Wanilina - tańszy zamiennik wanilii czy wartościowy związek chemiczny?

Kategorie

Wanilina - tańszy zamiennik wanilii czy wartościowy związek chemiczny?

Wanilina to organiczny związek chemiczny, który stanowi jeden ze składników zapachowych wanilii. Choć naturalnie występuje w roślinie, najczęściej pozyskiwany jest drogą syntetyczną. Wokół waniliny krąży wiele różnych informacji, które z nich są prawdziwe? Z czego powstaje wanilina? Czy związek jest szkodliwy? Czym różni się prawdziwa wanilia od waniliny?

Wanilina - co to?

Wanilina to tajemniczy składnik, który często można znaleźć m.in. w produktach spożywczych. To 4-hydroksy-3-metoksybenzaldehyd (glukozyd waniliny), czyli wysoce aromatyczny, organiczny związek chemiczny zbudowany z pierścienia benzenowego, który zawiera trzy grupy funkcyjne, a mianowicie grupę aldehydową, hydroksylową i metoksylową. Wanilina występuje w postaci drobnych kryształów o barwie od białej do delikatnie żółtej i jest słabo rozpuszczalna w wodzie. To składnik popularnej przyprawy, jaką jest wanilia. Wanilina odpowiada bowiem za zapach i charakterystyczny smak wanilii.

Wanilina najczęściej wykorzystywana jest w formie cukru wanilinowego lub proszku. Choć produkty te nie mają aż tak intensywnego aromatu jak wanilia, doskonale sprawdzają się w przetwórstwie, zastępując naturalne ekstrakty.

Wanilina - jak powstaje?

Wytwarzanie waniliny z wanilii jest nieopłacalne i nie zaspokoiłoby potrzeb konsumentów na całym świecie - roczne zbiory wanilii wynoszą ok. 2,2 tys. ton. Z takiej ilości można otrzymać ok. 4 tony waniliny, natomiast roczne zapotrzebowanie społeczeństwa na ten składnik wynosi ok. 12 tys. ton. Dlatego też obecnie wanilina najczęściej pozyskiwana jest sztucznymi metodami, na drodze reakcji chemicznych.

Wanilina często określana jest mianem "podróbki wanilii", a media rozsiewają nieprawdziwe informacje na jej temat, co sprawia, że w społeczeństwie często można spotkać się z mitami dotyczącymi związku.

Jedną z głoszonych, nie do końca prawdziwych informacji, jest stwierdzenie, iż wanilina powstaje z odchodów bydła. Jaka jest prawda? Kilkanaście lat temu, japońscy naukowcy opracowali metodę, dzięki której wanilinę można pozyskiwać z krowich odchodów. Badacze ze względu na aspekty ekologiczne pomysłu, otrzymali za niego nagrodę, jednak metoda nie znalazła zastosowania w przemyśle spożywczym na szeroką skalę, ze względu na liczne kontrowersje z nią związane.

Pomysł z wytwarzaniem waniliny z odchodów bydła nie zachwycił konsumentów, dlatego też związek pozyskiwano metodą ligninową, poprzez eliminację ligniny w trakcie produkcji papieru. Jednakże ze względu na znaczną liczbę zbędnych produktów, związaną z narastającym problemem utylizacji oraz przez wzgląd na środowisko, ograniczono wykorzystywanie metody ligninowej na szeroką skalę.

Niekiedy w przemyśle spożywczym wanilinę pozyskuje się z eugenolu i kwasów lingosulfonowych, jednak najczęściej sztuczną wanilinę otrzymuje się ze związku zwanego gwajakolem, który pozyskiwany jest z goździków. Warto jednak podkreślić, że gwajakol to silnie toksyczny związek, który powszechnie stosowany jest jako środek do płukania i dezynfekcji jamy ustnej przez stomatologów. Dlatego też aktualnie trwają badania nad innymi metodami pozyskiwania waniliny, a jedną z nich jest otrzymywanie związku z wykorzystaniem bakterii.

Prozdrowotne właściwości waniliny

Choć wanilina uznawana jest za sztuczny zamiennik wanilii i częściej można spotkać się z negatywnymi stwierdzeniami dotyczącymi substancji otrzymywanej syntetycznie, ostatnie badania naukowe sugerują, że wanilina może wykazywać również potencjał prozdrowotny.

Wyniki doświadczeń przeprowadzonych na zwierzętach informują, że wanilina może poprawiać czynność wątroby, jej histologię i regenerację w modelu uszkodzenia narządu. Ponadto związek może osłabiać aktywność czynników prozapalnych i zmniejszać stres oksydacyjny. Dodatkowo substancja może być stosowana w celu rozszerzania naczyń krwionośnych, a także może przyczyniać się do zmniejszenia reakcji skurczowej wywołanej jonami wapnia.

Syntetycznie wytworzona wanilina może być pomocna również wśród osób nadużywających alkoholu - związek może łagodzić niepokój i niepożądane dolegliwości związane z odstawieniem etanolu poprzez regulację równowagi neurochemicznej.

Wanilina może wykazywać działanie przeciwutleniające, a także właściwości przeciwzapalne i przeciwmutagenne. Istnieją przesłanki sugerujące również, że związek może działać neuroprotekcyjnie w przypadku niektórych zaburzeń neurologicznych i stanów neuropatofizjologicznych, jednak wciąż potrzeba dalszych badań, aby potwierdzić korzystny wpływ substancji na organizm człowieka.

Wanilina a wanilia - różnice

Choć wanilina i wanilia brzmią podobnie, związki nieco różnią się od siebie nawzajem. Wanilina stanowi związek chemiczny, który występuje naturalnie w laskach wanilii, jednak związek dostępny w sklepach otrzymywany jest sztucznie, stanowiąc syntetyczny zamiennik wanilii. Ponadto wanilina, choć pachnie tak samo, jak ekstrakt pozyskiwany z wanilii, jest pozbawiona cennych właściwości, którymi naturalnie wyróżnia się roślina. Dodatkowo syntetycznie otrzymywany związek wyróżnia się nieco mniej intensywnym smakiem niż naturalnie występująca w przyrodzie aromatyczna przyprawa.

Wanilina stosowana w dużych ilościach może negatywnie oddziaływać na organizm człowieka, przyczyniając się do występowania licznych skutków ubocznych. Wanilia jako naturalna substancja wydaje się więc bezpieczniejszym rozwiązaniem niż jej syntetyczny zamiennik.

Wanilina to syntetyczny zamiennik wanilii, który wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym, a także kosmetycznym czy farmaceutycznym.

W jakich produktach występuje wanilina? Zastosowanie waniliny

Syntetyczna wanilina wykorzystywana jest w różnych dziedzinach przemysłu, jednak najczęściej z substancją można się spotkać wśród produktów spożywczych. Związek powszechnie stosowany jest bowiem w branży cukierniczej, jako składnik cukru wanilinowego, a także jako dodatek do deserów, lodów i ciast. Niekiedy syntetyczny zamiennik wanilii można znaleźć również w makaronach typu instant, a także w napojach, gdzie substancję wykorzystuje się, aby ograniczyć udział w płynach cukru i innych substancji słodzących.

Wanilina używana jest również w przemyśle kosmetycznym do produkcji perfum i kosmetyków, m.in. w mydłach, żelach pod prysznic czy dezodorantach, a także w produktach do pielęgnacji ust. Substancja może działać kojąco na skórę, a także może niwelować niepożądane zapachy i wzmacniać pożądane nuty aromatyczne.

Wanilina lub nieco silniejsza substancja, jaką jest etylowanilina, wykorzystywana jest również w produkcji papierosów i e-papierosów, jako materiał aromatyzujący, który dodawany jest do bibułki papierosowej lub filtra, a niekiedy również do tytoniu.

Syntetyczny zamiennik wanilii stosowany jest także jako półprodukt w przemyśle farmaceutycznym, gdzie używany jest m.in. aby zamaskować gorzki smak leków, a także jako odczynnik chemiczny, np. podczas wytwarzania sulfowaniliny, czyli związku, który wykorzystywany jest w mikroskopowym badaniu grzybów. Wanilinę znaleźć można również w odświeżaczach powietrza, a także w zapachach samochodowych.

Czy wanilina jest szkodliwa? - Konsekwencje spożywania waniliny

Wanilina wykorzystywana w niewielkich ilościach nie powinna negatywnie wpływać na organizm człowieka. Stosowana w nadmiarze może natomiast przyczynić się do wystąpienia licznych niepożądanych dolegliwości. Najczęściej można spotkać się ze stwierdzeniem, że wanilina może powodować reakcje alergiczne, a także kontaktowe zapalenie skóry, podrażnienia skóry, egzemę czy zmiany pigmentacji skóry, dlatego też związek został wpisany do rejestru niebezpiecznych substancji chemicznych (NIH).

Ponieważ wanilia jest naturalną substancją, stanowi bezpieczniejszy wybór niż jej syntetycznie otrzymywany zamiennik. Jednakże warto zwrócić uwagę, iż aby doprowadzić do spożycia toksycznej dawki waniliny, należałoby skonsumować ok. 400 torebek z cukrem wanilinowym.

Wanilina a wanilia - który produkt wybrać?

Zwracając uwagę na sposób otrzymywania wanilii i waniliny oraz różnice pomiędzy substancjami, można zauważyć, iż lepszym rozwiązaniem wydaje się korzystanie z cukru waniliowego, zamiast z cukru wanilinowego.

W naturalnym cukrze waniliowym można znaleźć minimum 27% prawdziwej wanilii w składzie, jednak produkt jest trudno dostępny na półkach supermarketów. Zdecydowanie częściej można go znaleźć w sklepach ze zdrową żywnością czy z produktami ekologicznymi. Warto zwrócić również uwagę na cenę produktów - cukier waniliowy, otrzymywany z naturalnej wanilii, która obok szafranu i kardamonu jest najdroższą przyprawą świata, jest znacznie droższy niż powszechnie dostępny i pozyskiwany syntetycznie cukier wanilinowy.

Oba produkty mają zarówno zalety, jak i wady oraz wyróżniają się specyficznymi właściwościami. Ostateczny wybór jest więc kwestią indywidualną. Ważne jednak, aby wiedzieć, z czym może się wiązać spożywanie poszczególnych substancji i jakie są różnice pomiędzy związkami, których nazwy brzmią podobnie.

Nasze bestsellery

Bibliografia:

Natalia Goździak

Copywriterka - dietetyczka. Studia licencjackie z zakresu dietetyki sportowej ukończyła na AWF w Poznaniu, z kolei studia magisterskie dotyczące dietoprofilaktyki i dietoterapii - na UP w Poznaniu. Zasady zdrowego odżywiania traktuje jednak przede wszystkim jako wartościowe wskazówki, a nie rygorystyczne przepisy, których należy bezwzględnie przestrzegać. Wiedzę z zakresu copywritingu czerpie natomiast z kursów i branżowej literatury, jednak ponieważ najlepszym sposobem nauki jest praktyka, każdego dnia wiele godzin spędza, bawiąc się słowem i tworząc nowe, unikatowe treści. Prywatnie pasjonatka fotografii, która nie wyobraża sobie życia bez książek.

Podobne artykuły