Tlenek azotu - rola i wpływ na organizm

Kategorie

Tlenek azotu to związek chemiczny, o którym coraz częściej mówi się w kontekście zdrowego trybu życia. Jego działanie na organizm jest niezwykle wszechstronne i obejmuje m.in. regulację ciśnienia krwi, wsparcie układu sercowo-naczyniowego, transportu wapnia, produkcji mitochondriów, naprawę mięśni szkieletowych czy redukcję stresu oksydacyjnego. Tlenek azotu wykazuje zdolność do poprawiania przepływu krwi, dlatego coraz częściej przyjmują go sportowcy marzący o lepszej wydolności i atrakcyjniejszej sylwetce.

Tlenki azotu i historia ich badań

Tlenek azotu wzbudza zainteresowanie badaczy na całym świecie od dziesiątek lat. Szczegółowe analizy smogu, który może być w rozwiniętych państwach przyczyną zatruć, a nawet śmierci, wykazały, że pod chmurą smogu gromadzą się groźne gazy, w tym właśnie tlenki azotu. Co ciekawe, tlenki azotu są bardziej szkodliwe od dwutlenku siarki i tlenku węgla. Jednocześnie badania w dziedzinie medycyny wykazały, że tlenek azotu NO skutecznie wspiera funkcjonowanie mięśni oraz układu naczyniowego.

Popularność tlenku azotu w medycynie rozpoczęła się od obserwacji nad nitrogliceryną. Zauważono, że osoby zatrudnione przy produkcji tego związku mają niskie ciśnienie krwi. Nitroglicerynę stosowano w terapii wysokiego ciśnienia, chociaż mechanizm jej działania nie był znany. Po koniec lat 70. badania wskazały, że za właściwości obniżające ciśnienie odpowiedzialny jest tlenek azotu, który powstaje podczas metabolicznej przemiany nitrogliceryny.

Wraz z rozwojem badań nad tlenkiem azotu wykazano, że jest on również śródbłonkowym czynnikiem relaksującym, czyli substancją powodującą rozluźnienie mięśni gładkich.

Właściwości tlenku azotu

Tlenek azotu to nieorganiczny, aktywny biologicznie związek chemiczny, który powstaje w organizmie człowieka głównie w wyniku utlenienia L-argininy. Jej rozpad przyczynia się do powstania L-cytruliny oraz tlenku azotu. Enzym utleniający tlenek — syntaza tlenku azotu, nie zawsze jednak jest w stanie skutecznie uczestniczyć w rozkładzie argininy. Działanie enzymu zaburzać może niezdrowy styl życia — brak zbilansowanej diety oraz aktywności fizycznej.

Tlenek azotu charakteryzuje się lipofilnością oraz niewielkimi cząsteczkami, które w łatwy sposób przenikają do wnętrza komórek i nie wymaga przy tym pośrednictwa układów transportujących. Innym źródłem tlenku azotu są azotany zawarte w pożywieniu.

Rola tlenku azotu

Tlenek azotu wykazuje szereg właściwości, które wspierają zdrowie organizmu. Do najczęściej wymienianej korzyści związanej z jego odpowiednią podażą zaliczyć możemy regulację pracy sercowo-naczyniowego. Tlenek azotu może:

regulować przepływ krwi przez naczynia krwionośne, dzięki czemu przyczynia się do regulacji ciśnienia tętniczego,
wspierać śródbłonek naczyniowy, czyli komórki wewnątrz naczyń krwionośnych, które tworzą ich ściany,
hamować agregację płytek krwi i leukocytów w ośrodkowym układzie nerwowym, co ma wpływ na krzepliwość krwi,
wspierać produkcję nowych drobnych naczyń krwionośnych,
zwiększać średnicę naczyń krwionośnych w przypadku osób, u których stwierdzono ich zwężenie,
obniżać lepkość krwi, co wspiera ukrwienie organizmu.

Tlenek azotu to związek, który coraz częściej stosowany jest w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.

Inne funkcje tlenku azotu

Dodatkowo tlenek azotu odgrywa rolę neuromodulatora. Może wspierać zdolności kognitywne takie jak pamięć. Jest również w stanie wspomagać mężczyzn podczas erekcji. Dzięki rozluźnieniu mięśni prącia ułatwia uzyskać pełen wzwód.

Tlenek azotu pełni istotną rolę w kontrolowaniu cukrzycy typu 2. U osób zmagających się z tą chorobą, produkcja tlenku azotu jest zaburzona. Odpowiedni poziom tlenku można uzyskać dzięki przyjmowaniu L-argininy. Skutkiem suplementacji jest większa wrażliwość organizmu na insulinę oraz ułatwiona kontrola cukru we krwi.

Korzystny wpływ tlenku azotu możemy zaobserwować również u osób aktywnych fizycznie. Związek wspiera wychwyt glukozy przez komórki mięśniowe, a także stymuluje wzrost mitochondriów, co wspiera wydolność organizmu.

Tlenek azotu odgrywa również bardzo ważną funkcję dla odporności organizmu. Białe ciałka krwi są w stanie produkować go w dużych ilościach, co przyczynia się do niszczenia obcych ciał w organizmie. Takie działanie tlenku azotu może jednak wiązać się w pewnym stopniu z różnymi zagrożeniami. Duża ilość tlenku azotu w organizmie może znacznie obniżyć ciśnienie krwi, co z kolei może prowadzić do utraty przytomności.

Suplementacja azotanami, zarówno w czystej postaci (np. azotanu sodu lub azotanu potasu), jak i poprzez żywność (np. sok z buraków), może chwilowo zmniejszyć zapotrzebowanie organizmu na tlen podczas ćwiczeń. Zmniejszenie zapotrzebowania na tlen może skutkować lepszą wydajnością mięśni podczas ćwiczeń.

Polecane produkty

Źródła tlenku azotu — jak zwiększyć produkcję tlenku azotu?

Największe ilości tlenku azotu są produkowane w wyniku utlenienia L-argininy — aminokwasu, który znajduje się m.in. w pożywieniu. L-argininę możemy najczęściej znaleźć w produktach spożywczych na bazie roślin. Do najbardziej wartościowych źródeł naturalnej L-argininy zaliczyć możemy takie warzywa jak rukola, koperek, sałata masłowa, rzodkiew, burak oraz kapusta pekińska.

Innym źródłem tlenku azotu są nieorganiczne azotany, które występują np. w roślinach strączkowych. Spożywanie nieorganicznych azotanów to jeden z najłatwiejszych, naturalnych sposobów na zwiększenie poziom tlenku azotu.

Tlenek azotu a aktywność fizyczna

Azotany wykazują korzystne działanie na zdolności wysiłkowe. Ich działanie jest silniejsze w przypadku osób mniej wytrenowanych. Zwiększenie produkcji tlenku azotu w organizmie przekłada się na lepsze odżywienie mięśni. Związek może przyczynić się również do wystąpienia zjawiska tzw. pompy mięśniowej, która jest pożądana wśród sportowców. Efekt ten nie jest jednak korzystny we wszystkich sportach — zwiększona ilość krwi we włóknach mięśniowych nie jest pożądana u osób uprawiających sztuki walki.

Tlenek azotu — skutki uboczne

Spożywanie suplementów diety będących źródłem tlenku azotu w zalecanych dawkach jest bezpieczne. Należy jednak pamiętać, że wyższe dawki mogą być niebezpieczne dla organizmu i powodować szereg skutków ubocznych. Zbyt duża ilość przyjmowanej L-argininy może przyczyniać się do wystąpienia problemów gastrycznych takich jak biegunki.

Nadmiar tlenku azotu związany np. ze wstrząsem septycznym może z kolei prowadzić do szeregu konsekwencji zdrowotnych, np. niewydolności serca lub gwałtownego spadku ciśnienia krwi.

Arginina — suplementy diety

Jednym ze sposobów na uzupełnienie poziomu NO jest stosowanie suplementów diety z argininą. Wśród nich znaleźć możemy zarówno czystą L-argininę, jak i środki wieloskładnikowe takie jak L-arginina z tauryną i witaminą B6.

Arginina jest również składnikiem, który możemy znaleźć w stackach przedtreningowych. Najlepszym przykładem jest suplement diety OstroVit Pump Extreme — energetyzująca przedtreningówka łącząca w sobie działanie aż 9 składników aktywnych, w tym L-argininy, L-cytruliny, tauryny, ekstraktu z buraków, kofeiny oraz beta-alaniny.

Bibliografia:

Podobne artykuły