą jeża, zawdzięcza wypukłym koszyczkom kwiatowym, które przypominają kolce zwierzęcia.

Jeżówka purpurowa ma niewielkie wymagania uprawowe i glebowe, a jednocześnie wyróżnia się pięknymi kwiatami, co sprawia, że coraz częściej roślinę można spotkać w przydomowych ogródkach. To słabo rozgałęziona bylina osiągająca od 60 do 150 cm wysokości, która preferuje stanowiska słoneczne, jednak może występować również w miejscach półcienistych.

Echinacea purpurea najlepiej rośnie na żyznych glebach o umiarkowanej wilgotności, jednak świetnie odnajduje się również na gliniastym lub kamienistym podłożu. To bylina odporna na mróz i suszę, która ma ciemnozielone, naprzemianlegle ułożone liście o owalnej lub szerokolancetowatej blaszce. Jeżówka purpurowa cieszy się uznaniem ze względu na walory dekoracyjne - roślina miododajna ma purpurowe, zebrane w koszyczki kwiaty, które kwitną w okresie od czerwca do października, wabiąc przy tym duże ilości owadów. W niektórych ogrodach można spotkać również inne odmiany byliny, które wyróżniają się białymi, różowymi lub pomarańczowymi kwiatami, jednak to właśnie Echinacea purpurea stanowi najpopularniejszą odmianę rośliny.

Historia jeżówki purpurowej

Jeżówka purpurowa, odkryta przez plemię Indian, niegdyś była wykorzystywana przez rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej jako uniwersalne remedium na różnego rodzaju objawy i schorzenia. Historyczne dane wskazują, iż Echinacea purpurea była stosowana w przypadku zatrucia i ukąszenia przez owady lub węże, a także w trakcie przeziębień, kaszlu czy bólu zęba. Roślinę wykorzystywano jako wsparcie podczas gojenia się skóry, a także w przypadku chorób takich jak odra czy rzeżączka.

Za sprawą osadników bylina trafiła do Europy jako roślina ozdobna, gdzie zyskała popularność w latach 20. i 30. XX wieku w krajach takich jak np. Niemcy, Francja czy Anglia. Następnie Echinacea purpurea stała się nieocenionym wsparciem w różnego rodzaju chorobach. Choć popularność byliny zmalała podczas popularyzacji antybiotyków, roślina nie została zapomniana i po dziś dzień jest chętnie wykorzystywana m.in. jako składnik suplementów diety.

Polecane suplementy diety

Jeżówka purpurowa - wartościowe składniki

Jeżówka purpurowa wyróżnia się bogactwem wartościowych składników - Echinacea purpurea zawiera związki, takie jak np.:

• flawonoidy,
• polisacharydy,
• pochodne kwasu kawowego, takie jak kwas cykoriowy czy kwas kaftarowy,
• alkamidy,
• związki fenolowe,
• olejek eteryczny,
• lipopolisacharydy,
• melaniny,
• glikoproteiny.

Jeżówka purpurowa - właściwości. Echinacea - na co pomaga?

Substancje obecne w Echinacea purpurea sprawiają, że roślina jest chętnie stosowana jako wsparcie w różnych schorzeniach. Jeżówka purpurowa może wykazywać właściwości immunomodulujące, a także może działać przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, przyczyniając się do poprawy odporności organizmu i funkcjonowania układu immunologicznego.

Co więcej, istnieją dane sugerujące, iż wieloletnia bylina może wykazywać aktywność przeciwlękową, a także może przyspieszać procesy gojenia się ran, sprzyjając efektywnej regeneracji skóry. Echinacea purpurea może też działać przeciwgrzybiczo, hamując wzrost grzybów przede wszystkim przy dostępie do promieniowania UV, a także może wykazywać potencjał przeciwutleniający, zmniejszając stres oksydacyjny i neutralizując wolne rodniki oraz reaktywne formy tlenu, jednocześnie opóźniając procesy starzenia.

Dlaczego warto suplementować jeżówkę purpurową?

Jeżówka purpurowa przede wszystkim wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego, co może być szczególnie istotne w okresie jesienno-zimowym, gdy organizm człowieka jest szczególnie narażony na działanie czynników chorobotwórczych.

Dotychczas uzyskane dane wskazują, że Echinacea purpurea może nasilać procesy fagocytozy, chroniąc ustrój przed działaniem drobnoustrojów chorobotwórczych. Obecne w roślinie związki mogą przyczyniać się do zwiększenia ilości granulocytów, makrofagów i komórek NK, co również może wspomagać prawidłową pracę układu odpornościowego, zmniejszając ryzyko rozwoju infekcji. Jeżówka purpurowa może wpływać także na ekspresję genów odpornościowych w ludzkim organizmie, jednocześnie zwiększając produkcję cytokin prozapalnych i działając przeciwzapalnie.

Jakby tego było mało, ziele jeżówki purpurowej może działać przeciwbakteryjnie, m.in. hamując wzrost bakterii Escherichia coli, a także może wykazywać właściwości przeciwwirusowe, zmniejszając aktywność wirusa opryszczki pospolitej HSV czy też wirusa grypy. Tym samym Echinacea purpurea może być pomocna w terapii stanów zapalnych, a także infekcji górnych dróg oddechowych, pozytywnie wpływając na wydolność oddechową. Roślina może także wspierać organizm człowieka w okresie obniżonej odporności oraz podczas przeziębień i infekcji.

Formy suplementów z jeżówki purpurowej

Jeżówka purpurowa najczęściej występuje w postaci suplementów na odporność, które są dostępne w różnych formach. Na rynku można znaleźć Echinacea purpurea w postaci tabletek lub kapsułek, które wyróżniają się bezproblemową i wygodną podażą produktu, a także jeżówkę w formie proszku, uznawaną za wszechstronną wersję preparatu, którą można wykorzystywać m.in. jako dodatek do napojów czy posiłków.

Dobór odpowiedniej postaci suplementu diety z jeżówką purpurową stanowi kwestię indywidualnych potrzeb i oczekiwań konsumenta. Decydując się na przyjmowanie preparatów zawierających ekstrakt z byliny warto jednak zwrócić uwagę na składniki obecne w rekomendowanym produkcie - najlepszy suplement diety z jeżówką zawiera znaczne ilości pożądanego związku, a jednocześnie nie dostarcza do ustroju zbędnych dodatków i wypełniaczy.

Jeżówka purpurowa - jak stosować na co dzień?

Dotychczas przeprowadzone analizy wskazują, iż najbezpieczniejsze jest krótkoterminowe przyjmowanie preparatów zawierających ekstrakt z jeżówki purpurowej, dlatego też zwykle zaleca się, aby produkty z Echinacea purpurea dostarczać do ustroju przez 10-14 dni, następnie stosując ok. 4 tygodniową przerwę.

Każdorazowo suplementy diety z jeżówką purpurową należy przyjmować zgodnie z rekomendacją producenta, nie przekraczając zalecanych porcji produktu, aby nie doprowadzić do wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych.

Jeżówkę purpurową w postaci suplementu diety można włączyć do codziennego jadłospisu, spożywając preparat w formie kapsułek lub tabletek podczas posiłku. Ziele jeżówki w proszku można natomiast wykorzystywać jako jeden ze składników spożywanych potraw lub napojów, dodając produkt do sałatek, naleśników, owsianek czy koktajli.

Na rynku można znaleźć również Echinacea purpurea w postaci maści i kosmetyków, a także w formie syropów, kropli czy soków. Niektóre sklepy oferują także korzeń jeżówki purpurowej, z którego można przygotować napar lub herbatę.

Herbata z jeżówki - jak zrobić? Przepis na herbatę z jeżówki purpurowej

Podczas przygotowywania herbaty z korzenia jeżówki należy zwrócić szczególną uwagę na temperaturę wody, która powinna być gorąca, ale nie wrząca - zwykle zaleca się, aby woda wykorzystywana do herbaty z Echinacea purpurea miała ok. 80 stopni Celsjusza. Tym samym należy zagotować wodę i pozostawić ją na kilka minut do ostygnięcia, aby uzyskała rekomendowaną temperaturę, a następnie we filiżance umieścić łyżeczkę suszu z jeżówki i zalać go wodą. W dalszej kolejności należy przykryć naczynie i pozostawić na ok. 20 minut do zaparzenia. Po tym czasie napar można przecedzić przez sitko i wypić.

Zbyt długi czas parzenia herbaty może sprawić, że napar stanie się gorzki, dlatego też do herbaty z jeżówki purpurowej warto dodać miód lub cytrynę, czyli składniki, które nie tylko mogą zwiększyć atrakcyjność płynu, wpływając na jego walory smakowe, ale również mogą dodatkowo wspomagać pracę układu immunologicznego. Dobrym rozwiązaniem może okazać się także wykorzystanie imbiru czy kurkumy, czyli związków wykazujących potencjał przeciwzapalny.

Zwykle rekomenduje się, aby herbatę z jeżówki purpurowej spożywać 1-2 razy dziennie. Podobnie jak w przypadku suplementów diety zawierających ekstrakt z rośliny, herbata z Echinacea purpurea również powinna być spożywana jedynie przez krótki okres czasu.

Jeżówka purpurowa – kiedy może być pomocna?

Jeżówka purpurowa to bylina wspierająca pracę układu odpornościowego, która jest rekomendowana do krótkotrwałego stosowania w profilaktyce przeziębień. Co więcej, ekstrakt z rośliny może stanowić wsparcie w infekcjach górnych dróg oddechowych oraz podczas drobnych skaleczeń i ran. Ze względu na działanie przeciwzapalne, bylina może być pomocna w stanach zapalnych dziąseł, układu moczowego oraz rozrodczego. Pozytywny wpływ jeżówki purpurowej na procesy regeneracyjne sprawia natomiast, że roślina może być wykorzystywana w oparzeniach, odmrożeniach czy uszkodzeniach skóry.

Niektóre dane wskazują, że jeżówka purpurowa może być pomocna także w przypadku zwalczania pasożytów, jako uzupełnienie stosowanej terapii, a także może działać przeciwmiażdżycowo. Wstępne wyniki sugerują też, że Echinacea purpurea może wspomagać profilaktykę i terapię zaburzeń pracy układu trawiennego.

Jakby tego było mało, roślina może pozytywnie oddziaływać na kondycję skóry, poprawiając jej wygląd i nawilżenie, a także niwelując przebarwienia i wspomagając regenerację naskórka.

Jeżówka purpurowa - przeciwwskazania

Jeżówka purpurowa ma wiele zalet i może wykazywać szereg cennych właściwości, jednak roślina nie jest rekomendowana wśród wszystkich konsumentów. Preparatów zawierających ekstrakty z byliny nie powinny stosować osoby zmagające się z chorobami o podłożu autoimmunologicznym, a także pacjenci borykający się z zaburzeniami hematologicznymi. Co więcej, suplementy z jeżówką nie są zalecane wśród osób z alergią czy nadwrażliwością na rośliny z rodziny astrowatych, a także w gronie konsumentów z uszkodzeniem wątroby, podczas chemioterapii czy zmagających się z nabytym upośledzeniem odporności.

Ze względu na brak badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania jeżówki purpurowej w ciąży i laktacji, roślina nie jest rekomendowana również podczas oczekiwania na potomstwo oraz w trakcie karmienia piersią.

Jeżówka purpurowa – wpływ na działanie leków i innych ziół

Aktualne dane wskazują, że jeżówka purpurowa może wchodzić w interakcje z lekami immunomodulującymi, dlatego też nie powinna być stosowana bez konsultacji z lekarzem przez pacjentów przyjmujących preparaty immunosupresyjne lub immunostymulujące. Co więcej, suplementów diety z Echinacea purpurea nie należy przyjmować wraz z lekami przeciwwirusowymi i cytostatycznymi.

Ekstrakt z rośliny może być jednak z powodzeniem spożywany wraz z ziołami, które mogą wykazywać pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego, takimi jak żeń-szeń czy różeniec górski, a także z czosnkiem czy kurkumą.

Echinacea - skutki uboczne

Echinacea purpurea wyróżnia się niską toksycznością, a badania przeprowadzone na zwierzętach sugerują, iż długotrwałe przyjmowanie preparatów z jeżówką nie powinno przyczyniać się do zmian parametrów biochemicznych czy struktur narządów wewnętrznych. Zbyt długa podaż jeżówki purpurowej może jednak przyczyniać się do rozwoju leukopenii, czyli obniżenia poziomu białych krwinek we krwi.

Niestosowanie się do wytycznych producentów podczas przyjmowania preparatów zawierających ekstrakt z rośliny i nadmierne spożycie suplementów diety z ekstraktem z Echinacea purpurea może natomiast skutkować występowaniem niepożądanych objawów, takich jak:

• obrzęk naczynioruchowy,
• skórne reakcje uczuleniowe - świąd, wysypka, rumień,
• ból brzucha, nudności, wymioty,
• dreszcze,
• gorączka,
• uczucie duszności.

Jeżówka purpurowa dla dzieci – czy jest bezpieczna?

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, dzieci poniżej 12 roku życia nie powinny przyjmować preparatów zawierających jeżówkę purpurową, co wynika z braku wystarczającej ilości badań naukowych, które potwierdzałyby bezpieczeństwo stosowania produktów z Echinacea purpurea wśród najmłodszych.

Wśród dzieci powyżej 12 roku życia dozwolone jest natomiast korzystanie z jeżówki - wówczas dobrym rozwiązaniem mogą okazać się syropy lub soki zawierające wyciągi czy ekstrakty z rośliny.

Echinacea purpurea - podsumowanie

Jeżówka purpurowa to roślina, która może pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie ludzkiego organizmu, wspomagając przede wszystkim pracę układu odpornościowego. Na rynku można znaleźć suplementy diety zawierające ekstrakt z byliny, które są dostępne w postaci kapsułek, a także tabletek lub proszku, co umożliwia indywidualne dopasowanie stosowanego preparatu i wygodną formę podaży cennych składników.

Decydując się na przyjmowanie suplementów diety zawierających bylinę, warto pamiętać, aby produkty z jeżówką purpurową zawsze stosować zgodnie z rekomendacją producenta, nie przekraczając zalecanych porcji preparatów.

Bibliografia:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24868871/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37959750/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29749084/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26633727/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39452214/