Oleje roślinne

Oleje to produkty spożywcze, które stanowią nieodłączny element codziennego jadłospisu człowieka. To składniki diety powszechnie wykorzystywane w kuchni, które coraz częściej stosowane są również w kosmetyce. Na rynku można znaleźć wiele rodzajów olejów, które różnią się między sobą zawartością poszczególnych kwasów tłuszczowych, a także walorami smakowymi, zastosowaniem czy właściwościami.

Czym są oleje?

Oleje to produkty spożywcze uznawane za źródło tłuszczów, które wyróżniają się szeroką dostępnością wśród konsumentów na całym świecie. To składniki diety, dostarczające do ludzkiego organizmu przede wszystkim nienasycone kwasy tłuszczowe, wśród których można znaleźć:

• jednonienasycone kwasy tłuszczowe, zawierające jedno wiązanie podwójne pomiędzy atomami węgla,
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które zawierają więcej niż jedno podwójne wiązanie.

W skład olejów mogą wchodzić także nasycone kwasy tłuszczowe, m.in. średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe MCT. To produkty uznawane również za źródło witamin i składników mineralnych, które zawierają też sterole i fosfolipidy.

Oleje - czy warto je stosować?

Oleje roślinne to składniki pozyskiwane z roślin oleistych, które są chętnie wykorzystywane przez konsumentów podczas codziennego przygotowywania posiłków. To produkty, które najczęściej stanowią źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), takich jak omega-3 czy omega-6, które muszą być dostarczane do ustroju z zewnątrz, wraz z pożywieniem lub w postaci suplementów diety, gdyż ludzki organizm nie jest zdolny do ich samodzielnej syntezy.

Nienasycone kwasy tłuszczowe mogą pozytywnie oddziaływać na ludzki organizm. Kwas alfa-linolenowy, należący do kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 może wspomagać utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi, a podobne właściwości może wykazywać również kwas linolowy, należący do grupy kwasów tłuszczowych omega-6.

Osoby aktywne fizycznie chętnie wykorzystują w swoim jadłospisie oleje kokosowe, które często używane są także do codziennej pielęgnacji ciała. Popularność wśród sportowców zyskują również średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe MCT, uznawane za nasycone kwasy tłuszczowe, które różnią się jednak od pozostałych kwasów tłuszczowych zaliczanych do tej grupy m.in. drogą wchłaniania.

Oleje spożywcze mogą wzbogacać smak dań spożywanych na co dzień. Ponieważ aromaty tłuszczów dostępnych na rynku mogą różnić się między sobą, nawet niewielka zmiana w postaci oleju, może odmienić dobrze znaną potrawę, stanowiąc urozmaicenie codziennych posiłków.

Jakie oleje są najzdrowsze?

Dostępne na rynku oleje różnią się między sobą walorami smakowymi i właściwościami. Za najzdrowsze tłuszcze uznaje się jednak oleje roślinne, które stanowią źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Tym samym w codziennej diecie warto uwzględniać tłuszcze takie jak m.in.:

• Olej lniany - źródło kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i omega-6. To tłuszcz, który może dostarczać do organizmu człowieka również witaminę E.
• Olej z czarnuszki - może zawierać aż 85% nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także witaminy takie jak witamina A czy E.
• Olej z wiesiołka - może zawierać ponad 80% niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także wiele składników mineralnych, takich jak cynk, magnez czy selen oraz witaminy np. witaminę E.
• Olej konopny - jako jedyny wśród dostępnych olejów może zawierać niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe takie jak kwasy z rodziny omega-3 i omega-6 w pożądanej proporcji 3:1.
• Oliwa z oliwek - jeden z najpopularniejszych tłuszczów roślinnych, który może stanowić świetne źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
• Olej rzepakowy - powszechnie dostępny tłuszcz, który wyróżnia się bogactwem nienasyconych kwasów tłuszczowych i cennych związków odżywczych. Wśród składników oleju rzepakowego można znaleźć m.in. witaminę E, a także przeciwutleniacze i polifenole.

Warto zwrócić również uwagę na kontrowersyjny olej kokosowy który, choć zawiera nasycone kwasy tłuszczowe, może dostarczać do ustroju średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe MCT, pożądane m.in. wśród sportowców i osób aktywnych fizycznie.

Oleje - jak je wykorzystywać?

Oleje można wykorzystywać do przygotowywania różnego rodzaju potraw i dań, zarówno na ciepło, jak i na zimno. Tłuszcze można stosować również w kosmetyce do codziennej pielęgnacji skóry, włosów i paznokci.

Korzystając z olejów spożywczych podczas przygotowywania posiłków, warto pamiętać, że nie każdy olej nadaje się do smażenia. Nierafinowane oleje, czyli tłuszcze tłoczone na zimno, mogą pod wpływem obróbki termicznej ulegać utlenianiu, dlatego też nie zaleca się ich stosowania podczas podgrzewania posiłków. Tym samym do smażenia nie należy używać tłuszczów takich jak m.in. olej słonecznikowy, olej z pestek winogron, olej lniany czy olej z wiesiołka. Oleje nierafinowane najlepiej wykorzystywać na zimno do sałatek, sosów czy dressingów. Z kolei do smażenia najlepszym wyborem spośród tłuszczów roślinnych może okazać się olej rzepakowy.