Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, postępowanie

Niskie ciśnienie krwi to zjawisko charakteryzujące się obniżeniem wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego poniżej normy, które najczęściej ma charakter przewlekły. To stan dotyczący głównie kobiet, który może mieć wiele różnych przyczyn, powodując występowanie objawów, takich jak np. zimne poty, osłabienie, bóle i zawroty głowy czy omdlenia. To często lekceważone schorzenie, które może jednak utrudniać codzienne funkcjonowanie, niekiedy prowadząc do poważnych powikłań. Jakie ciśnienie jest za niskie? Niskie ciśnienie - kiedy do szpitala? Jaka jest przyczyna niskiego ciśnienia? Jakie są skutki niskiego ciśnienia krwi?

Czym jest niskie ciśnienie?

Niskie ciśnienie krwi, znane również jako niedociśnienie, hipotensja czy hipotonia, to stan, w którym zarówno ciśnienie skurczowe, jak i ciśnienie rozkurczowe spada poniżej normy. To zjawisko, które, choć dla wielu osób może być stanem fizjologicznym, w niektórych przypadkach może zaburzać prawidłowe funkcjonowanie ludzkiego organizmu, przyczyniając się do rozwoju poważnych problemów zdrowotnych.

Niskie ciśnienie krwi zwykle ma charakter przewlekły i może dotyczyć zarówno dzieci, jak i osób dorosłych czy seniorów. To stan, który, szczególnie wówczas gdy wiąże się z występowaniem niepożądanych objawów, które utrudniają lub uniemożliwiają wykonywanie codziennych obowiązków, nie powinien być lekceważony przez pacjentów.

Normy ciśnienia tętniczego – kiedy mówimy o niedociśnieniu?

Prawidłowe, czyli dobre ciśnienie tętnicze krwi oscyluje wokół wartości 120/80 mm Hg, a wyniki pomiarów mogą się nieznacznie różnić w zależności od wieku, stanu fizjologicznego oraz czynników zewnętrznych.

Zbyt wysokie ciśnienie krwi, znane jako nadciśnienie tętnicze, można stwierdzić, gdy wartości ciśnienia są równe lub przekraczają 140/90 mm Hg, z kolei niedociśnienie występuje wówczas, gdy ciśnienie skurczowe spada poniżej 90 mm Hg, a ciśnienie rozkurczowe nie przekracza wartości 60 mm Hg.

Polecane suplementy diety

Rodzaje hipotensji – pierwotne, ortostatyczne, wtórne

Zbyt niskie ciśnienie krwi może mieć różne podłoże oraz charakter. Najczęściej można wyróżnić:

• niedociśnienie pierwotne, znane również jako niedociśnienie samoistne, które nie ma konkretnej przyczyny i nie wynika z żadnej choroby, i najczęściej jest uwarunkowane czynnikami genetycznymi oraz predyspozycjami dziedzicznymi. To stan, który nie daje żadnych objawów lub powoduje występowanie jedynie łagodnych symptomów, które nie utrudniają codziennego funkcjonowania;
• niedociśnienie wtórne, które może być objawem czy też przyczyną występowania innych schorzeń, takich jak choroby serca, cukrzyca, zaburzenia hormonalne, choroby tarczycy czy też odwodnienie organizmu. Niedociśnienie wtórne może być również związane z przyjmowaniem niektórych leków, z utratą krwi, a niekiedy także z występowaniem reakcji alergicznej. To stan, który znacznie częściej może powodować występowanie niepożądanych objawów, utrudniając wykonywanie codziennych obowiązków.

Omawiając rodzaje hipotensji, warto wspomnieć również o zjawisku, jakim jest niedociśnienie ortostatyczne, związane z nagłym spadkiem wartości ciśnienia krwi na skutek gwałtownej zmiany pozycji ciała, które często można zaobserwować wśród osób starszych, a także w gronie pacjentów zmagających się z cukrzycą czy chorobą Parkinsona.

Niskie ciśnienie krwi - objawy

Niskie ciśnienie krwi niekiedy może przebiegać bezobjawowo, jednak znacznie częściej hipotonia przyczynia się do występowania niepożądanych symptomów, które mogą mieć różnorodny charakter, w zależności od tempa i intensywności obniżania się wartości ciśnienia krwi, a także od indywidualnych predyspozycji organizmu. Niskie ciśnienie rozkurczowe i skurczowe - co powoduje?

Jak rozpoznać niedociśnienie?

Do najczęstszych objawów hipotensji można zaliczyć pogorszenie samopoczucia oraz zmęczenie i osłabienie. Zjawisku może towarzyszyć również apatia i nadmierna senność, a także zimne poty oraz blade i zimne ręce i stopy.

Niedociśnienie może prowadzić do zasłabnięć i omdleń, powodując również problemy z koncentracją i zaburzenia poznawcze, co może przekładać się na pogorszenie pamięci i zmniejszenie sprawności przetwarzania informacji. Jakby tego było mało, hipotonia wtórna może prowadzić do zaburzenia widzenia, które pacjenci najczęściej definiują jako mroczki przed oczami lub zamazany obraz.

Obniżone ciśnienie tętnicze krwi może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia nudności i szumu w uszach, a także może przyczyniać się do kołatania serca, uczucia duszności oraz bólu i ucisku w klatce piersiowej. Bardzo niskie ciśnienie niekiedy może powodować uczucie lęku, wywołując również obrzęki kończyn dolnych. Niskie ciśnienie ból głowy to również częsty objaw hipotonii, który może być zlokalizowany zarówno w przedniej, jak i w tylnej części głowy, mając charakter rozlany lub uciskowy.

Kiedy objawy niskiego ciśnienia stają się niebezpieczne?

Wiele osób zastanawia się, czy niskie ciśnienie zagraża życiu, a także kiedy udać się do szpitala z hipotonią.

W większości przypadków hipotensja nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia człowieka jednak w niektórych sytuacjach może negatywnie oddziaływać na ludzki organizm, stając się niebezpiecznym zjawiskiem.

Niedociśnienie może być zagrożeniem dla człowieka wówczas, gdy występuje na skutek wstrząsu hipowolemicznego, związanego z odwodnieniem, ciężkim oparzeniem lub utratą znacznej ilości krwi, a także wtedy, gdy jest efektem wstrząsu septycznego, będącego rezultatem ciężkiej infekcji. W takich przypadkach niezwykle istotne jest szybkie rozpoznanie problemu oraz natychmiastowe podjęcie odpowiednich działań medycznych.

Konsultacja lekarska może być wskazana nie tylko w wyżej wymienionych przypadkach, ale także wówczas, gdy występuje gwałtowny i nagły spadek ciśnienia tętniczego, a także wtedy, gdy utrzymująca się przez dłuższy okres czasu hipotonia utrudnia codzienne funkcjonowanie, uniemożliwiając wykonywanie obowiązków.

Powody niskiego ciśnienia krwi

Niskie ciśnienie krwi może mieć wiele różnych przyczyn, a prawidłowa identyfikacja powodu hipotonii jest kluczowa dla podjęcia odpowiedniego postępowania, co wynika z faktu, iż niedociśnienie może być objawem lub przyczyną różnych schorzeń, które mogą negatywnie oddziaływać na funkcjonowanie i zdrowie człowieka.

Właściwe postawienie diagnozy i zidentyfikowanie przyczyny niskiego ciśnienia krwi może umożliwić podjęcie optymalnego działania, które może przywrócić stan homeostazy organizmu.

Co powoduje niedociśnienie? Przyczyny pierwotne i wtórne

Przyczyną samoistnego niedociśnienia krwi najczęściej są predyspozycje genetyczne, a zjawisko hipotonii pierwotnej często można zidentyfikować, przeprowadzając wnikliwy wywiad, który może wykazać, iż hipotensja pierwotna występuje w rodzinie pacjenta i jest przekazywana z pokolenia na pokolenie.

W przypadku przyczyn niedociśnienia wtórnego, powodów rozwoju schorzenia może być wiele. Hipotonia wtórna może pojawić się na skutek występowania chorób serca, w efekcie zawału, arytmii czy niewydolności serca, a także może być związana z chorobami endokrynologicznymi, takimi jak np. niedoczynność tarczycy, choroba Addisona czy niedoczynność przysadki mózgowej. Co więcej, niedociśnienie może być rezultatem zaburzeń hormonalnych, choroby Parkinsona czy też przyjmowania niektórych leków, np. antydepresantów czy diuretyków.

Niskie ciśnienie krwi można zaobserwować również wśród pacjentów z odwodnieniem, krwotokami wewnętrznymi, infekcjami czy zatruciami, a także wśród osób zmagających się z epilepsją czy cukrzycą.

Czynniki zwiększające ryzyko hipotensji – styl życia, choroby, leki

Ryzyko niskiego ciśnienia krwi zwiększa się wraz z wiekiem i najczęściej dotyczy kobiet po 65. roku życia. Ponadto podatność na hipotonię mogą wykazywać bardzo szczupłe osoby, zmagające się z niedowagą, a także sportowcy i osoby aktywne fizycznie, które uprawiają intensywne treningi. Niekiedy niedociśnienie można być również rezultatem sytuacji stresowych, a także może być efektem stosowania nieprawidłowej diety - dotychczas przeprowadzone analizy wskazują, że niskie ciśnienie krwi można zaobserwować wśród osób zmagających się z niedoborem kwasu foliowego oraz witaminy B12, a także w gronie konsumentów z anemią, którzy cierpią na niedobór żelaza.

Zwiększone ryzyko hipotensji można zauważyć wśród osób spożywających niewystarczające ilości płynów, a także w gronie pacjentów przyjmujących diuretyki, beta-blokery czy też alfa-blokery. Spadki ciśnienia krwi mogą pojawiać się podczas ciąży, jak również w niektórych chorobach przewlekłych.

Czym grozi niskie ciśnienie?

Niedociśnienie, choć wydaje się znacznie mniej istotnym schorzeniem niż nadciśnienie tętnicze, może powodować występowanie niepożądanych objawów, prowadząc do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Możliwe konsekwencje przewlekłego niedociśnienia

Przewlekła hipotonia może przyczyniać się do niedostatecznego ukrwienia narządów wewnętrznych, w rezultacie prowadząc do ich niedotlenienia, co może skutkować pogorszeniem ich funkcjonowania. Dodatkowo hipotensja może zmniejszać przepływ krwi do mózgu, zwiększając tym samym ryzyko omdleń, co może powodować wzrost ryzyka urazów wynikających z upadków na skutek utraty przytomności. W rzadkich przypadkach niedociśnienie może również prowadzić do zagrażającej życiu zapaści.

Kiedy niskie ciśnienie wymaga natychmiastowej pomocy medycznej?

Natychmiastowej interwencji medycznej wymagają gwałtowne i drastyczne spadki ciśnienia, którym mogą towarzyszyć omdlenia, utrata przytomności, a także duszności i uczucie kłucia w klatce piersiowej. Gdy pacjent zmaga się z trudnościami związanymi z oddychaniem i skarży się na silne zawroty głowy, warto wezwać pogotowie ratunkowe.

Niskie ciśnienie - co robić? Jak szybko podnieść ciśnienie krwi?

Wśród osób, które nie zmagają się z niebezpiecznymi i zagrażającemu życiu czy zdrowiu objawami niedociśnienia, pomocnym rozwiązaniem mogą okazać się domowe sposoby na wzrost ciśnienia czy też suplementy diety zawierające związki sprzyjające zwiększeniu jego wartości. Farmakologiczne postępowanie stanowi rzadko podejmowane działanie, które najczęściej jest wykorzystywane wówczas, gdy inne metody nie działają, a hipotonia utrudnia pacjentowi codzienne funkcjonowanie.

Domowe sposoby na szybkie podniesienie ciśnienia

Wśród domowych sposobów na zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi można wymienić metody takie jak:

• Dbanie o nawodnienie organizmu

Aby zwiększyć wartość ciśnienia krwi, warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Ponieważ niedostateczna podaż płynów może prowadzić do hipotensji, warto każdego dnia spożywać odpowiednie ilości wody, unikając jednocześnie płynów wykazujących właściwości odwadniające, do których można zaliczyć np. alkohol.

• Stosowanie soli w codziennej diecie

Pomocnym rozwiązaniem może okazać się również zwiększenie spożycia soli. Choć sól kuchenna nie jest rekomendowanym składnikiem codziennego jadłospisu, substancja może zatrzymywać wodę w organizmie, co może sprzyjać zwiększeniu objętości krwi krążącej, skutkując zwiększeniem ciśnienia krwi. Warto jednak zachować umiar, pamiętając, iż nadmierna podaż soli nie jest pożądanym zjawiskiem.

• Regularna aktywność fizyczna

Wsparciem wśród osób z hipotonią mogą być regularnie podejmowane wysiłki fizyczne o umiarkowanej aktywności, najlepiej o charakterze tlenowym, do których można zaliczyć m.in. jazdę na rowerze, pływanie czy żwawe spacery. Wykonywanie tego typu wysiłków może wzmacniać układ sercowo-naczyniowy, jednocześnie poprawiając przepływ krwi, co może korzystnie oddziaływać na wzrost ciśnienia tętniczego.

• Modyfikacja codziennej diety

Oprócz uwzględnienia w jadłospisie soli, warto w planie żywienia zawrzeć również świeże warzywa i owoce. Niezwykle istotne jest także regularne spożywanie niewielkich porcji posiłków, co może zapobiegać spadkom cukru, jednocześnie zmniejszając ryzyko obniżenia ciśnienia.

Pomocne mogą okazać się również praktyki takie jak np.:

• Masaż po przebudzeniu, który poprawia ukrwienie;
• Rezygnacja z używek, takich jak papierosy i alkohol;
• Unikanie nagłych zmian pozycji ciała;
• Korzystanie z pończoch uciskowych;
• Dbanie o higienę snu.

Jakie produkty pomagają przy niskim ciśnieniu?

Wśród osób zmagających się z niedociśnieniem wsparciem mogą okazać się niektóre zioła i suplementy diety, jednak warto pamiętać, aby z tego typu produktów korzystać wyłącznie po konsultacji z lekarzem, gdy specjalista nie stwierdzi konieczności korzystania z farmaceutyków dostępnych wyłącznie na receptę.

Do substancji, które mogą pozytywnie oddziaływać na ciśnienie tętnicze krwi, powodując wzrost jego wartości, można zaliczyć składniki, takie jak np.:

• żeń-szeń, który jednocześnie może zwiększać poziom energii w ustroju, sprzyjając poprawie krążenia;
• guarana, która może także korzystnie wpływać na koncentrację i redukcję uczucia zmęczenia;
• kofeina, która może również pobudzać organizm, zwiększając poziom energii w ustroju;
• lukrecja, która może też wspierać trawienie i łagodzić infekcje górnych dróg oddechowych;
• rozmaryn, który może również wspomagać funkcjonowanie układu trawiennego.

Jak zapobiegać niedociśnieniu tętniczemu?

Aby zmniejszyć ryzyko niedociśnienia tętniczego, należy stosować zdrową i zbilansowaną dietę, która dostarcza do ustroju wszystkie niezbędne makro- i mikroskładniki. Jednocześnie warto systematycznie uprawiać aktywność fizyczną o charakterze aerobowym i umiarkowanej intensywności, a także spożywać odpowiednie ilości płynów. Pomocnym rozwiązaniem wśród osób zmagających się z hipotonią mogą okazać się również zioła i suplementy diety zawierające substancje, które mogą korzystnie oddziaływać na wartości ciśnienia krwi, jednocześnie zwiększając poziom energii w ustroju lub wspomagając organizm człowieka w inny sposób.

Postępowanie w przypadku niedociśnienia zwykle ma charakter objawowy i polega na złagodzeniu niepożądanych symptomów. Aby całkowicie wyleczyć hipotensję, należy natomiast zidentyfikować przyczynę zbyt niskich wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego i podjąć odpowiednie postępowanie, zgodne z wytycznymi lekarza.

Bibliografia:

1. https://www.czytelniamedyczna.pl/554,aktualny-stan-wiedzy-na-temat-hipotonii.html
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35841911/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39607387/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27451950/