Likopen co to jest? Właściwości, źródła i zastosowanie w diecie
W świecie współczesnej dietetyki coraz częściej mówi się o sile naturalnych związków roślinnych, które mają ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Jedną z takich substancji jest likopen: czerwono-pomarańczowy karotenoid, który zyskał miano jednego z najsilniejszych antyoksydantów. To właśnie on nadaje charakterystyczną barwę pomidorom, arbuzom czy różowym grejpfrutom, a jednocześnie odgrywa istotną rolę w ochronie organizmu przed stresem oksydacyjnym i przewlekłymi stanami zapalnymi. Co to jest likopen, gdzie występuje i co wiadomo na temat jego właściwości? Ile maksymalnie można spożywać go dziennie?
Spis treści
Czym jest likopen?
Likopen (z j. ang. lycopene), to naturalny związek należący do grupy karotenoidów, który występuje w wielu owocach i warzywach o czerwono-pomarańczowym zabarwieniu. Choć nie przekształca się w witaminę A, jak niektóre inne karotenoidy, zyskał ogromne uznanie naukowców i dietetyków. Właściwości prozdrowotne likopenu zostały potwierdzone w badaniach klinicznych, jednak wciąż nie poznano dokładnie mechanizmów działania tego związku.
Pod względem chemicznym likopen jest węglowodorem składającym się z 40 atomów węgla. Za sprawą acyklicznej budowy i wielu sprzężonych wiązań podwójnych wyróżnia się najsilniejszymi właściwościami przeciwutleniającymi wśród wszystkich karotenoidów. Dzięki temu może wspierać naturalne systemy ochrony DNA przed procesem utleniania, hamować proliferację komórek nowotworowych, a także pomagać w zwalczaniu nadmiaru wolnych rodników w organizmie. Likopen wykazuje też działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne.
Likopen – właściwości zdrowotne i zastosowanie
Mówiąc prosto: likopen działa jak naturalna tarcza ochronna dla komórek. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym chroni organizm przed wolnymi rodnikami, które mogą powodować choroby nowotworowe, zaburzenia metaboliczne, choroby autoimmunologiczne oraz inne problemy zdrowotne. Dodatkowo ma działanie przeciwzapalne, ograniczając powstawanie stanów zapalnych, które towarzyszą wielu schorzeniom.
Na co pomaga likopen? Lista jest naprawdę imponująca:
- wspiera funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego – poprawia elastyczność naczyń krwionośnych, a także spowalnia syntezę cholesterolu i obniża jego poziom we krwi,
- chroni komórki przed mutacjami nowotworowymi – zmniejszając ryzyko wystąpienia raka prostaty, piersi, trzustki, płuc i przewodu pokarmowego,
- działa przeciwzapalnie, zwiększa odporność skóry na promieniowanie UV i opóźnia procesy starzenia,
- u mężczyzn – poprawia jakość nasienia i może wspierać płodność,
- wpływa korzystnie na gęstość kości – co ma istotne znaczenie w profilaktyce osteoporozy,
- wspomaga układ nerwowy – może zmniejszać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych.
Ponadto ze względu na swoje właściwości zdrowotne i pielęgnacyjne likopen znalazł zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Jako składnik o potężnych właściwościach neutralizujących wolne rodniki pomaga redukować oznaki starzenia i przyczynia się do poprawy kondycji skóry.
Polecane witaminy i minerały
Gdzie występuje likopen?
Wiesz już, jakie jest najważniejsze zastosowanie likopenu i jakie ma właściwości. Czas, aby dowiedzieć się, gdzie występuje ten składnik i jak przedstawia się średnia zawartość likopenu w poszczególnych produktach spożywczych.
Głównym źródłem likopenu są pomidory i ich przetwory. Od razu trzeba jednak zaznaczyć, że przetwory pomidorowe są lepiej przyswajalne przez organizm niż świeże warzywa. Dlaczego? Ponieważ podczas obróbki cieplnej likopen ulega przekształceniu do formy, która jest najefektywniej wchłaniana w ustroju. W jakich produktach jeszcze można znaleźć ten cenny antyoksydant?
Oto przykładowe ilości likopenu w popularnych produktach (mg/100 g):
- suszone w słońcu pomidory – 45,9,
- purée pomidorowe – 21,8,
- ketchup – 11,
- sos pomidorowy – 5,2,
- arbuz – 2,3–7,2,
- grejpfrut różowy – do 3,36,
- świeże pomidory – 0,7–4,2.
Inne produkty, które zawierają likopen, to arbuz, czerwona papryka, papaja, owoce dzikiej róży i suszone morele. Warto też wiedzieć, że likopen jest rozpuszczalny w tłuszczach. Dlatego łyżka dobrej oliwy do sałatki z pomidorów to nie tylko smak, ale i lepsze wchłanianie tego cennego związku.
Dieta bogata w likopen – dlaczego warto?
Regularne spożywanie produktów, które zawierają likopen, może stanowić realne wsparcie dla zdrowia. Włączenie do diety suszonych pomidorów czy soku pomidorowego (najlepiej w towarzystwie zdrowych tłuszczów), poprawia trawienie, usprawnia odbudowę połączeń międzykomórkowych, a także zmniejsza ryzyko chorób serca, miażdżycy i nowotworów.
Dieta bogata w likopen wspiera funkcjonowanie układu krążenia, rozszerza naczynia krwionośne oraz reguluje ekspresję genów kodujących w odpowiedzi na stres oksydacyjny. Spożywanie odpowiedniej ilości przetworów z pomidorów pozytywnie wpływa też na wzmocnienie kości i poprawę kondycji skóry. Ponadto likopen jest częstym składnikiem leków wspomagających potencję oraz leczenie cukrzycy i insulinooporności.
Ile maksymalnie likopenu możemy spożywać dziennie?
Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności zalecane dzienne spożycie likopenu to około 10–15 mg. Dzienne zapotrzebowanie organizmu na ten związek zaspokoi zjedzenie dwóch pomidorów lub wypicie szklanki soku pomidorowego. Trzeba jednak pamiętać, że istnieją czynniki, które mogą utrudnić wchłanianie likopenu. Zalicza się do nich między innymi palenie papierosów, picie alkoholu i stosowanie diety wysokobłonnikowej.
Osiągnięcie wyższej dawki jest trudniejsze. W takiej sytuacji pomocne może być stosowanie suplementów diety. Po preparaty z likopenem mogą sięgnąć np. osoby znajdujące się w zwiększonej grupie ryzyka zawału serca i chorób sercowo-naczyniowych, z podwyższonym cholesterolem, nadciśnieniem tętniczym. Ich stosowanie zawsze warto skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.
Likopen – skutki uboczne i przeciwwskazania
Spożywanie likopenu w ramach zbilansowanej diety nie wiąże się z ryzykiem i jest rekomendowane jako element profilaktyki zdrowotnej. Związek z rodziny karotenoidów pochodzący z naturalnych źródeł, takich jak warzywa i owoce, jest bezpieczny nawet w dużych ilościach. Skutki uboczne mogą pojawić się w wyniku nadmiernej suplementacji, zwłaszcza wśród osób stosujących leki wspomagające układ krążenia.
Przy suplementacji likopenu szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe oraz na nadciśnienie. Przeciwwskazaniem do przyjmowania tego związku jest też nadwrażliwość na karotenoidy, jednak występuje ona bardzo rzadko.
Przeciwutleniacz, który działa – sięgnij po zdrowie z głową!
Likopen to prawdziwy fenomen natury i jeden z najbardziej wszechstronnych antyoksydantów, który sprzyja utrzymaniu zdrowia i wspiera ogólną odporność organizmu. Ale najważniejsze jest to, że mamy do niego dostęp każdego dnia: w kuchni, na talerzu i w rozsądnie dobranych suplementach.
Jeśli prowadzisz intensywny tryb życia, zmagasz się z przewlekłym stresem lub chcesz wesprzeć organizm w efektywnym usuwaniu wolnych rodników, możesz rozważyć suplementację tym związkiem. Preparaty OstroVit oferują wysokiej jakości formuły zawierające likopen, które mogą stać się wartościowym uzupełnieniem Twojej codziennej diety.
W świecie, gdzie stres, zanieczyszczenie środowiska i złe nawyki nie dają wytchnienia, taka naturalna ochrona może naprawdę wiele zmienić!
Bibliografia