Inozytol - co to, właściwości i skutki uboczne witaminy B8

Inozytol to substancja, która niegdyś zaliczana była do witamin, gdyż sądzono, że organizm człowieka nie jest zdolny do jej samodzielnej syntezy. Z tego względu inozytol często określany jest mianem witaminy B8. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, organizm ludzki potrafi wytworzyć pewne ilości inozytolu, a związek uznawany jest obecnie za substancję witaminopodobną, należącą do grupy polioli.

Inozytol może być pomocny w wielu schorzeniach, przede wszystkim w insulinooporności oraz zespole policystycznych jajników. Jak działa? Kiedy warto go stosować? W jakich produktach spożywczych może występować?

Inozytol - co to jest?

Inozytol to alkohol cukrowy, zaliczany do grupy polioli, będący jednocześnie izomerem glukozy, czyli prostego cukru stanowiącego podstawowe paliwo dla komórek ludzkiego ciała. Inozytol może być jednak metabolizowany w organizmie inaczej niż glukoza i nie powinien przyczyniać się do wzrostu poziomu cukru we krwi.

Związek ma 9 izomerów - do najważniejszych można zaliczyć mio-inozytol (MYO) oraz D-(+)-chiro-inozytol (DCI).

Inozytol został po raz pierwszy wyizolowany w 1850 roku z mięśni. Uznano wówczas, że stanowi egzogenny składnik odżywczy niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Z tego względu określono go mianem witaminy B8. Aktualnie wiadomo jednak, że nie jest to prawidłowe nazewnictwo, gdyż zgodnie z definicją, witaminy nie są wytwarzane przez organizm człowieka, a inozytol, jak się okazało w późniejszych latach, może być produkowany w tkankach mózgu, wątroby oraz nerek. Związek może krążyć we krwi, skąd może być wychwytywany przez komórki.

Inozytol dostarczany do ustroju wraz z dietą może być wchłaniany w jelitach, skąd może trafiać do mózgu, mięśnia sercowego, a także mięśni szkieletowych, gruczołów płciowych i kości.

Polecane produkty z inozytolem

Witamina b8 - gdzie występuje? Źródła inozytolu w żywności

Inozytol w pożywieniu może występować w formie izomeru MYO, czyli jako mio-inozytol. Składnik znaleźć można przede wszystkim w produktach pochodzenia roślinnego, takich jak m.in.:

• ziarna zbóż,
• orzechy,
• nasiona,
• drożdże,
• suche nasiona roślin strączkowych (przede wszystkim fasola i groszek),
• owoce, np. gruszki, brzoskwinie, pomarańcze, banany, cytryny,
• warzywa, np. pomidory, papryka, ziemniaki, szpinak, jarmuż.

Dodatkowo do źródeł związku można zaliczyć również jaja, mleczko kokosowe i olej kokosowy oraz płatki owsiane i otręby.

Inozytol często można znaleźć również w napojach energetycznych, do których dodawany jest ze względu na możliwy wpływ na poprawę samopoczucia.

Dieta przeciętnego człowieka może dostarczać ok. 1 g inozytolu do ustroju, czyli ilość, która powinna pokrywać potrzeby organizmu.

Inozytol - właściwości i działanie

Zgodnie z wynikami badań naukowych inozytol może wspierać organizm w wielu schorzeniach i dolegliwościach. Może przyczyniać się do poprawy parametrów zdrowotnych, a także samopoczucia. Kiedy inozytol może być szczególnie pomocny?

Inozytol a poziom glukozy we krwi

Dane naukowe sugerują, iż spożywanie inozytolu może przyczyniać się do obniżenia stężenia glukozy w surowicy krwi. Substancja może wpływać na obniżenie wskaźnika HOMAR-IR, co może pozytywnie wpływać na wrażliwość tkanek na insulinę.

Jednocześnie związek może zmniejszać poziom hemoglobiny glikowanej we krwi. Tym samym inozytol może okazać się wsparciem wśród osób cierpiących na insulinooporność lub cukrzycę typu II.

Inozytol a cukrzyca ciążowa

Badania wskazują, iż kobiety, których dieta bogata jest w inozytol, mogą mieć o 51% niższe ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej.

Wśród kobiet przyjmujących suplementy diety zawierające zarówno inozytol, jak i kwas foliowy, zaobserwowano istotnie mniejszą częstotliwość występowania cukrzycy ciążowej, mniej przypadków makrosomii płodu i niższy poziom glukozy na czczo niż wśród kobiet, które przyjmowały preparaty zawierające wyłączenie kwas foliowy. Może to sugerować, iż inozytol może zmniejszać ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej.

Inozytol a cholesterol

Inozytol może sprzyjać obniżeniu poziomu trójglicerydów we krwi i jednocześnie może przyczyniać się do obniżenia stężenia frakcji LDL cholesterolu oraz cholesterolu całkowitego w surowicy krwi. Jednocześnie związek nie wykazuje wpływu na frakcję HDL cholesterolu.

Inozytol a PMS i zaburzenia miesiączkowania

Inozytol może łagodzić objawy związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Ponadto mio-inozytol, może stanowić prekursor trifosforanu inozytolu, będący przekaźnikiem wewnątrzkomórkowym, który może regulować poziom hormonów, takich jak hormon tyreotropowy (TSH), hormon folikulotropowy (FSH) czy insulinę. Dodatkowo D-chiro-inozytol może regulować wiele procesów komórkowych i uczestniczyć w reakcjach syntezy glukagenu.

Tym samym związki mogą pozytywnie wpływać na częstotliwość występowania menstruacji, zmniejszając zaburzenia miesiączkowania i przyczyniając się do poprawy częstości występowania cykli owulacyjnych.

Inozytol a PCOS

Zespół policystycznych jajników (PCOS) to choroba, która wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, a także metabolicznymi. Przyjmuje się, że PCOS może dotyczyć co najmniej 5-10% kobiet w wieku rozrodczym na całym świecie. Zespół policystycznych jajników może objawiać się występowaniem zaburzeń miesiączkowania, nadmiarem androgenów, hirsutyzmem, nadmierną masą ciała, a także insulinoopornością. PCOS może wiązać się też z bezpłodnością lub zaburzeniami cykli owulacyjnych.

Jak już wspomnieliśmy, inozytol może wspomagać regulowanie menstruacji i sprzyjać normowaniu cykli owulacyjnych. Ponadto witamina B8 może korzystnie wpływać na poprawę wrażliwości na insulinę i przywrócenie spontanicznej czynności jajników, a w konsekwencji płodności u pacjentek z PCOS.

Inozytol może korzystnie oddziaływać na płodność kobiet z PCOS, a także może:

• poprawić regularność cyklu miesiączkowego,
• przywrócić owulację, umożliwiając zajście w ciążę,
• obniżać poziom androgenów,
• regulować ciśnienie krwi,
• obniżać poziom trójglicerydów i cholesterolu,
• zmniejszać insulinooporność.

Najczęściej stosowane dawki witaminy B8 w PCOS to 4000 mg mio-inozytolu i 100 mg D-chiro-inozytolu. Związek może być wsparciem zarówno wśród kobiet z prawidłową masą ciała, jak i borykających się z nadwagą czy otyłością.

Inozytol a pomenopauzalny zespół metaboliczny

Pomenopauzalny zespół metaboliczny to kolejne schorzenie, które może wiązać się z opornością na insulinę. Istniejące dane sugerują, że inozytol może korzystnie wpływać na kobiety borykające się z zespołem metabolicznym, szczególnie po menopauzie.

Inozytol może zmniejszać insulinooporność u kobiet w wieku pomenopauzalnym dotkniętych zespołem metabolicznym, szczególnie narażonych na rozwój cukrzycy typu II. Stosowanie związku może korzystnie wpłynąć na poziom insuliny i glukozy na czczo, a także na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, poziomu cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL i trójglicerydów.

Badania wskazują więc, iż suplementacja inozytolu może być pomocna w profilaktyce cukrzycy i zespołu metabolicznego.

Inozytol a tarczyca

Inozytol może wspierać działanie TSH i FSH, gdyż może być prekursorem IP3, czyli trifosforanu inozytolu, który może regulować działanie hormonów TSH i FSH związanych z prawidłową pracą tarczycy.

Istnieją badania, w których wykorzystano inozytol oraz selen wśród pacjentów z chorobą Hashimoto. Wyniki sugerują, że suplementacja tych dwóch składników może znacząco wpłynąć na obniżenie poziomu TSH, antyTPO oraz antyTG oraz może zwiększyć poziom wolnego T4 w ustroju.

Dlatego też inozytol wydaje się obiecującym związkiem w Hashimoto i może być również pomocny w innych schorzeniach tarczycy.

Inozytol a odchudzanie

Inozytol może stabilizować poziom cukru we krwi, a tym samym może zapobiegać napadom głodu i zmniejszać apetyt. Jednocześnie związek może oddziaływać na zwiększenie poziomu adiponektyny, czyli hormonu, który może m.in. stymulować przemiany w obrębie tkanki tłuszczowej.

Inozytol a inne funkcje w organizmie człowieka

• Witamina B8 może stanowić składnik fosfolipidów błon komórkowych,
• inozytol może uczestniczyć w tworzeniu się nowych komórek,
• związek może brać udział w syntezie lipidów,
• witamina B8 może być prekursorem w syntezie drugorzędowych przekaźników hormonalnych – gonadoliberyny, TSH i insuliny,
• substancja może być tzw. wtórnym przekaźnikiem w układzie nerwowym, przez co może wpływać na aktywność neuroprzekaźników.

Niedobór inozytolu w organizmie człowieka

Inozytol może być wytwarzany w organizmie człowieka oraz dostarczany do ustroju wraz z pożywieniem. Mimo to niekiedy można zaobserwować niedobory związku w organizmie.

Obniżony poziom inozytolu może występować m.in. wśród osób, które spożywają duże ilości kawy, herbaty, a także niektóre leki, np. antybiotyki czy sulfonamidy, gdyż te substancje mogą osłabiać wchłanianie witaminy B8.

Niedobór inozytolu może objawiać się niepokojem i drażliwością. Niekiedy może wpływać na zwiększenie częstotliwości ataków paniki. Długotrwały niedobór inozytolu może niekorzystnie wpływać na płodność, zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn.

Jednocześnie obniżony poziom związku może być zaangażowany w patogenezę chorób, takich jak zespół metaboliczny, zespół policystycznych jajników czy cukrzyca.

Nadmiar inozytolu w ustroju

Inozytol wchłaniany jest w jelicie cienkim, a większa ilość związku w ustroju może być wydalana wraz z moczem.

Spożywanie inozytolu wydaje się więc bezpieczne, a sam związek charakteryzuje się bardzo niską toksycznością.

W nielicznych przypadkach można zaobserwować występowanie dolegliwości żołądkowo-jelitowych, takich jak nudności, wymioty czy biegunki. Ponadto niekiedy objawem nadmiaru witaminy B8 w ustroju mogą być bóle i zawroty głowy oraz uczucie zmęczenia.

Nadmierna podaż najczęściej może być związana z przyjmowaniem zbyt dużych dawek suplementów diety.

Inozytol w formie suplementów diety. Jaki inozytol wybrać?

Powszechnie wykorzystywaną formą związku w suplementach diety jest mio-inozytol (MYO), choć niektóre preparaty mogą zawierać również D-chiro-inozytol. Najczęściej suplementy diety zawierające witaminę B8 występują w postaci kapsułek lub proszku.

Preparaty zawierające inozytol mogą wspierać regulację gospodarki hormonalnej. Najczęściej wykorzystywane są w terapiach PCOS, insulinooporności czy zespołu metabolicznego. W tego typu schorzeniach zawsze decyzję o stosowaniu preparatów bogatych w witaminę B8 powinien podejmować lekarz.

Inozytol może wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi przy insulinooporności oraz cukrzycy, a także z farmaceutykami obniżającymi poziom cholesterolu we krwi. Z tego względu przed rozpoczęciem przyjmowania inozytolu należy skonsultować się z lekarzem.

Korzystnie na wchłanianie inozytolu mogą wpływać związki takie jak fosfor, cholina czy wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Z tego względu warto stosować inozytol w towarzystwie wymienionych substancji.

Inozytol - skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania witaminy B8

Zgodnie z istniejącymi danymi inozytol można uznać za bezpieczną substancję, a skutki uboczne jej stosowania można zaobserwować niezwykle rzadko, zwykle w wyniku przyjmowania zbyt dużych porcji suplementów diety. Wówczas może dojść do wystąpienia dolegliwości ze strony układu trawiennego oraz uczucia zmęczenia i bólu głowy.

Najczęściej w badaniach naukowych wykorzystywano dawki 2-4 g inozytolu/dobę, które nie przyczyniały się do występowania niepożądanych dolegliwości.

Bibliografia:

1. https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/90249
2. https://www.worldwidejournals.com/international-journal-of-scientific-research-(IJSR)/article/the-therapeutic-role-of-myo-inositol-and-d-chiroinositol-to-prevent-menstrual-dysfunction-in-pcos-women/MTgwNzA=/?is=1&b1=425&k=107
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28544572/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33755975/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5968598/