Czym jest kombucha (kombucza)? Właściwości, korzyści i przeciwwskazania w pigułce!
Wśród osób poszukujących naturalnych sposobów na poprawę zdrowia i samopoczucia coraz większe zainteresowanie budzi kombucha (kombucza). Ten orzeźwiający napój przygotowywany na bazie słodzonej herbaty poddanej fermentacji przy wykorzystaniu grzybka herbacianego zdobył szczególną popularność zwłaszcza w krajach wschodnioazjatyckich.
Wiedza na temat kombuchy na długi czas popadła w zapomnienie. Jednak powrót do naturalnej żywności na nowo obudził zainteresowanie tym specyfikiem. Co to jest kombucha i jakie ma właściwości? Czy napój z fermentowanej herbaty można zrobić samodzielnie w domu? Czy kombucha jest zdrowa?
Spis treści
- Kombucha - co to?
- Napój kombucha z grzyba herbacianego - podstawowe informacje
- Zastosowanie grzybka herbacianego
- Jakie właściwości zdrowotne ma napój z kombuchy?
- Jak zrobić napój z kombuchy?
- Przepis na kombuchę - przygotowanie napoju z fermentowanej herbaty krok po kroku
- Jakie są przeciwwskazania do picia kombuchy?
- Czy warto pić kombuchę? Wnioski i najważniejsze informacje
Kombucha - co to?
Kombucha to fermentowany, lekko kwaśny napój uzyskiwany w procesie fermentacji słodzonej herbaty poprzez specjalnie przygotowaną do tego celu symbiotyczną kulturę drożdży (SCOBY - Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast) i bakterii kwasu octowego. Jego nazwa stanowi połączenie dwóch słów: Kombu (imienia koreańskiego lekarza, który sprowadził napój do Japonii) oraz Cha (oznaczającego w j. japońskim napój).
Kombucha wywodzi się z północno-wschodnich Chin, a dokładnie z Mandżurii, gdzie była ceniona jako napój o właściwościach energetyzujących i oczyszczających organizm. Szybko zyskała popularność w Japonii, Korei, Rosji, a nawet w Afryce Północnej.
Do Europy kombucha dotarła stosunkowo późno, gdyż dopiero w XIX wieku. W Polsce pojawiła się prawdopodobnie razem z herbatą. Była chętnie spożywana do lat 70-tych. Obecnie od jakiegoś czasu znów podbija nasze podniebienia.
Napój kombucha z grzyba herbacianego - podstawowe informacje
Napój kombucha powstaje w wyniku fermentacji tlenowej słodzonej herbaty, która zachodzi pod wpływem symbiotycznej kultury drożdży i bakterii, tzw. SCOBY. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa grzybek herbaciany stanowiący skupisko gatunków bakterii z rodzaju Acetobacter i Gluconobacter oraz drożdży z rodzajów Saccharomyces, Schizosaccharomyces, Mycoderma, Dekkera, Torulospora oraz Koleckera, które rozkładają cukier i syntetyzują etanol.
Grzybek herbaciany kombucha, znany także jako grzybek japoński, zawiera bakterie kwasu octowego, które syntetyzują etanol i kwasy organiczne, co sprawia, że napój ma charakterystyczny smak i liczne właściwości zdrowotne. W procesie fermentacji powstaje też kwas glukuronowy, który wspiera zdrowie wątroby i wykazuje zdolność łączenia się z toksynami oraz metabolitami leków.
Ponadto kombucha jest bogata w:
- witaminy z grupy B
- witaminę C
- kwas foliowy
- kwas mlekowy
- enzymy
- dwutlenek węgla
Dzięki kwasom organicznym, witaminom i składnikom mineralnym kombucha - grzyb herbaciany wykazuje szerokie spektrum właściwości. To sprawia, że coraz częściej stanowi wartościową alternatywę dla słodzonych napojów gazowanych, które obciążają organizm człowieka.
Zastosowanie grzybka herbacianego
Grzybek herbaciany od wieków był wykorzystywany w medycynie naturalnej. Dzięki dużej witalności i rozwiniętej zdolności regeneracji stosowano go w Chinach jako lekarstwo już od 2000 lat temu. Za sprawą obecności żywych drobnoustrojów korzystnie wpływa na układ trawienny, odporność i zdrowie gospodarza. Wspiera też oczyszczanie ustroju z toksyn, przyczynia się do obniżenia poziomu cholesterolu i opóźnia procesy związane ze starzeniem organizmu.
W krajach dalekowschodnich grzybek japoński wykorzystywano głównie do produkcji fermentowanych napojów i potraw, ale w rzeczywistości jego zastosowanie jest znacznie szersze. Entuzjaści kombuchy przedstawiają ją jako cudowny specyfik na wiele dolegliwości.
Jakby jeszcze tego było mało, kombucha ma właściwości antybakteryjne, wygładza i zmiękcza naskórek, a także usuwa szkodliwe mikroorganizmy żyjące na skórze. Z tego względu jest częstym składnikiem kremów, toników, peelingów oraz balsamów wspierających odbudowę naskórka i przyspieszających gojenie drobnych ran.
Polecane suplementy ziołowe
Jakie właściwości zdrowotne ma napój z kombuchy?
Wysoka zawartość składników bioaktywnych, w tym kwasów organicznych, witamin i składników mineralnych, sprawia, że napój kombucha wykazuje liczne właściwości zdrowotne. Można go spożywać nie tylko w celu pokrzepienia i wzmocnienia organizmu. Kombucha charakteryzuje się także właściwościami orzeźwiającymi, detoksykacyjnymi i wspierającymi zdrowie jelit.
Na co pomaga kombucha? Oto najważniejsze właściwości kombuchy:
- wzmacnia system odpornościowy
- ze względu na dużą zawartość kwasu glukuronowego ma silne działanie odtruwające
- pozytywnie wpływa na florę bakteryjną jelit
- wspomaga prawidłową pracę układu pokarmowego
- detoksykuje wątrobę
- oczyszcza pęcherz moczowy
- normalizuje apetyt
- pomaga w leczeniu chorób wywołanych przez drożdżaki
- łagodzi skutki alergii
Niektóre badania sugerują, że napój z kombuchy wykazuje też właściwości antyoksydacyjne. Z tego względu może wspomagać zwalczanie wolnych rodników, które mogą uszkadzać komórki naszego organizmu. Aktywność przeciwutleniająca jest zróżnicowana w zależności od rodzaju naparu herbaty przed fermentacją oraz składu kultury SCOBY.
Chociaż wiele analiz naukowych wskazuje na właściwości lecznicze kombuchy, należy pamiętać, że jej spożycie nie zastąpi dobrze zbilansowanej diety ani profesjonalnej terapii w przypadku chorób.
Jak zrobić napój z kombuchy?
Do produkcji kombuchy można wykorzystać zarówno herbatę zieloną, jak i fermentowaną (czarną, żółtą, czerwoną). Jednak to herbata czarna i biały cukier są uznawane za tradycyjne i jednocześnie najlepsze składniki do produkcji tego napoju. Potrzebny jest też witalny grzyb herbaciany składający się z różnorakich gatunków bakterii i drożdży.
Przygotowanie kombuchy w domu jest jak najbardziej możliwe, choć wymaga zachowania higieny i cierpliwości. Bardzo ważne są sterylne warunki, gdyż ich brak może prowadzić do skażenia grzybami chorobotwórczymi, a nawet do grzybicy przewodu pokarmowego. Proces fermentacji zwykle trwa od 3 do 14 dni i powinien być przeprowadzany w odpowiednich warunkach (optymalna temperatura to 23-28 stopni).
Gotowy napój kombucha może być spożywany bezpośrednio lub poddany dalszej fermentacji, co pozwala na uzyskanie różnych smaków i właściwości zdrowotnych.
Przepis na kombuchę - przygotowanie napoju z fermentowanej herbaty krok po kroku
Do przygotowania domowej kombuchy najlepiej sprawdzi się tradycyjna czarna herbata. Ważne jest także naczynie - powinno być szklane. W trakcie fermentacji wytwarzają się bowiem kwasy, które mogą rozpuścić emalię lub spowodować korozję naczyń metalowych.
Aby przygotować gotowy napój w warunkach domowych:
- Zaparz mocny napar z około jednego litra wody i kilku łyżeczek herbaty.
- Dodaj cukier i pozostaw do ostygnięcia do temperatury pokojowej.
- Przelej napar do szklanego naczynia, włóż grzybek herbaciany wraz z płynem z poprzedniej fermentacji.
- Przykryj gazą i odstaw na 7-14 dni, aby powstał lekko gazowany, słodko kwaśnym smaku napój.
- Po zakończeniu procesu fermentacji płyn przelej do butelek.
Jeśli nabędziesz wprawy, do przygotowania kombuchy możesz użyć zielonej herbaty, białej, a nawet ziołowej. W ten sposób uzyskany napój najlepiej przechowywać w lodówce. W trakcie przetrzymywania w chłodnych warunkach na powierzchni kombuchy może nawet powstać kolejny grzybek, gdyż fermentacja nie została zakończona, a jedynie spowolniona przez niską temperaturę.
Jakie są przeciwwskazania do picia kombuchy?
Kombucha staje się coraz popularniejszym napojem wśród osób zainteresowanych medycyną naturalną i zdrową żywnością. Trzeba jednak pamiętać, że nie wszyscy powinni go spożywać.
Kombucha nie jest zalecana dzieciom, kobietom w ciąży, karmiącym piersią, a także osobom z osłabionym układem odpornościowym. Z jej picia należy też zrezygnować w przypadku chorób, takich jak cukrzyca, reumatyzm, uszkodzenie wątroby oraz kamienie szczawianowe (ze względu na zawartość kwasu szczawiowego).
Możliwe skutki uboczne to reakcje alergiczne oraz problemy żołądkowe (wzdęcia, bóle brzucha, biegunka). Istnieją także pojedyncze przypadki sytuacji zagrażających życiu, kiedy na skutek nadmiernego spożywania napoju dwie kobiety były hospitalizowane z powodu ciężkiej kwasicy mleczanowej. Z tego względu nie zaleca się picia kombuchy w ilości większej niż 150-250 ml dziennie. Jej spożywanie najlepiej zaczynać od małych porcji (np. od jednej łyżeczki dziennie).
Czy warto pić kombuchę? Wnioski i najważniejsze informacje
Kombucha to orzeźwiający napój o długiej tradycji, który dzięki obecności kwasów organicznych, witamin i probiotyków może korzystnie wpływać na układ trawienny, odporność i zdrowie wątroby. Jej regularne picie w umiarkowanych ilościach może stanowić ciekawy dodatek do zdrowego odżywiania. Z drugiej strony, osoby z przeciwwskazaniami powinny całkowicie zrezygnować z jej spożycia. Pamiętaj, że wypicie napoju nie zastąpi leczenia i nie zawsze ma potwierdzone naukowo efekty. Dlatego traktuj go jako uzupełnienie diety, a nie jako cudowne remedium na wszystko.
Bibliografia