Kolagen to białko strukturalne, które stanowi jeden z głównych składników tkanki łącznej. To związek budulcowy, który może być naturalnie syntetyzowany w organizmie człowieka, a także dostarczany do ustroju wraz z pożywieniem lub w postaci suplementów diety. To substancja, która może zapewniać wytrzymałość mechaniczną tkanek, a także może pozytywnie oddziaływać na procesy odnowy zachodzące w skórze. Kolagen - co to? Jak działa kolagen? Jakie mogą być skutki uboczne stosowania kolagenu? Kolagen działanie - czy warto przyjmować preparaty zawierające związek?
Spis treści
Co to jest kolagen?
Kolagen to podstawowe białko budulcowe ustroju człowieka oraz organizmów zwierzęcych. To naturalny polimer, białko fibrylarne, które stanowi główny składnik substancji międzykomórkowej. To związek, który występuje w tkance łącznej i wchodzi w skład chrząstek, kości, ścięgien, więzadeł, zębów oraz skóry.
Synteza kolagenu odbywa się przede wszystkim w fibroblastach, a wytrzymałość związku wynika z budowy substancji - podstawową jednostką strukturalną białka kolagenowego jest tropokolagen, czyli długa, potrójna helisa, która powstaje na skutek wzajemnego owijania się łańcuchów zawierających sekwencje tripeptydowe.
Kolagen jest białkiem niepełnowartościowym, co oznacza, iż związek nie dostarcza do organizmu człowieka wszystkich niezbędnych aminokwasów. Substancja jest jednak źródłem wartościowych składników odżywczych, m.in. aminokwasów endogennych, takich jak prolina i glicyna oraz bioaktywnych peptydów i hydroksylowanych aminokwasów, np. hydroksyproliny.
Kolagen stanowi około 30% wszystkich białek tworzących ludzki organizm. To związek, który powstaje w ustroju człowieka, jednak naturalna synteza składnika zmniejsza się wraz z wiekiem. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, po 25. roku życia zawartość kolagenu w organizmie systematycznie się zmniejsza, po 30. roku życia straty związku przewyższają naturalną syntezę kolagenu, z kolei po 60. roku życia organizm nie jest już zdolny do samodzielnego wytwarzania składnika.
Typy kolagenu
Kolagen nie jest pojedynczym białkiem o określonej strukturze - można wyróżnić niemal 30 różnych typów kolagenu. Najpopularniejsze rodzaje związku to:
- Kolagen typu I - stanowi ok. 90% całego kolagenu występującego w organizmie człowieka. To najmocniejsza forma składnika, która występuje w skórze, ścięgnach, więzadłach, a także w kościach;
- Kolagen typu II - rodzaj kolagenu, który występuje przede wszystkim w chrząstkach i kościach;
- Kolagen typu III - drugi, najważniejszy rodzaj białka strukturalnego, który można znaleźć m.in. w naczyniach krwionośnych. To forma składnika która, wraz z kolagenem typu I, uczestniczy w większości procesów zachodzących w ludzkim organizmie;
- Kolagen typu V - przyczynia się do budowy płuc, macierzy kostnej, łożyska czy wątroby. Jest też niezbędny do budowy włosów i zdrowia oczu;
- Kolagen typu X - jeden z budulców kości, który występuje w chrząstkach.
Zobacz polecane suplementy diety z kolagenem
Źródła kolagenu
Kolagen to związek, który może powstawać w organizmie człowieka. Naturalna produkcja składnika zmniejsza się jednak wraz z wiekiem, dlatego też warto rozważyć dostarczanie kolagenu do ustroju również z zewnątrz - wraz z pożywieniem, lub w postaci suplementów diety.
Kolagen to składnik, który można znaleźć w produktach pochodzenia zwierzęcego. Substancję można pozyskiwać ze skór, kości, chrząstek i ścięgien zwierzęcych. Tym samym za źródła kolagenu uznaje się m.in. skórę z kurczaka, podroby, wywary gotowane na kościach, żelatynę, kurze łapki czy skórę ryb. Do produkcji kolagenu niezbędne są również składniki odżywcze, które mogą wspomagać wytwarzanie związku w ustroju - w codziennej diecie warto zwrócić uwagę na odpowiednią podaż witaminy C, a także witaminy A, cynku, miedzi czy manganu.
Ponieważ pokarmy uznawane za naturalne źródła kolagenu stanowią żywność bogatotłuszczową, która może dostarczać do ustroju znaczne ilości cholesterolu, nie zaleca się uwzględniania produktów tego typu w codziennym jadłospisie. Wśród osób, które borykają się z niedoborem kolagenu lub wyróżniają się zwiększonym zapotrzebowaniem na związek, pomocne mogą okazać się wówczas suplementy diety zawierające pożądaną substancję.
Przeczytaj też: Nadmiar i niedobór kolagenu - przyczyny, objawy i skutki
Kolagen - na co działa? Właściwości kolagenu
Kolagen, zwany białkiem młodości, to jeden z głównych składników skóry, który jest odpowiedzialny za ciągłość procesów odnowy zachodzących w skórze. To związek, który odpowiada za nawilżenia skóry, a także za jej elastyczność i jędrność. Stosowanie kolagenu może opóźniać procesy starzenia się skóry, a co więcej, może pozytywnie oddziaływać na redukcję zmarszczek. Substancja może również poprawiać koloryt skóry i niwelować przebarwienia występujące na twarzy, a także może przyspieszać regeneracje naskórka oraz gojenie się ran. Związek może zmniejszać widoczność rozstępów i blizn oraz może pozytywnie oddziaływać na kondycję paznokci, zmniejszając ich łamliwość. Białko młodości może również wzmacniać włosy, zapobiegać ich wypadaniu i ograniczać siwienie oraz poprawiać kondycję skóry głowy.
Kolagen to substancja, która bierze udział w produkcji mazi stawowej. Tym samym składnik może zmniejszać tarcie pomiędzy stawami, a co więcej, może zwiększać elastyczność i mobilność układu ruchu. Związek może też zmniejszać ból i odbudowywać tkankę chrzęstną, a także może łagodzić objawy choroby zwyrodnieniowej stawów.
Jakby tego było mało, białko młodości może zmniejszać ryzyko kontuzji wśród osób aktywnych fizycznie, a także może korzystnie wpływać na przebieg procesów regeneracyjnych zachodzących w mięśniach po ćwiczeniach. Składnik może przyspieszać powrót do pełnej sprawności po różnego rodzaju urazach i kontuzjach, a także może ograniczać degradację kości, pozytywnie oddziaływać na ich gęstość mineralną i zmniejszać ryzyko rozwoju osteoporozy.
Białko strukturalne, jakim jest kolagen, może również korzystnie wpływać na pracę układu sercowo-naczyniowego. Wyniki badań naukowych sugerują, że związek może pozytywnie oddziaływać na elastyczność tętnic, a także może zmniejszać skurczowe ciśnienie krwi i przyczyniać się do obniżenia wartości cholesterolu LDL. Tym samym wydaje się, iż kolagen może wykazywać właściwości kardioprotekcyjne.
Dotychczas uzyskane analizy informują także, iż kolagen może wspierać regenerację śluzówki jelit i żołądka, łagodzić stany zapalne w obrębie układu pokarmowego, a także może wspomagać właściwe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Kolagen - zastosowanie
Włókna kolagenowe wyróżniają się szerokim zastosowaniem - są powszechnie wykorzystywane w różnych gałęziach przemysłu i medycyny. Kolagen to substancja stosowana jako składnik kosmetyków przeciwzmarszczkowych oraz ujędrniających, którą można znaleźć m.in. w balsamach do ciała, kremach do twarzy, a także w płynach do demakijażu. Związek jest wykorzystywany również w medycynie estetycznej jako wypełniacz tkankowy, który może redukować zmarszczki, zmniejszać widoczność blizn czy modelować twarz lub kształt ust. Substancja jest też używana do produkcji nici chirurgicznych czy implantów, a także stosowana w tabletkach jako nośnik białek.
Kolagen cieszy się dużym zainteresowaniem wśród osób dbających o zdrowy i piękny wygląd, a także w gronie sportowców, którym zależy na wsparciu organizmu podczas wykonywania intensywnych wysiłków. Tym samym związek stanowi popularny składnik suplementów diety, które na rynku występują w różnych formach i postaciach - dostępny jest m.in. kolagen w tabletkach, w kapsułkach czy w postaci proszku, a dobór odpowiedniej formy suplementacji kolagenu stanowi kwestię indywidualnych potrzeb i preferencji konsumenta.
Rodzaje kolagenu
Na rynku suplementów kolagenowych można znaleźć preparaty zawierające różne rodzaje kolagenu. Największą popularnością cieszy się jednak kolagen rybi oraz kolagen wołowy. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje związku? Który z nich jest lepszy?
Kolagen rybi, znany również jako kolagen morski, to związek o specyficznym zapachu, który wyróżnia się strukturą podobną do kolagenu ludzkiego. To substancja, która charakteryzuje się wysoką biodostępnością, stanowiąc przede wszystkim źródło kolagenu typu I. To forma składnika, która świetnie przyswaja się w organizmie człowieka.
Kolagen wołowy to natomiast substancja pozyskiwana ze skór, kości i chrząstek bydła. To związek uznawany za źródło kolagenu typu II, który jest pozbawiony nieprzyjemnego zapachu. To substancja o świetnej biodostępności i przyswajalności, która może dostarczać do organizmu człowieka większe ilości hydroksyproliny niż kolagen rybi, co może korzystnie wpływać na stabilność termiczną związku.
Zarówno kolagen wołowy, jak i kolagen morski mogą pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie organizmu człowieka, wspomagając kondycję skóry, włosów, paznokci, a także stawów i mięśni. Niektóre dane sugerują jednak, iż kolagen rybi może wyróżniać się efektywniejszym wchłanianiem, dlatego też może stanowić lepszy wybór wśród konsumentów, którzy nie borykają się z alergią na ryby.
Wybierając preparaty z kolagenem, warto sięgać po produkty zawierające kolagen hydrolizowany, który jest lepiej przyswajalny i bardziej skuteczny w porównaniu do nienaruszonej formy związku.
Kolagen - skutki uboczne
Kolagen dostarczany do ustroju w postaci suplementów diety, stosowany zgodnie z rekomendacją producenta, wydaje się substancją bezpieczną, która nie powinna przyczyniać się do występowania niepożądanych skutków ubocznych.
Wśród niektórych osób, dostarczających do ustroju nadmierne ilości składnika, można zaobserwować występowanie niepożądanych objawów, takich jak nudności, wymioty, biegunka, uczucie pełności czy wzdęcia.
Długotrwała, nadmierna podaż składnika może powodować natomiast zgrubienie i stwardnienie skóry, a także mrowienie kończyn czy bóle stawów.
Kolagen - przeciwwskazania
Osoby z alergią na konkretne źródło kolagenu powinny unikać stosowania suplementów kolagenowych na ich bazie oraz zrezygnować z produktów spożywczych zawierających rodzaj kolagenu, który może sprzyjać wystąpieniu reakcji alergicznej.
Suplementacja kolagenu może nie być dobrym rozwiązaniem również wśród osób borykających się z chorobami nerek, które powinny ograniczyć spożycie białka, a także wśród konsumentów, u których stwierdzono keloidy oraz nadmierne gojenie się ran.
Ponieważ preparaty zawierające kolagen mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, przyjmując farmaceutyki, warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji kolagenem.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21421911/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26267777/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25976422/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26840887/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37064452/
