Glicyna - właściwości, rola w organizmie i zastosowanie

Glicyna to aminokwas endogenny, czyli taki, którego ludzki organizm jest w stanie samodzielnie wyprodukować. Może pełnić funkcję neurotransmitera, a także uczestniczyć w syntezie kolagenu, kreatyny i hemu. Glicyna może również odgrywać wiele innych, istotnych ról w ustroju, począwszy od spowalniania procesów starzenia komórek, na stymulowaniu wydzielania hormonu wzrostu skończywszy.

Co to jest glicyna? W czym ją znajdziemy? Jaką funkcję pełni w organizmie? Jakie są objawy i skutki uboczne tego aminokwasu? Odpowiadamy. Poznaj właściwości glicyny!

Co to jest glicyna?

Glicyna (inaczej kwas aminooctowy) to organiczny związek chemiczny będący najprostszym aminokwasem endogennym zawierającym pojedynczy atom wodoru w łańcuchu bocznym o wzorze sumarycznym C2H5NO2. To niepolarny neutralny związek, który nie ma ładunku elektrycznego i nie wchodzi w reakcje z wodą.

Glicyna została odkryta w 1820 roku przez francuskiego chemika Henri'ego Braconnota w trakcie kwasowej hydrolizy żelatyny. Ze względu na słodki smak, porównano ją do glukozy, stąd jej nazwa, która w języku greckim oznacza "glykys", czyli słodki.

Organizm człowieka potrafi samodzielnie syntetyzować glicynę z innych związków, takich jak cholina, seryna, treonina czy hydroksyprolina. Kwas aminooctowy może być również dostarczany do ustroju wraz z pożywieniem.

Glicyna, jako aminokwas białkowy, może w wysokich stężeniach występować w skórze, tkance łącznej stawów i w tkance mięśniowej. Związek może stanowić około 11% wszystkich aminokwasów obecnych w organizmie, a ok. 80% glicyny może być wykorzystywane do syntezy białek.

Jakie są naturalne źródła glicyny?

Glicyna to pierwszorzędowy aminokwas w kolagenie, który stanowi jeden z trzech aminokwasów występujących w powtarzanej formie tripeptydów. Tym samym białka kolagenowe mogą stanowić bogactwo glicyny w codziennej diecie. Do dobrych źródeł glicyny można zaliczyć również:

• czerwone mięso,
• czerwona soczewica,
• drób,
• jajka,
• jarmuż,
• jogurty naturalne,
• kalafior,
• kapusta,
• nasiona słonecznika,
• orzechy arachidowe i włoskie,
• otręby pszenne,
• owoce morza,
• pestki dyni,
• ryby,
• ryż i kasza gryczana,
• sery,
• szpinak.

Glicyna - Właściwości. Jaką rolę odgrywa w organizmie?

Glicyna może odgrywać wiele istotnych ról w organizmie człowieka. Jako aminokwas uczestniczy w syntezie białek, zwłaszcza w syntezie kolagenu, a tym samym może wspierać zdrowie kości, stawów i pozytywnie wpływać na ich elastyczność.

Ponadto glicyna może stanowić neurotransmiter, który w ośrodkowym układzie nerwowym może kontrolować przyjmowanie pokarmów, uczestniczyć w koordynacji odruchów i wspierać homeostazę organizmu. Poza układem nerwowym związek może uczestniczyć w immunomodulacji, wiążąc kanały chlorkowe w błonach komórkowych leukocytów oraz makrofagów, hamując tym samym napływ wapnia.

Związek może także oddziaływać na strukturę i funkcjonowanie enzymów, wpływając na elastyczność miejsc aktywnych, a tym samym umożliwiając zmianę ich konformacji.

Glicyna może być prekursorem syntezy hemu, a także porfiryn, kreatyny i glutationu. Dodatkowo może być sprzężona z kwasami żółciowymi i może wpływać na proces trawienia i wchłaniania lipidów.

Jakby tego było mało, glicyna w organizmie może odpowiadać za:

• ochronę przewodu pokarmowego przed wrzodami i w czasie przyjmowania silnych leków;
• poprawę sprawności umysłowej oraz jakości snu;
• redukcję stanów zapalnych, poprzez hamowanie aktywacji czynników transkrypcyjnych oraz cytokin prozapalnych i wolnych rodników;
• regulowanie poziomu elektrolitów – potasu, wapnia oraz chloru;
• regulowanie pracy układu odpornościowego;
• regulowanie pracy układu pokarmowego;
• spowalnianie starzenia się komórek;
• stabilizowanie poziomu cukru we krwi;
• stymulowanie wydzielania hormonu wzrostu;
• zapobieganie degeneracji stawów i ścięgien;
• wspieranie ustroju w redukcji nadmiernej masy ciała poprzez zmniejszanie ekspresji cytokin stanu zapalnego i zwiększanie poziomu adiponektyny.

Glicyna - zastosowanie

Glicyna może być stosowana w wielu dziedzinach życia - może stanowić wsparcie w medycynie i farmacji, a także w kosmetologii.

Jak najczęściej wykorzystywany jest ten aminokwas endogenny?

Glicyna w medycynie

Glicyna może być stosowana w medycynie i farmacji. Glicynę w tabletkach mogą przyjmować (zgodnie z zaleceniami i pod nadzorem lekarza) pacjenci z:

• cukrzycą – suplementacja glicyną może poprawić zaburzone działanie insuliny, charakterystyczne dla cukrzycy typu 2;
• niewydolnością serca – glicyna może poprawiać zdolność organizmu do wykorzystywania tlenku azotu i tym samym wpływać na obniżenie ciśnienia krwi;
• problemami ze snem – aminokwas może działać uspokajająco na mózg i może pomóc w zasypianiu;
• zaburzeniami neurologicznymi - glicyna może zmniejszać uczucie niepokoju i lęku, wzmacniać pamięć i poprawiać sprawność umysłową;
• zaburzeniami mięśniowo-stawowymi – glicyna może chronić mięśnie przed wyniszczeniem oraz wspomóc ich regenerację;
• nadwagą i otyłością - związek może wpływać na zmniejszenie ekspresji cytokin stanu zapalnego oraz na zwiększanie poziomu adiponektyny, co może być pomocne w redukcji nadmiernej masy ciała;
• stanami zapalnymi jelit - suplementacja aminokwasem endogennym może obniżać poziom cytokin prozapalnych w jelitach i przyczyniać się do odbudowy wyściółki jelit, a co więcej, glicyna może również zmniejszać kolonizację bakterii patogennych.

Ten suplement diety wykorzystuje się również w terapiach schizofrenii.

Glicyna w kosmetykach

Glicyna może być stosowana również w kosmetologii. Aminokwas może wykazywać właściwości przeciwzmarszczkowe i może wpływać korzystnie na kondycję włosów.

Glicynę można znaleźć w kosmetykach o działaniu przeciwstarzeniowym, wypełniającym, wzmacniającym i wygładzającym. Aminokwas może regenerować i odżywiać skórę, zapewniając jej sprężystość i elastyczność. Może być stosowany także w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji włosów, zapobiegając ich elektryzowaniu się i sprzyjając wygładzeniu włosów oraz podczas zabiegów medycyny estetycznej.

Glicyna może również wspomagać walkę z niedoskonałościami skóry, m.in. z trądzikiem, atopowym zapaleniem skóry, przebarwieniami czy tendencją do pękających naczynek.

Glicyna w sporcie

Glicyna to aminokwas, który może stanowić prekursor kreatyny, czyli związku odpowiedzialnego za transport energii ATP do mięśni. Kreatyna może wypełniać komórki mięśniowe, a tym samym glicyna pośrednio może wpływać na ich wzrost i poprawę hipertrofii. Dodatkowo glicyna może stymulować produkcję hormonów steroidowych.

Jakby tego było mało, aminokwas może być także niezbędny do produkcji kolagenu, który może stanowić składnik stawów i więzadeł. Bogactwo kolagenu, a więc i glicyny, może wpływać na elastyczność i wytrzymałość oraz prawidłową pracę aparatu ruchu.

Glicyna może również obniżać stres oksydacyjny i przyczyniać się do zwiększenia poziom glutationu w ustroju, a tym samym może wspierać zwiększanie zasobów glikogenu mięśniowego i pośrednio wpływać na siłę mięśni.

Polecane produkty z glicyną

Glicyna – zapotrzebowanie w organizmie

Ustalenie zapotrzebowania na białko, w tym także glicynę, może być skomplikowane ze względu na to, że aminokwasy mogą podlegać intensywnym przemianom metabolicznym. Podstawą oceny wielkości zapotrzebowania na białko może być bilans azotu w organizmie człowieka.

Zapotrzebowanie na aminokwasy, w tym także glicynę, może wzrastać u osób młodych i w czasie intensywnego wzrostu. Może być większe także u kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią. Na zapotrzebowanie może mieć wpływ również aktywność fizyczna oraz stan zdrowia – po przebytych chorobach i forsownych treningach organizm może potrzebować więcej białka, by uzupełnić powstałe ubytki.

Jakie są skutki niedoboru glicyny?

Niedobory glicyny mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń metabolicznych, nieprawidłowej pracy układu immunologicznego oraz może zakłócać funkcjonowanie układu nerwowego i mózgu.

Na zbyt małe ilości aminokwasu mogą być narażone osoby, których dieta jest nieprawidłowo skomponowana. Niedobory glicyny mogą zdarzać się np. wśród osób stosujących dietę niskobiałkową np. dietę wegańską ubogą w białko. Niedostateczny poziom aminokwasu można zaobserwować także wśród osób cierpiących na schorzenia przyczyniające się do dużej utraty białka z ustroju.

Czym grozi nadmiar glicyny w organizmie?

Nadmierne spożycie glicyny może doprowadzić do wystąpienia objawów takich jak:

• biegunka, nudności, wymioty;
• nadmierna senność;
• poczucie otępienia.

Glicyna w suplementach diety

Ponieważ glicyna jest aminokwasem endogennym i jest powszechnie dostępna w wielu produktach spożywczych stosowanych w codziennej diecie, niedobory aminokwasu nie są częstym zjawiskiem wśród ludzi. Istnieją jednak grupy osób narażonych na niedostateczną podaż glicyny, np. ciężko trenujący sportowcy lub osoby cierpiące na hipoglikemię, wśród których może być konieczna suplementacja związkiem.

Aminokwas jest dostępny np. w formie suplementu diety OstroVit Glicyna 200 g. W skład proszku wchodzi tylko i wyłącznie składnik aktywny – glicyna. Jest on pozbawiony sztucznych barwników i konserwantów. W jednym opakowaniu znajduje się 200 g L-glicyny.

OstroVit Glicyna 200 g to suplement zalecany szczególnie dla osób, którym zależy na:

• poprawie koncentracji i pamięci;
• poprawie stanu skóry;
• wsparciu regeneracji mięśni;
• zmniejszeniu poziomu zmęczenia.

Glicyna może brać udział w transporcie glukozy i może wspomagać regulację poziomu cukru we krwi. Produkt może poprawiać wrażliwość insulinową, co może być szczególnie ważne dla sportowców.

Suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zalecany jest zrównoważony sposób żywienia oraz zdrowy tryb życia. 1 g proszku wymieszanego z 150 ml wody lub soku należy spożywać na około 30 minut przed posiłkiem.

Dawkowanie glicyny

Brakuje konkretnych wytycznych sugerujących dzienną zalecaną dawkę glicyny do spożycia. Za optymalną dawkę przyjmuje się jeden gram produktu.

Wykorzystywane dawki terapeutyczne mogą zaczynać się już od 1 g związku.

Przyjmowanie większych porcji suplementów diety bogatych w glicynę zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem.

Glicyna - skutki uboczne i przeciwwskazania

Glicyna uznawana jest za substancję bezpieczną, która nie powinna przyczyniać się do występowania niepożądanych skutków ubocznych. Należy zachować ostrożność wśród pacjentów z niewydolnością wątroby oraz zaburzeniami czynności nerek. Glicyny nie powinny stosować osoby z anurią. Aminokwasu nie należy stosować w trakcie przyjmowania leków z klozapiną, gdyż glicyna może osłabiać jej działanie.

Bibliografia:

1. Strzelecki D., Rabe-Jabłońska J. Wpływ augmentacji leczenia przeciwpsychotycznego glicyną na funkcje poznawcze u chorych na schizofrenię z dominującymi objawami negatywnymi. Farmakoterapia w psychiatrii i neurologii, 2010, 1, 15-21
2. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA), Scientific opinion on Dietary Reference Values for protein, EFSA Journal, 2012, 10, 2557
3. European Food Safety Authority (EFSA), Dietary Reference Values for nutrients. Summary report, EFSA supporting publication 2017, e15121 (update 2019)
4. Glycine increases mRNA adiponectin and diminishes pro-inflammatory adipokines expression in 3T3-L1 cells, Eur J Pharmacol, 2008 Jun 10;587(1-3):317-21
5. Multifarious Beneficial Effect of Nonessential Amino Acid, Glycine: A Review. Oxid Med Cell Longev. 2017

Data ostatniej aktualizacji: 10.01.2023