Maltitol to zamiennik cukru zaliczany do grupy polioli. To substancja słodząca od lat wykorzystywana w przemyśle spożywczym, która stanowi naturalny słodzik, uznawany za niskokaloryczny związek. To dodatek do żywności, który można znaleźć m.in. w gumach do żucia, dietetycznych ciastkach czy też w produktach spożywczych o obniżonej zawartości tłuszczu. Słodzik maltitol - co to? Maltitol - z czego jest? Czy maltitol podnosi cukier? Maltitol skutki uboczne - czy słodzik jest bezpieczny?
Spis treści
Co to jest maltitol?
Maltitol (E965) to organiczny związek chemiczny zaliczany do grupy alkoholi wielowodorotlenowych, znanych jako poliole, który stanowi dwucukier, będący połączeniem glukozy i sorbitolu. To substancja słodząca pochodząca z naturalnych źródeł, która jest otrzymywana z maltozy, a surowcem wykorzystywanym do produkcji maltitolu jest skrobia pszenna, kukurydziana czy też skrobia pochodząca z tapioki.
Proces pozyskiwania maltitolu polega na uwodornieniu maltozy pochodzącej ze skrobi pod wpływem działania wysokiej temperatury, wynoszącej ok. 100-150 stopni Celsjusza oraz wysokiego ciśnienia, które odpowiada 100-150 barom. To zjawisko zachodzące z wykorzystaniem katalizatorów, takich jak molibden, pallad czy nikiel, które mogą przyspieszyć przebieg reakcji chemicznej.
Maltitol to biały i bezwonny proszek, który charakteryzuje się doskonałą rozpuszczalnością w wodzie. To substancja po raz pierwszy wyprodukowana w 1941 roku, która jest chętnie wykorzystywana w przemyśle spożywczym - maltitol jest stosowany m.in. w produkcji gum do żucia, lodów czy słodyczy, a także jest wykorzystywany podczas wytwarzania dżemów i galaretek o obniżonej zawartości cukru, czy też w sosach, wypiekach cukierniczych i deserach.
Maltitol jako słodzik
Maltitol to substancja słodząca odporna na działanie wysokich temperatur, która często jest wykorzystywana jako zamiennik cukru, wyróżniający się niższą wartością energetyczną niż sacharoza. Dotychczas przeprowadzone badania wskazują, że maltitol dostarcza do ustroju człowieka ok. 240 kcal w 100 g produktu, z kolei klasyczny cukier stołowy zawiera ok. 400 kcal w 100 g. Jakby tego było mało, słodzik charakteryzuje się słodkością porównywalną do słodkiego smaku sacharozy - dane naukowe sugerują, że słodkość maltitolu w 90% odpowiada słodkości cukru białego, a produkt wyróżnia się niższym indeksem glikemicznym niż tradycyjny cukier.
Maltitol jako substancja słodząca jest chętnie wykorzystywany w produkcji żywności o obniżonej zawartości tłuszczu i cukru białego, m.in. podczas wytwarzania ciastek bez cukru, batonów proteinowych czy niskoenergetycznych słodyczy. Dodatkowo substancja może być również używana jako zamiennik tłuszczu, co wynika z faktu, iż maltitol może nadawać produktom kremową konsystencję, dzięki czemu słodzik znalazł zastosowanie m.in. w jogurtach owocowych czy mlecznych deserach.
Czy maltitol jest zdrowy?
Maltitol to substancja słodząca, która po spożyciu nie wywołuje gorzkawego, "obcego" posmaku. Jednocześnie związek nie przyczynia się do występowania charakterystycznego uczucia chłodzenia, które często można zaobserwować po konsumpcji innych alkoholi cukrowych. Jakby tego było mało, w trakcie obróbki termicznej maltitol nie ulega karmelizacji i nie reaguje z aminokwasami, co umożliwia uniknięcie reakcji Maillarda i zmniejszenie potencjału brązowienia produktów.
Maltitol stanowi związek o niskim indeksie glikemicznym, który nie powoduje gwałtownego wzrostu poziomu cukru we krwi. Jednocześnie składnik jest uznawany za bezpieczną substancję, która nie wykazuje działania toksycznego i może być z powodzeniem wykorzystywana nie tylko przez diabetyków, ale także przez osoby stosujące dietę bezglutenową czy wolną od laktozy.
Badania naukowe wskazują, że maltitol nie jest metabolizowany przez bakterie bytujące w jamie ustnej człowieka, dlatego też związek nie przyczynia się do rozwoju próchnicy. Ze względu na niższą kaloryczność produktu, substancja słodząca może ułatwiać utrzymanie prawidłowej masy ciała, zapobiegając nadwadze i otyłości. Dodatkowo słodzik nie jest uznawany za składnik genotoksyczny, lecz za związek, który może wywoływać pewne efekty prebiotyczne, przyczyniając się m.in. do zwiększenia liczby bifidobakterii w mikrobiomie.
Mimo wielu zalet maltitol stosowany w nadmiernych ilościach może przyczyniać się do występowania niepożądanych reakcji w organizmie człowieka, dlatego też, aby uniknąć skutków ubocznych, warto korzystać z substancji słodzącej w umiarkowanych i ograniczonych ilościach.
Maltitol a cukrzyca
Maltitol ma niski indeks glikemiczny w porównaniu do tradycyjnego cukru. Również proces metabolizowania substancji przez organizm odbiega od metabolizmu sacharozy, co sprawia, że maltitol może zmniejszać stężenie glukozy we krwi, redukując również poziom odpowiedzi insuliny po spożyciu słodzika, co wynika z powolnego wchłaniania substancji słodzącej w ustroju człowieka.
Badania naukowe wskazują, że maltitol może wykazywać potencjał przeciwhierglikemiczny, obniżając odpowiedź glikemiczną i insulinową w porównaniu z podaniem takiej samej objętości glukozy czy też sacharozy. Jednocześnie słodzik może korzystnie wpływać na regulację trawienia węglowodanów, a także na hiperglikemię poposiłkową, wykazując reakcje hipoglikemizujące, poprzez mechanizmy takie jak np. hamowanie wchłaniania glukozy w jelitach czy też wzrost wychwytu glukozy przez mięśnie. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż choć maltitol ma niższy IG niż cukier, nie jest całkowicie obojętny dla glikemii, co sprawia, że słodzik może być stosowany przez diabetyków jedynie w umiarkowanych i ograniczonych ilościach.
Maltitol w ciąży – czy jest bezpieczny?
Maltitol jest uznawany za substancję słodzącą bezpieczną wśród kobiet w ciąży, która, stosowana w optymalnych ilościach, nie powinna przyczyniać się do występowania niepożądanych działań.
Dotychczas przeprowadzone badania naukowe wskazują, iż stosowanie maltitolu w rozsądnych porcjach nie jest teratogenne, jednak w przypadku nadmiernej podaży słodzika, wynoszącej ok. 4 g związku/ kg m.c., substancja może wykazywać działanie embriotoksyczne, przyczyniając się do zmniejszenia masy płodu oraz zwiększenia ryzyka opóźnienia wzrostu dziecka. Dlatego też, choć maltitol nie wpływa na uszkodzenie płodu, nie należy stosować nadmiernych ilości składnika.
Maltitol - szkodliwość i skutki uboczne
Według Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków FDA maltitol jest uznawany za substancję bezpieczną, która wyróżnia się statusem GRAS, co sprawia, że związek może być z powodzeniem wykorzystywany jako substancja słodząca w żywności.
Powszechnie rekomenduje się, aby nie spożywać więcej niż 0,3-0,8 g słodzika/ kg m.c., ponieważ nadmierna podaż maltitolu może wiązać się z występowaniem skutków ubocznych. Zbyt wysokie spożycie substancji słodzącej może przyczynić się do pojawienia się objawów żołądkowo-jelitowych, takich jak wzdęcia, biegunka czy bóle brzucha i dyskomfort w jamie brzusznej, a także może wywoływać efekt przeczyszczający.
Maltitol w mniejszych ilościach może również negatywnie oddziaływać na osoby zmagające się z wrażliwym układem pokarmowym, np. cierpiące na SIBO. Przy zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego zwykle zaleca się stosowanie diety FODMAP, ograniczającej podaż alkoholi cukrowych, które mogłyby nasilać występowanie niepożądanych objawów.
Maltitol dla dzieci
Maltitol wydaje się być substancją dobrze tolerowaną przez dzieci, dlatego też z powodzeniem może być stosowany również przez najmłodszych.
Podobnie jak w przypadku osób dorosłych warto jednak zachować umiar, korzystając z substancji słodzącej, ponieważ nadmierne ilości maltitolu mogą powodować bóle brzucha czy też wywoływać efekt przeczyszczający. Tym samym wśród dzieci zaleca się, aby dobowa podaż substytutu cukru nie przekraczała 15 g związku.
Maltitol a inne słodziki
Maltitol należy do grupy polioli, podobnie jak inne substancje słodzące uznawane za substytuty cukru, takie jak np. ksylitol czy erytrytol. Tym samym maltitol, jak i inne alkohole cukrowe, wyróżnia się niższą kalorycznością niż sacharoza, co umożliwia wykorzystywanie substancji m.in. w dietetycznych produktach spożywczych o obniżonej energetyczności. Co więcej, wszystkie wymienione składniki charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym i są uznawane za bezpieczne związki, które, stosowane w umiarkowanych ilościach, nie powinny przyczyniać się do występowania niepożądanych skutków ubocznych.
Erytrytol czy ksylitol mają niższy wskaźnik IG niż maltitol, dlatego też mogą stanowić lepsze rozwiązanie wśród osób zmagających się z insulinoopornością czy też w gronie diabetyków. Kiedy natomiast warto sięgnąć po maltitol? Maltitol charakteryzuje się słodkością zbliżoną do sacharozy, a jednocześnie nie powoduje specyficznego, "obcego" posmaku w ustach, który często można zauważyć podczas korzystania z innych alkoholi cukrowych, dlatego też wydaje się, iż maltitol może być dobrym rozwiązaniem wśród osób, którym zależy na zmniejszeniu energetyczności spożywanych posiłków, które nie chcą rezygnować ze słodkiego smaku charakterystycznego dla sacharozy.
Maltitole - podsumowanie
Maltitol to substancja słodząca, która dostarcza do ludzkiego organizmu o połowę mniej kalorii niż sacharoza, co sprawia, że słodzik jest chętnie wykorzystywany w przetwórstwie żywności, m.in. podczas produkcji żywności dietetycznej czy w trakcie wytwarzania produktów przeznaczonych dla diabetyków.
Maltitol to alkohol cukrowy pochodzący z naturalnych źródeł, uznawany za bezpieczną substancję, który z powodzeniem może być stosowany przez kobiety w ciąży czy przez dzieci. Sięgając po słodzik z grupy polioli warto jednak zachować ostrożność - choć substancja może wykazywać wiele korzystnych właściwości, maltitol stosowany w nadmiernych ilościach może powodować wzdęcia, bóle brzucha oraz efekt przeczyszczający.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32698373/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35696228/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35204667/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30721958/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22585934/
