Inulina to naturalny prebiotyk, który wykazuje szereg prozdrowotnych właściwości i korzystny wpływ na organizm człowieka. Jednak zastosowanie inuliny nie ogranicza się jedynie do poprawy funkcjonowania jelit. Związek ten wykorzystywany jest zarówno w medycynie, jak i rolnictwie czy kosmetyce. Jakie jeszcze tajemnice kryje w sobie inulina? I czy warto uwzględnić ją w codziennym jadłospisie?
Spis treści
Inulina - co to jest?
Inulina jest zbudowana z ponad 30 cząsteczek monocukrów, które są połączone wiązaniami β-2,1-glikozydowymi w nierozgałęziony łańcuch.
Stanowi wielocukier pochodzenia roślinnego i przypomina skrobię. Jest materiałem zapasowym roślin, z którego mogą czerpać związki organiczne niezbędne do wzrostu lub innych procesów. Inulina chroni rośliny także przed wysuszeniem i przechłodzeniem. Gromadzi się przede wszystkim w korzeniach, bulwach i kłączach, rzadziej również w liściach.
Inulina - błonnik, prebiotyk i żywność funkcjonalna?
Błonnik pokarmowy to substancja pochodzenia roślinnego, która nie ulega trawieniu ani wchłanianiu w przewodzie pokarmowym. Rozróżnić można błonnik rozpuszczalny oraz nierozpuszczalny. Inulina wykazuje właściwości obu frakcji, ponieważ nie jest trawiona w górnym odcinku przewodu pokarmowego i w formie niestrawionej przedostaje się do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji bakteryjnej w okrężnicy.
Jest także prebiotykiem, czyli pożywką dla dobrych bakterii, które znajdują się w przewodzie pokarmowym. Inulina zaliczana jest również do żywności funkcjonalnej. Co to oznacza?
Żywność funkcjonalna to pokarmy, które mają korzystny wpływ na zdrowie i ustrój, ponad ten, który wynika z efektu odżywczego naturalnie występujących w nim niezbędnych składników odżywczych. Innymi słowy, żywność funkcjonalna, a więc i inulina, może pozytywnie oddziaływać na organizm człowieka.
Jak konkretnie inulina wpływa na ustrój i jakim jej właściwościom zawdzięczamy prozdrowotne działanie w ludzkim organizmie?
Właściwości inuliny
Inulina wykazuje szereg prozdrowotnych właściwości w ustroju. Związek ten może wspierać zarówno mikroflorę jelitową organizmu, jak i układ odpornościowy. Ponadto może wpływać na przyswajanie składników mineralnych i stężenie cholesterolu w surowicy krwi.
Jak to możliwe? Już tłumaczymy!
Inulina a mikroflora bakteryjna
Inulina to naturalny prebiotyk, który przyjmowany regularnie, może wspierać florę bakteryjną jelit i przyczynić się do jej namnażania.
W jelitach człowieka wyróżnić można ponad 400 różnych rodzajów bakterii. Są wśród nich zarówno te, które korzystnie wpływają na funkcjonowanie organizmu człowieka, jak i bakterie potencjalnie chorobotwórcze.
Gdy w ustroju dominują korzystne bakterie, uniemożliwiają rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych. Inulina wspiera ten proces.
Ponieważ jest odporna na działanie enzymów trawiennych, dociera do jelita grubego w niezmienionej postaci i wówczas może stać się pożywką dla mikroflory jelitowej. Inulina stymuluje namnażanie i wzrost pożytecznych bakterii, może wpływać w ten sposób również na zwiększenie odporności całego organizmu.
Oddziałuje również na perystaltykę jelit, może więc zwiększać objętość stolca, poprzez wiązanie wody i tworzenie żelu. Tym samym inulina może ułatwiać masom kałowym przemieszczanie się wzdłuż jelita i może zwiększać częstotliwość oddawania stolca. Związek ten może więc łagodzić zaparcia, które często występują szczególnie wśród osób starszych.
Inulina a cholesterol
Inulina może sprawić, że kwasy żółciowe, odpowiedzialne za wytwarzanie cholesterolu, będą wiązane w jelicie cienkim i wydalane z organizmu. Tym samym może przyczynić się do obniżenia stężenia cholesterolu w surowicy krwi, a także do zmniejszenia stężenia lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL) oraz trójglicerydów.
Może także redukować wątrobową produkcję kwasów tłuszczowych, a tym samym pozytywnie wpływać na układ krążenia.
Polecane produkty z inuliną
Inulina a składniki mineralne
Inulina może pozytywnie wpływać na przyswajanie składników mineralnych.
Istnieje wiele teorii dotyczących wpływu związku na zwiększenie absorpcji składników mineralnych, a jedna z nich zakłada, że inulina obniża pH w jelicie cienkim i powoduje rozrost błony śluzowej w jelicie grubym, co zwiększa zdolność do wchłaniania pierwiastków, takich jak wapń, magnez, fosfor czy żelazo.
Inulina a cukrzyca i redukcja masy ciała
Inulina może być wykorzystywana jako substancja słodząca. Zalecana jest szczególnie dla diabetyków, ponieważ wyróżnia się niskim indeksem glikemicznym.
Nie powoduje nagłego wzrostu stężenia glukozy we krwi i dostarcza do organizmu mniej kalorii niż zwykły, biały cukier, a produkty spożywcze zawierające jej dodatek wyróżniają się niższą energetycznością. Dlatego też inulina wykorzystywana jest przez osoby na diecie cukrzycowej i redukcyjnej.
Wstępne doniesienia sugerują również, że inulina może być wykorzystywana przez osoby odchudzające się, ponieważ może zwiększać odczuwanie sytości i jednocześnie zmniejszać ilości przyjmowanych pokarmów.
Zastosowanie inuliny
Oprócz prozdrowotnego wpływu na organizm człowieka inulina wykorzystywana jest również w wielu dziedzinach codziennego życia.
W medycynie związek wykorzystywany jest do określania sprawności nerek. Ponieważ jest to mało wygodna metoda, nie znalazła zastosowania w codziennej medycynie klinicznej. Jednak ze względu na dużą dokładność, używana jest w badaniach naukowych.
Ponadto inulina jest stosowana w farmacji do produkcji zasypek i pudrów. W kosmetyce - do stabilizacji detergentów i emulsji, z kolei w rolnictwie, inulina stanowi dodatek do pasz zwierząt.
Inulina powszechnie stosowana jest również w przemyśle spożywczym. Stabilizuje struktury kremów, wyróżnia się także zdolnością do żelowania i pęcznienia. Nie wpływa na właściwości organoleptyczne produktu, a może znacząco zmniejszyć jego energetyczność.
Źródła inuliny
Do uzyskania inuliny wykorzystuje się metodę ekstrakcji. Najczęściej związek pozyskuje się z cykorii, jednak często inulinę otrzymuje się także z topinamburu, agawy czy korzenia mniszka lekarskiego.
Co ciekawe, bulwy topinamburu zawierają około 20% inuliny, natomiast świeża cykoria aż 68% tego związku. Z tego względu to właśnie te rośliny wykorzystywane są w przemysłowej produkcji inuliny.
Do innych źródeł inuliny można zaliczyć również produkty spożywcze takie jak:
- pszenica,
- cebula,
- banany,
- daktyle,
- por,
- czosnek,
- szparagi.
Po przetworzeniu oraz wyizolowaniu inulina przyjmuje postać białego proszku, który wyróżnia się lekko słodkim smakiem. Bez problemu rozpuszcza się w wodzie, a dodawana do żywności może stanowić zamiennik cukrów i tłuszczu.
Niedobór inuliny w diecie
Dieta uboga w błonnik pokarmowy oraz prebiotyki, w tym w inulinę, może zaburzać mikroflorę jelitową i przyczyniać się do wystąpienia niepożądanych dolegliwości ze strony układu pokarmowego, m.in. zaparć.
Ponadto niedostateczna podaż inuliny może spowodować obniżenie ogólnej odporności organizmu i zwiększyć ryzyko wystąpienia różnych schorzeń i chorób.
Nadmiar inuliny w diecie
Inulina stanowi naturalny prebiotyk i jest zaliczana do żywności funkcjonalnej, jednak mimo to, jej nadmiar w diecie również może negatywnie wpłynąć na zdrowie człowieka.
Nadmierna podaż inuliny może ograniczać wchłanianie niektórych witamin, a także przyczynić się do podrażnienia jelit i wystąpienia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak bóle brzucha, biegunki oraz wzdęcia i gazy.
W czasie stosowania diety bogatej w inulinę należy pamiętać także o odpowiednim nawodnieniu. Inulina wiąże wodę w przewodzie pokarmowym, dlatego też, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia niepożądanych objawów i zapobiec odwodnieniu, warto przyjmować zwiększone ilości płynów.
Preparaty z inuliną
Obecność inuliny w codziennym jadłospisie powinny rozważyć osoby stosujące diety redukcyjne, a także diabetycy. Również osoby cierpiące na zaparcia mogą sięgnąć po suplementy diety bogate w ten składnik.
Inulinę można wykorzystać na wiele sposobów - dostarczać do organizmu w formie tabletek lub proszku wymieszanego z ulubionym napojem bądź wykorzystywać jako zagęstnik do zup i sosów, a także jako dodatek do jogurtu czy owsianki.
Inulina ze względu na właściwości prozdrowotne może pozytywnie wpłynąć na ludzki organizm, jednak warto pamiętać, aby nie przekraczać zalecanych dobowych porcji preparatów bogatych w ten związek.
Bibliografia:
- E. Cieślik, A. Gębusia, Żywność funkcjonalna z dodatkiem fruktanów, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2011, nr 2 (75), s. 27-37,
- Ahmeda, W., & Rashid, S. (2019). Functional and therapeutic potential of inulin: A comprehensive review. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, DOI: 10.1080/10408398.2017.1355775, s. 2,
- Gupta, N., i in. (2019). Inulin: A novel and stretchy polysaccharide tool for biomedical and nutritional applications. International Journal of Biological Macromolecules, 132, s 858–863,
- Shoaib, M., i. In (2016). Inulin: properties, health benefits and food applications. Carbohydrate Polymers,
- Kiełtyka-Dadasiewicz A., Sawicka B., Krochmal-Marczak B. i wsp. (2014) Inulina jako produkt spożywczy, paszowy, farmaceutyczny, kosmetyczny i energetyczny, Towaroznawcze Problemy Jakości, 38(1): 1-5.
