Ferrytyna - co to jest i dlaczego jest tak ważna? Przeczytaj!
Jednym z ważniejszych białek wewnątrzkomórkowych odgrywających kluczową rolę w regulacji gospodarki żelazem jest ferrytyna. To związek, odpowiada za magazynowanie jonów żelaza i zabezpieczanie tkanek przed jego toksycznym wpływem. Obniżenie poziomu ferrytyny w surowicy krwi może wskazywać na rzeczywisty niedobór żelaza. Natomiast w stanach zapalnych i nadmiaru żelaza stężenie ferrytyny znacznie wzrasta.
Za co dokładnie odpowiada ferrytyna i jak zbadać jej poziom w organizmie? Jakie mogą być przyczyny i konsekwencje wysokiej oraz niskiej ferrytyny w ustroju? Jak podwyższyć ferrytynę i zadbać o prawidłowe przyswajanie żelaza?
Spis treści
- Ferrytyna - co to jest i dlaczego jest tak ważna?
- Badanie stężenia ferrytyny (ng/ml) - kiedy i dlaczego warto je wykonać?
- Ferrytyna - normy i interpretacja wyniku badania ferrytyny
- Jakie mogą być przyczyny niskiego poziomu ferrytyny?
- Wysoka ferrytyna - przyczyny i co może oznaczać?
- Niska ferrytyna - skąd się bierze i jakie daje objawy?
- Jak szybko podnieść poziom ferrytyny i uzupełnić niedobory żelaza? Wybierz ferrytynę od OstroVit!
- Jak zapobiegać niedoborom ferrytyny i żelaza na co dzień?
- Ferrytyna w pigułce - najważniejsze fakty, które warto zapamiętać
Ferrytyna - co to jest i dlaczego jest tak ważna?
Ferrytyna to białko odpowiedzialne za magazynowanie żelaza w kluczowych narządach i tkankach, stanowiące swoisty magazyn pierwiastka w organizmie. Głównym miejscem, w którym znajduje się większość tego związku, jest cytoplazma. Ferrytyna jest też obecna w komórkach szpiku kostnego, nerkach, wątrobie, śledzionie oraz mięśniach szkieletowych. W mniejszych ilościach występuje we krwi, płynach ustrojowych oraz nabłonku jelita.
Pełniąca kluczową rolę w magazynowaniu i transporcie żelaza w organizmie ferrytyna jest także markerem stanu zapalnego, a do podwyższenia jej poziomu może dojść w przypadku chorób przewlekłych. Z tego względu jej stężenie jest ważnym wskaźnikiem nie tylko w diagnostyce i monitorowaniu schorzeń powiązanych z niedoborem lub nadmiarem żelaza, ale także dolegliwości spowodowanych rozwojem stanów zapalnych.
Ferrytyna a żelazo - czym się różnią?
Żelazo stanowi jeden z najważniejszych mikroelementów występujących w organizmie człowieka. Pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny, a także wspiera właściwy transport tlenu w ustroju. Ponadto pierwiastek ten wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, odgrywa istotną rolę w procesie podziału komórek oraz przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
Działanie żelaza w ustroju człowieka jest ściśle związane z ferrytyną. To białko, które odpowiada za magazynowanie żelaza, a bez niego organizm nie byłby w stanie regulować poziomu pierwiastka i efektywnie wykorzystywać go do produkcji czerwonych krwinek oraz wielu innych procesów biochemicznych.
Badanie stężenia ferrytyny (ng/ml) - kiedy i dlaczego warto je wykonać?
Badanie stężenia ferrytyny to proste i nieinwazyjne badanie krwi, które pozwala ocenić poziom tego białka w organizmie. Najczęściej jest ono wykonywane u osób z objawami niedoboru żelaza, takimi jak przewlekłe zmęczenie, zaburzenia koncentracji, wzmożone wypadanie włosów, łamliwość paznokci. Polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej, na ogół w godzinach porannych. Wynik badania ferrytyny powinien być interpretowany przez lekarza w kontekście innych parametrów, takich jak poziom żelaza, hemoglobiny i hematokrytu.
Ferrytyna - normy i interpretacja wyniku badania ferrytyny
Normy ferrytyny zależą od płci, wieku, a także od zastosowanej przez laboratorium metody badania białka w surowicy krwi. Prawidłowy poziom ferrytyny powinien wynosić 30-200 ug/l u dorosłych kobiet oraz 30-400 ug/l u mężczyzn.
Zbyt niski poziom ferrytyny w organizmie (poniżej 15 ng/ml) może świadczyć o występowaniu niedoboru żelaza, natomiast zbyt wysoki (powyżej 500 ng/ml) może sugerować nadmiar żelaza lub obecność stanu zapalnego w ustroju.
Jaki poziom ferrytyny jest niebezpieczny?
Wysoka ferrytyna nie jest jednoznacznie związana z nadmierną ilością żelaza w organizmie. Podwyższone stężenie tego białka może świadczyć też o rozwoju infekcji, stanu zapalnego, a nawet choroby nowotworowej. Z tego względu tak ważne jest regularne przeprowadzanie badań profilaktycznych, w tym oceny poziomu ferrytyna w ustroju.
Jaki poziom ferrytyny jest niebezpieczny? Za niebezpieczne stężenie tego białka wśród kobiet uznaje się wynik powyżej 200 ug/l, natomiast w przypadku mężczyzn powyżej 400 ug/l. Warto wiedzieć, że nadmiar tego związku w organizmie może być też związany z występowaniem choroby uwarunkowanej genetycznie, jaką jest hemochromatoza.
Polecane produkty
Jakie mogą być przyczyny niskiego poziomu ferrytyny?
Zmniejszony poziom ferrytyny, kluczowego białka magazynującego żelazo, obserwuje się wówczas, gdy jego stężenie w ustroju wynosi mniej niż 10-15 ug/l. Niska ferrytyna na ogół jest ściśle powiązana z obniżonym stężeniem żelaza w organizmie, dlatego może wskazywać na niedokrwistość z niedoboru żelaza, czyli anemię.
W rzeczywistości obniżona ferrytyna może mieć wiele różnych przyczyn. Taki stan może być spowodowany np. niewłaściwą dietą, obfitymi krwawieniami menstruacyjnymi lub zwiększonym zapotrzebowaniem na żelazo. Niski poziom ferrytyny często obserwuje się u osób zmagających się z zespołami złego wchłaniania, niedoczynnością tarczycy, zapaleniem błony śluzowej żołądka, a także przyjmujących niektóre leki, w tym inhibitory pompy protonowej.
Wysoka ferrytyna - przyczyny i co może oznaczać?
Wysoki poziom ferrytyny może być rezultatem występowania stanu zapalnego lub przeciążenia organizmu pracą fizyczną czy intensywnym treningiem. Może również wskazywać na uszkodzenie śledziony lub choroby wątroby - ryzyko jest szczególnie wysokie u osób uzależnionych od alkoholu.
Zwiększenie poziomu ferrytyny obserwuje się także w przebiegu chorób nowotworowych, zwłaszcza hematologicznych oraz w przypadku guzów litych takich jak rak piersi, rak trzustki czy rak wątrobowokomórkowy. Ponadto poziom tego białka jest podwyższony w stanach zapalnych zarówno ostrych, jak i przewlekłych. Wysokie stężenie ferrytyny może też wskazywać na zaburzenia autoimmunologiczne, takie jak np. reumatoidalne zapalenie stawów.
Do najczęstszych objawów nadmiaru ferrytyny w ustroju zalicza się:
- bóle stawów
- uczucie zmęczenia i osłabienia
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, zaparcia)
- zaburzenia pracy serca
- utratę masy ciała
- pogorszenie ogólnego stanu zdrowia pacjenta
Niska ferrytyna - skąd się bierze i jakie daje objawy?
Niski poziom ferrytyny może być wskaźnikiem niedoboru żelaza ustrojowego. W celu rozpoznania niedokrwistości zaleca się wykonanie nie tylko badania poziomu ferrytyny, ale także ocenę stężenia żelaza, liczbę czerwonych krwinek, poziom hemoglobiny oraz hematokryt. Niedobór ferrytyny w ustroju może przyczynić się do występowania różnych dolegliwości.
Najczęstsze objawy niskiej ferrytyny to:
- bóle i zawroty głowy
- zmęczenie
- bladość skóry
- spadek odporności i częste infekcje
- szybka męczliwość
- przyspieszone bicie serca
- trudności z koncentracją
Długotrwały niedobór ferrytyny może prowadzić do anemii, zaburzeń miesiączkowania, a nawet problemów z płodnością. W przypadku zbyt niskiego poziomu tego białka we krwi należy skonsultować się z lekarzem, a także zadbać o zdrową, dobrze zbilansowaną dietę.
Jak szybko podnieść poziom ferrytyny i uzupełnić niedobory żelaza? Wybierz ferrytynę od OstroVit!
Ferrytyna poniżej normy może być wskazaniem do stosowania preparatów zawierających żelazo. Korzystanie z nich nie zawsze jest jednak konieczne. W przypadku nieznacznego obniżenia poziomu ferrytyny często wystarczającym działaniem jest wprowadzenie zmian w jadłospisie i włączenie do niego produktów zawierających duże ilości pierwiastka.
Suplementacja żelaza może stanowić dobre rozwiązanie w przypadku osób stosujących diety roślinne, zmagających się z chorobami przewlekłymi lub mających trudności z wchłanianiem żelaza w ustroju. W celu uzupełnienia poziomu pierwiastka można rozważyć stosowanie suplementów od OstroVit. Preparaty w postaci łatwych do połknięcia kapsułek i tabletek poza żelazem zawierają kwas foliowy, witaminę B6 oraz witaminę C. Składniki te zwiększają przyswajanie żelaza przez organizm, co może przełożyć się na efektywność suplementacji.
Jak zapobiegać niedoborom ferrytyny i żelaza na co dzień?
Aby przeciwdziałać niedoborom ferrytyny i żelaza kluczowe znaczenie ma dobrze zbilansowana dieta. Nie może w niej zabraknąć produktów pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza takich jak czerwone mięso, podroby, ryby i jaja. Stanowią one najlepsze źródło żelaza hemowego, które jest dobrze przyswajane przez organizm. Wysoką zawartością pierwiastka odznaczają się też niektóre warzywa: buraki, szpinak, bób, pietruszka, fasola, groch.
Pokarmów bogatych w żelazo nie powinno łączyć się z takimi produktami, jak kakao, kukurydza, tofu czy siemię lniane. Zawierają one spore ilości kwasu fitynowego, które mogą powodować uboższe wchłanianie mikroelementu. Należy też unikać nadmiernego spożycia kawy i herbaty podczas posiłków.
By zapobiegać niedoborom ferrytyny, regularnie wykonuj też badania kontrolne, szczególnie jeśli jesteś w grupie ryzyka (kobiety w ciąży, z obfitymi miesiączkami, osoby z chorobami przewlekłymi, a pacjenci poddawani hemodializom).
Ferrytyna w pigułce - najważniejsze fakty, które warto zapamiętać
Ferrytyna stanowi ważny wskaźnik stanu zapasów żelaza w organizmie i ogólnego zdrowia. Regularne monitorowanie jej poziomu pozwala zapobiegać niedokrwistości i innym poważnym konsekwencjom zdrowotnym, w tym stanom zapalnym oraz chorobom nowotworowym. W razie stwierdzenia odchyleń po oznaczeniu ferrytyny w ustroju, w porozumieniu z lekarzem warto wprowadzić zmiany w diecie i stylu życia lub wdrożyć odpowiednie leczenie.
Bibliografia