Kreatyna najczęściej kojarzy się z popularnym suplementem diety przeznaczonym dla sportowców i osób aktywnych fizycznie. Jej głównym zadaniem jest dostarczanie energii do komórek, aby zabezpieczyć je przed jej utratą w okresach wzmożonego wysiłku fizycznego.
Jednakże rola tego związku nie ogranicza się wyłącznie do tkanek mięśniowych. Uważa się, że suplementacja kreatyną może przynieść wiele korzyści w kontekście zdrowia psychicznego i ochrony komórek mózgowych.Czy kreatyna pobudza i zwiększa podaż energii do neuronów? W jaki sposób substancja ta wpływa na pracę mózgu i funkcje poznawcze? I czy kreatyna to doping? W tym artykule sprawdzimy, jakie korzyści poza przyrostem beztłuszczowej masy mięśniowej można osiągnąć dzięki przyjmowaniu kreatyny.
Spis treści
Jak kreatyna wpływa na funkcjonowanie mózgu?
Kreatyna to organiczny związek chemiczny, który naturalnie występuje w mięśniach szkieletowych, a wytwarzany jest głównie przez wątrobę, trzustkę i nerki. Powstaje z trzech aminokwasów: glicyny, argininy i metioniny za pośrednictwem enzymów aminotransferazy glicynowej i metylotransferazy N-guanidynooctanowej. W ludzkim organizmie substancja ta występuje zarówno w postaci wolnej, jak i w formie ufosforylowanej jako fosfokreatyna.
Cząsteczki kreatyny są potrzebne do regeneracji ATP - podstawowego źródła energii magazynowanego w komórkach w postaci fosfokreatyny. Po suplementy diety zawierające monohydrat kreatyny czy ester etylowy kreatyny najczęściej sięgają sportowcy dyscyplin siłowych, wytrzymałościowych i sylwetkowych: kulturyści, sztangiści, zawodnicy sportów walk.Efekty suplementacji kreatyną są dobrze udokumentowane naukowo i potwierdzają jej skuteczność w zwiększaniu beztłuszczowej masy mięśniowej i poprawie ogólnej wydajności wysiłkowej organizmu.
Regularne przyjmowanie kreatyny może przyczyniać się do wzrostu masy mięśniowej poprzez stymulację syntezy białek i zwiększenia ogólnej wydolności fizycznej, zwłaszcza w połączeniu z krótkimi, ale intensywnymi treningami. Chociaż głównym magazynem tej substancji są mięśnie, również mózg jest tkanką bardzo aktywną metabolicznie. W jaki sposób suplementacja kreatyną może wpływać na funkcjonowanie mózgu?
Kreatyna a mózg to zagadnienie, które budzi coraz większe zainteresowanie w kręgu naukowców. Badania wykazują, że monohydrat czy jabłczan kreatyny może nie tylko przyspieszać syntezę ATP i zwiększać wytrzymałość mięśni, ale także wpływać na zdrowie psychiczne. Kreatyna ma bowiem istotne znaczenie w dostarczaniu energii do ośrodkowego układu nerwowego. Stosowanie tego związku może przyczyniać się do poprawy gospodarki energetycznej na poziomie komórkowym w mózgu, a także zmniejszać zapotrzebowanie tkanki mózgowej na tlen.
Wpływ kreatyny na funkcje poznawcze
Do tej pory suplementacja kreatyną była szeroko badana w kontekście siły mięśniowej i wydolności fizycznej organizmu. Jak się jednak okazuje, kreatyna działa też na mózg i może poprawić funkcje poznawcze.
W eksperymencie na szczurach, którym dostarczano ten związek donosowo, wykazano sprawniejsze rozwiązywanie problemów i popełnianie mniejszej liczby błędów podczas poszukiwania wyjścia z labiryntu. Z badań wynika też, że efektem działania kreatyny może być zmniejszenie objawów tzw. mgły umysłowej, która często jest powodowana przez przewlekły stres i niewystarczającą ilość snu.
Rozumowanie i zdolności intelektualne
Komórki nerwowe do prawidłowego funkcjonowania wymagają dużej ilości energii. W związku z tym, gdy jej poziom w mózgu jest niski, może dojść do upośledzenia wielu funkcji układu nerwowego. Na skutek niedoboru kreatyny mogą pojawić się objawy depresji, zmęczenie oraz problemy z pamięcią i koncentracją. Badania wskazują, że przyjmowanie kreatyny w postaci monohydratu, jabłczanu czy cytrynianu kreatyny może poprawiać ogólne zdrowie neuronów, co przekłada się na lepsze rozumowanie i zdolności intelektualne.
Kreatyna a energetyka mózgu - czy może działać pobudzająco?
Suplementy diety zawierające różne rodzaje kreatyny mogą nie tylko zwiększyć zdolność do koncentracji, myślenia i pamięci. Z analiz naukowych wynika, że substancja ta może być równie skuteczna w usprawnianiu wymagających energetycznie procesów zachodzących w systemie nerwowym takich jak szybkość reakcji, uczenie się i zapamiętywanie. Dzieje się tak dlatego, że kreatyna ma pozytywny wpływ na produkcję energii dla komórek, w tym również komórek mózgowych. Dlatego suplementacja już 0,3 g kreatyny na kilogram masy ciała dziennie może pomóc w uregulowaniu metabolizmu energetycznego mózgu.
Polecane suplementy diety
Kreatyna a zdrowie neurologiczne - wpływ na choroby i funkcjonowanie mózgu
Omawiany związek chemiczny dzięki swoim właściwościom przyczynia się do zwiększania zapasów kreatyny w mięśniach, co przekłada się na skuteczną produkcję ATP - kluczowego nośnika energii w komórkach. Substancja ta jest ważna także dla prawidłowego funkcjonowania mózgu, a wszelkie zaburzenia w jej metabolizmie mogą wiązać się z poważnymi konsekwencjami dla systemu nerwowego.
Naukowcy odkryli, że niski poziom kreatyny może zwiększać ryzyko rozwoju schorzeń o charakterze neurodegeneracyjnym. Co więcej, niedobór kreatyny w mózgu może skutkować różnymi zaburzeniami psychicznymi i rozwojowymi takimi jak problemy w nauce, opóźnienie rozwojowe, czy napady padaczkowe.
Kreatyna a depresja
Suplementy zawierające monohydrat kreatyny były testowane jako potencjalne środki antydepresyjne w kilku badaniach klinicznych. Z przeprowadzonych analiz wynika, że pacjenci z zaburzeniami depresyjnymi to jedna z grup osób, u których suplementacja kreatyną może okazać się pomocna. Związek ten może poprawiać samopoczucie i zmniejszać objawy depresji. Dodatkowo wykazano pozytywny wpływ suplementacji kreatyną na metabolizm serotoniny - hormonu związanego z regulacją nastroju i emocji.
Kreatyna a choroba Alzheimera
Ta choroba zwyrodnieniowa mózgu charakteryzuje się zanikiem neuronów, powodując stopniową utratę pamięci, myślenia i innych funkcji poznawczych. Badacze zaobserwowali, że u pacjentów z tym schorzeniem często pojawia się niski poziom kreatyny w mózgu już na początkowym stadium jego rozwoju. Suplementacja kreatyną u osób z chorobą Alzheimera może wspierać funkcjonowanie mózgu oraz poprawiać procesy umysłowe odpowiedzialne za odbieranie, przechowywanie i przetwarzanie bodźców z otoczenia.
Kreatyna a choroba Parkinsona
Innym schorzeniem neurodegeneracyjnym, w którego przypadku suplementacja kreatyną może przynieść pozytywne efekty, jest choroba Parkinsona. Dostarczanie tego związku do ustroju może zwiększać stężenie fosfokreatyny i zabezpieczać układ energetyczny przed wyczerpaniem ATP. Oznacza to, że kreatyna może wykazywać właściwości neuroprotekcyjne, chroniąc komórki mózgowe przed uszkodzeniem. Nie oznacza to jednak, że substancja ta jest lekiem na chorobę Parkinsona, ale może mieć taki potencjał.
Kreatyna przy stwardnieniu rozsianym
Badania wykazują, że suplementacja kreatyną może również okazać się pomocna w zmniejszeniu objawów stwardnienia rozsianego. Naukowcy z rozwojem tej choroby powiązali zaburzenie metabolizmu kreatyny generującej fosforany. Jej stężenie na niskim poziomie może prowadzić do uszkodzenia oligodendrocytów wchodzących w skład osłonek mielinowych - substancji przylegających bezpośrednio do błony komórkowej otaczającej aksony.
Kreatyna a urazy mózgu i ich regeneracja
Kreatyna jako dobrze znany organiczny związek chemiczny może pozytywnie wpływać na procesy regeneracyjne zachodzące w obrębie neuronów. Badania kliniczne wykazały, że czysta forma kreatyny związana z cząsteczką wody podawana w dużych dawkach może łagodzić stopień uszkodzenia kory mózgowej i poprawiać funkcjonowanie naczyń mózgowych, usprawniając tym samym przepływ krwi przez mózg.
Mimo obiecujących wyników badań, trzeba pamiętać, że każdy organizm jest inny i nie każda osoba zauważy pozytywne efekty kreatyny związane z jej działaniem neuroprotekcyjnym. Pomimo tego suplementacja tego związku może przynieść wiele korzyści w kontekście wsparcia zdrowia psychicznego i poprawy funkcjonowania mózgu.
Czy kreatyna wspiera zdrowie mózgu? Podsumowanie
Uwzględniając wyniki badań naukowych, można dojść do wniosku, że regularne dostarczanie kreatyny do organizmu może mieć pozytywny wpływ na zdrowie i funkcjonowanie mózgu.
Przed rozpoczęciem suplementacji zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby dostosować dawkowanie kreatyny do indywidualnych potrzeb organizmu. Aby poprawić przyswajalność kreatyny, można przyjmować ją razem z węglowodanami lub białkiem - składniki te stymulują wydzielanie insuliny, które mogą ułatwić jej wchłanianie w ustroju.
Chociaż związek ten należy do grupy najlepiej przebadanych substancji, przedawkowanie kreatyny może wywołać działania niepożądane w postaci retencji wody czy zaburzeń trawiennych takich jak biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha. Skutkiem ubocznym kreatyny może być też przeciążenie nerek i wątroby. Niektóre osoby uskarżają się też na ból głowy po kreatynie, ale to dość niespecyficzny objaw, więc trudno jednoznacznie stwierdzić, czy rzeczywiście jest on następstwem jej stosowania.
Dlatego, chociaż kreatyna występuje naturalnie w komórkach mięśniowych i w ustroju człowieka, podczas suplementacji należy zachować ostrożność. Nadmiar tej substancji w organizmie może bowiem przynieść efekty zupełnie odwrotne od zamierzonych.
Bibliografia
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35267907/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35984306/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37968687/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37429386/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39553021/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27823574/
